تپش قلب ناگهانی: علل تپش قلب، علائم، تشخیص و درمان

تپش قلب چیست؟

برای دانستن معنی تپش قلب، باید نحوه عملکرد قلب در پمپاژ خون و ایجاد ضربان قلب را بازگو کنیم. همانطورکه خون در حفره های فوقانی (دهلیز راست و چپ) جمع می شود، ضربان ساز طبیعی قلب (گره SA) یک سیگنال الکتریکی ارسال می کند که باعث انقباض دهلیزها می شود. با این انقباض، خون به داخل حفره های تحتانی در حال استراحت (بطن راست و چپ) حرکت کرده و باعث پر شدن بطن ها از خون می شود. سپس، سیگنال های الکتریکی از گره SA، در امتداد یک مسیر، از سمت سلول ها به بطن ها می روند و باعث انقباض بطن ها و حرکت خون  از بطن راست به داخل ریه ها می شود. در این قسمت، خون، اکسیژن را دریافت کرده و خون غنی از اکسیژن از بطن چپ به قلب و سایر قسمت های بدن جریان می یابد. پس از حرکت خون اکسیژن دار به سایر نقاط بدن، بطن ها منبسط شده و این چرخه که یک ثانیه زمان می برد، دوباره تکرار می شود. توالی این انقباضات، موجب ایجاد یک ضربان قلب می شود. تعداد ضربان قلب در افراد و سنین مختلف، متفاوت است، اما، برخی از شرایط باعث می شوند که ضربان قلب فرد در یک ثانیه چندبار بتپد که به آن تپش قلب ناگهانی یا تپش قلب شدید می گویند.

اکثر افراد، اصطلاح تپش قلب را به عنوان بالا بودن ضربان قلب می دانند، درحالیکه، تپش قلب، علاوه بر ضربان قلب بالا یا تاکی کاردی، به ضربان قلب پایین یا برادی کاردی نیز اشاره دارد.

تپش قلب نرمال چند است؟

در ابتدا باید گفت که اصطلاح تپش قلب نرمال، اشتباه بوده و صحیح آن ضربان قلب نرمال است. تعداد ضربان قلب نرمال انسان در حالت استراحت، حدود 60 تا 100 بار در دقیقه است. زمانی که این میزان از حالت عادی بالاتر باشد، به آن تپش قلب گفته می شود.

البته میزان تپش قلب در افراد مختلف متفاوت بوده و تا زمانی که نشان دهنده یک مشکل جدی نباشد، خطرناک نیست. به عنوان مثال، ضربان قلب کودکان در حالت طبیعی بیشتر از بزرگسالان بوده و تقریبا بین 70 تا 110 بار در دقیقه است. همچنین، ورزشکارانی که به طور حرفه ای ورزش می کنند، در حالت استراحت دارای ضربان قلب نرمال حدود 40 بار در دقیقه هستند.

به طورکلی، تپش قلب ناگهانی به عوامل مختلفی ازجمله مغز و شرایط بدنی، آب و هوا، استرس، سطح فعالیت، مصرف داروها و کشیدن سیگار، بستگی دارد. گاهی آنقدر تپش قلب بالا می رود که ممکن است آن را حتی در قفسه سینه، گلو یا گردن خود نیز احساس کنید.

نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که، در تپش قلب، قلب با یک ریتم منظم، به سرعت می تپد. اما اگر علاوه بر تپش قلب در ریتم و نظم تپش هم مشکل ایجاد شود، می تواند نشان دهنده یک مشکل جدی به نام آریتمی باشد. افزایش سن، یکی از فاکتورهای مهم در به هم خوردن ریتم ضربان قلب است. بنابراین، توصیه می شود که به صورت دوره ای تحت نظارت پزشک قرار بگیرید تا به دقت علائم تپش قلب و آریتمی بررسی شده و به محض تشخیص، درمان شوید.

علائم تپش قلب

علامت ضربان قلب براساس علت آن متفاوت می باشد. این مشکل می تواند به صورت تپیدن، لرزیدن یا کوبیدن بروز کند یا افراد تپش را علاوه بر قلب و قفسه سینه، در گلو یا گردن خود نیز احساس کنند.

نکته قابل توجه این است که علائم تپش قلب، همیشه به دلیل ضربان قلب سریع یا تاکی کاردی نبوده و گاهی ممکن است به دلیل ضربان قلب پایین یا برادی کاردی که هردو جزو انواع اریتمی هستند، ایجاد شود. به طورکلی، علائم و نشانه های تپش قلب می تواند به دلایل موقت مانند ورزش یا استرس باشد، یا نشان از ابتلا به یک بیماری قلبی جدی باشد.

تپش قلب نشانه چیست؟

در بیشتر اوقات، علت تپش قلب، ناشی از استرس و اضطراب یا ورزش است. اما، اگر تپش قلب در حالت استراحت هم ادامه داشته باشد، ممکن است نشانه یک مشکل جدی باشد. بنابراین، اگر احساس کردید که قلب شما در حالت استراحت بسیار تندتر یا کندتر از حالت عادی می تپد، حتما به پزشک مراجعه کرده و علت آن را پیگیری کنید.

گاهی اوقات دلایل تپش قلب بالا می تواند ناشی از یک بیماری قلبی جدی باشد که در این صورت ممکن است نشانه های زیر در فرد ایجاد شود:

• تنگی نفس
• سرگیجه
• درد قفسه سینه
• غش کردن

در این شرایط، پس از اینکه پزشک با معاینه فیزیکی و انجام آزمایشاتی، دریافت که تپش قلب زیاد شما نشانه چیست، می تواند درمان مناسب برای آن را پیدا کرده و تپش قلب را شما را کاهش دهد.

درصورتیکه علت تپش قلب در حالت استراحت در شما، به دلیل هیچ مشکل زمینه ای نباشد، پزشک می تواند با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی از جمله مدیریت استرس یا تغذیه مناسب در درمان تپش قلب به شما کمک کند.

درحالت کلی، علت تپش قلب یا به مشکلات قلبی مربوط می شود یا علت ناشناخته ای دارد. علل غیر مرتبط با قلب عبارتند از:

• احساسات قوی مانند اضطراب، ترس یا استرس که اغلب در طول حملات پانیک رخ می دهند.
• فعالیت بدنی شدید
• تغییرات هورمونی در چرخه قاعدگی، بارداری و پیش از یائسگی در زنان
• مصرف کافئین، نیکوتین و سیگار، الکل، یا مواد مخدر مانند کوکائین و آمفتامین ها
• مشکلات پزشکی خاص از جمله: بیماری های تیروئید، افت قند خون، کم خونی، افت فشار خون، تب و کم آبی بدن (دهیدراتاسیون)

• مصرف داروها، از جمله: قرص های لاغری، ضداحتقان ها، داروهای استنشاقی برای آسم، و برخی از داروهایی که برای پیشگیری از آریتمی (یک مشکل جدی در ریتم قلب) یا درمان تیروئید کم کار استفاده می شوند.
• برخی مکمل های گیاهی و تغذیه ای
• سطوح غیر طبیعی الکترولیت

تپش قلب همچنین می تواند با بیماری قلبی مرتبط باشند. در چنین حالتی، به احتمال زیاد نشان دهنده آریتمی هستند. بیماری های قلبی مرتبط با تپش قلب عبارتند از:

• حمله قلبی
• بیماری عروق کرونر
• نارسایی قلبی
• مشکلات دریچه قلب
• مشکلات عضله قلب

علت تپش قلب بعد از خوردن غذا

برخی از افراد پس از وعده های غذایی سنگین دچار تپش قلب می شوند. اگر پس از خوردن برخی غذاها تپش قلب دارید، ممکن است به دلیل حساسیت غذایی باشد. داشتن دفترچه روزانه غذایی می تواند به شما کمک کند تا بفهمید باید از کدام غذاها اجتناب کنید. معمولا غذاهای حاوی مقدار زیادی از مواد زیر، موجب تپش قلب می شوند:

• کربوهیدرات
• قند یا چربی
• مونوسدیم گلوتامات (MSG)
• نیترات یا سدیم

علت تپش قلب در بارداری

گاهی اوقات علت تپش قلب در زنان می تواند با تغییرات هورمونی آنها در طول قاعدگی، پیش از یائسگی و حتی بارداری آنها مرتبط باشد. به طورمعمول، اگر یک خانوم بالغ، به مدت 12 ماه قاعدگی نداشته باشد، در دوران پیش از یائسگی قرار گرفته است. در این دوران، به دلیل کاهش هورمون استروژن، قلب تحریک شده و بیش از حد می تپد که امری بی خطر است.

علاوه بر این، زنان در دوران بارداری، به دلیل ایجاد تغییراتی در گردش خون آنها، دچار افزایش ضربان قلب در چند ماهه اول بارداری می شوند. تپش قلب بارداری، تا زمانی که مادر به بیماری های قلبی مبتلا نباشد، یک علامت طبیعی است اما، اگر مادر مبتلا به یک بیماری قلبی باشد، درصورت تپش قلب باید به پزشک مراجعه کرده و تحت نظر قرار گیرد. گاهی اوقات، تپش قلب در دوران بارداری نشانه کم خونی است که با انجام آزمایشاتی می توان آن را تشخیص و رفع کرد.

علت تپش قلب در کودکان

درحالت عادی، ضربان قلب نرمال کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر است. درصورتیکه کودکی دچار تپش قلب شود، تا زمانی که همراه با علائمی مانند غش کردن همراه نباشد، خطرناک نیست. اما، اگر پزشک با معاینه فیزیکی، غیر طبیعی بودن تپش قلب کودک را تشخیص دهد، ممکن است ناشی از یک بیماری قلبی جدی باشد که باید برای تاصصد تشخیص، آزمایش های دیگری انجام شود.

علت تپش قلب در جوانان

علت تپش قلب جوانان با دلایل تپش قلب بزرگسالان تفاوت خاصی ندارد. اما، ازآنجاییکه جونان بیشتر در معرض استرس و اضطراب هستند، می توان گفت که مشکلات اعصاب و روان مانند اضطراب و استرس، از عوامل اصلی در تپش قلب جوانان است. همچنین، کمبو خواب، مصرف زیاد کافئین، ورزش های سنگین و کشیدن سیگار نیز، جزو عوامل تپش قلب در جوانان به حساب می آیند.

انواع تپش قلب

همانطور که گفته شد، تپش قلب به معنی ضربان قلب بالا و ضربان قلب پایین است که به ترتیب، تاکی کاردی و برادی کاردی معرفی می شوند. از انواع تپش قلب ناشی از تاکی کاردی یا ضربان قلب بالا می توان به بیماری های زیر اشاره کرد:

• تاکی‌کاردی فوق بطنی (SVT)
• تاکی‌کاردی سینوسی نامناسب
• فلوتر دهلیزی
• فیبریلاسیون دهلیزی (AF)
• تاکی‌کاردی بطنی (VT)
• فیبریلاسیون بطنی (VF)

انواع تپش قلب ناشی از برادی کاردی یا ضربان قلب پایین عبارت است از:

• بلاک‌های AV مابین دهلیز و بطن قلب
• سندرم تاکی – برادی

پیشگیری از بروز تپش قلب

برای پیشگیری از بروز تپش قلب ناگهانی، توصیه می شود که انجام تمرینات ورزشی و رژیم غذایی سالم را در برنامه روزانه خود قرار دهید. همچنین، در یک دوره زمانی منظم، چکاپ پزشکی انجام دهید. اگرچه تپش قلب اغلب جدی نیست، اما ممکن است با مشکلاتی مانند دریچه های غیرطبیعی قلب، مشکلات ریتم قلب یا حملات پانیک مرتبط باشد که با معاینه پزشکی منظم، تشخیص داده شده و می توان برای درمان آن سریعا اقدام کرد.

اگر سابقه ابتلا به مشکلات قلبی را دارید، مراجعه منظم به پزشک و مصرف دقیق داروها و پایبند بودن به برنامه درمانی، امری ضروری و واجب است.

برخی از اقدامات پیشگیرانه در بروز تپش قلب عبارت است از:

• با انجام تمریناتی برای تمدد اعصاب، سطح استرس و اضطراب خود را کاهش دهید. برای این منظور، ورزش هایی مانند یوگا، مدیتیشن و تای چی توصیه می شود.
• مصرف قهوه یا مواد حاوی کافئین را محدود کنید.
• کشیدن سیگار را محدود یا ترک کنید.
• از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کنید.
• یک رژیم غذایی سالم را دنبال کنید و از مصرف مواد غذایی محرک خودداری نمایید.
• سطح فشار خون و کلسترول خود را به طور منظم بررسی کنید.

در صورتیکه به طور ناگهانی دچار افزایش تپش قلب شدید و علائم زیر را همراه با آن مشاهده کردید، فورا به اورژانس تماس بگیرید:

• سرگیجه
• گیجی
• احساس ضعف
• بی هوش شدن
• تنگی نفس
• درد، فشار یا سفتی در قفسه سینه، گردن، فک، بازوها یا قسمت بالای کمر

تشخیص تپش قلب

زمانیکه به علت تپش قلب به پزشک مراجعه می کنید، پزشک ابتدا، معاینات فیزیکی انجام داده و سپس سوالاتی درمورد سابقه شخصی و خانوادگی شما درمورد انواع بیماری ها، رژیم غذایی، سبک زندگی و داروهای مصرفی شما می پرسد. پس از آن، از شما درمورد مدت زمان، تعداد دفعات و علائم شما در هنگام روز تپش قلب نیز می پرسد.

پزشک پس از انجام معاینات فیزیکی و اطلاع از علائم شما، ممکن است با درخواست انجام آزمایش خون، بخواهد علت تپش قلب شما را پیدا کند. علاوه بر آزمایش خون، تست های مفید دیگری وجود دارد که می تواند به یافتن دلیل تپش قلب کمک کند که عبارتند از:

• الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب (EKG): این آزمایش سیگنال های الکتریکی قلب شما را ثبت می کند و می تواند ریتم های غیرمعمول قلب را پیدا کند.
• مانیتورینگ هولتر: در این آزمایش، یک مانیتور روی قفسه سینه شما قرار می گیرد و به طور مداوم سیگنال های الکتریکی قلب شما را به مدت 24 تا 48 ساعت ضبط می کند. مانیتورینگ هولتر می تواند تفاوت های ریتمی را که در طول EKG تشخیص داده نشده است، شناسایی کند.
• ضبط رویداد: در صورت بروز علائم تپش قلب، دستگاهی را روی قفسه سینه شما قرار می دهند و از یک ابزار دستی برای ضبط سیگنال های الکتریکی قلب شما استفاده می کنند.
• رادیوگرافی قفسه سینه: پزشک ریه های شما را برای وجود تغییرات غیرعادی که می تواند ناشی از مشکلات قلبی باشد بررسی می کند. به عنوان مثال، اگر در ریه های شما مایع پیدا کنند، ممکن است ناشی از نارسایی قلبی باشد.
• اکوکاردیوگرافی: این آزمایش در واقع سونوگرافی قلب شماست. اطلاعات دقیقی در مورد ساختار و عملکرد آن ارائه می دهد.

در صورت لزوم، پزشک ممکن است شما را برای آزمایشات یا درمان بیشتر به متخصص قلب ارجاع دهد.

درمان تپش قلب

شیوه درمان تپش قلب بستگی به علت آن  دارد. اغلب، تپش قلب بی ضرر است و خود به خود از بین می رود که در این صورت نیازی به درمان نیست.

به طورکلی، تپش قلب را می توان به دو صورت خانگی و دارویی درمان کرد.

درمان خانگی تپش قلب

اگر پزشک بعد از انجام آزمایش و تست های مختلف، علتی برای تپش قلب شما پیدا نکند، به شما توصیه می کند که از راه های خانگی برای درمان تپش قلب خود استفاده کنید. ازجمله راه های خانگی درمان تپش قلب عبارت است از:

• کاهش اضطراب و استرس: موقعیت استرس زا را ترک کنید و سعی کنید آرام باشید. اضطراب، استرس، ترس یا هراس می تواند باعث تپش قلب شود. تمرینات آرامش بخش، یوگا، تایچی، بیوفیدبک، تصویرسازی ذهنی هدایت شده و رایحه درمانی (آروماتراپی)، از راه های متداول برای حفظ آرامش و دوری از استرس است.
• حذف مواد غذایی محرک: مانند نیکوتین، الکل، کافئین و مواد مخدر
• حذف داروهای محرک: برخی از داروهای بدون نسخه عاملی برای تپش قلب هستند که برخی از آنها شامل: داروهای سرفه و سرماخوردگی، برخی مکمل های گیاهی و تغذیه ای
• درمان به صورت سنتی: گاهی درمان های سنتی مانند استفاده از دمنوش های گیاهی یا داروهای گیاهی مانند بابونه، گل گاو زبان گلاب و... می توانند در کاهش تپش قلب موثر باشند. برای اطلاع بیشتر از نحوه درمان تپش قلب با طب سنتی، به همین صفحه در داروبین مراجعه نمایید.

درصورتیکه پزشک دلیل اصلی تپش قلب شما را پیدا کند، روی درمان آن دلیل تمرکز خواهد کرد. برای مثال، اگر عامل تپش قلب مصرف یک دارو باشد، پزشک سعی می کند تا درمان متفاوتی را پیدا کند.

درمان دارویی تپش قلب

اگر روش های خانگی و تغییرات سبک زندگی در رفع تپش قلب یا کاهش آن کمکی نکرد، ممکن است پزشک داروهایی مانند مسدود کننده های بتا یا مسدودکننده های کانال کلسیم را برای شما تجویز کند. برخی از داروهای درمان تپش قلب عبارت است از:

• مهارکننده‌های ACE: مانند: انالاپریل مالئات، لیزینوپریل و فزینوپریل سدیم
• داروهای ضد اضطراب: درصورتیکه علت تپش قلب شما استرس باشد، پزشک ممکن است یک داروی ضد اضطراب برایتان تجویز کند. ازجمله این داروها: لورازپام و آلپرازولام
• بتا بلاکرها: شامل: متوپرولول، پروپرانولول و آتنولول، بیزوپرولول،  بتاکسولول سیستمیک
• مسدودکننده‌های کانال کلسیم: وراپامیل و دیلتیازم،  نیفدیپین، نیمودیپین، آملودیپین

توجه داشته باشید که تمامی داروهای ذکر شده، جزو داروهای تجویزی بوده و باید توسط پزشک، تجویز شود. بنابراین، به هیچ عنوان هیچ یک از داروها را به صورت خودسرانه مصرف نکنید. زیرا، ممکن است تپش قلب شما گذرا بوده و به مرور رفع شود اما، با مصرف داروهای قلب و عروق نامناسب، خواهد شد.

اگر تپش قلب نشان دهنده یک آریتمی باشد، ممکن است داروها یا درمان هایی مخصوصی دریافت کرده و به یک متخصص ریتم قلب یا الکتروفیزیولوژیست ارجاع داده شوید.

آیا تپش قلب باعث مرگ میشود؟

احتمال مرگ با تپش قلب بسیار کم است. فردی که دچار تپش قلب می شود، باید به پزشک مراجعه کند تا پزشک با بررسی علائم و انجام تست های مورد نیاز، علت تپش قلب را پیدا کند. درصورتیکه تپش قلب به دلیل استرس یا برخی محرک های بیرونی نظیر مواد غذایی و داروهای محرک، سیگار کشیدن یا... باشد، پزشک ممکن است با درمان های خانگی، آن را درمان کند.

اما اگر، تپش قلب ناشی از یک بیماری قلبی جدی و زمینه ای باشد، درمان آن به مراتب مشکل و طولانی تر خواهد شد. بنابراین، توصیه می شود که درهنگام بروز تپش قلب، به پزشک مراجعه کرده و هرچه سریعتر از علت آن آگاه شوید. در این صورت، روند درمان و بهبودی سریعتر پیش خواهد رفت.

جمع بندی

در بیشتر مواقع، علت تپیدن قلب، پاسخ قلب به محرک های بیرونی مانند کافئین، مواد غذایی یا داروها است یا اینکه استرس و اضطراب باعث آن شده است که طبیعی محسوب شده و به مرور از بین می رود. اما، گاهی ممکن است بیمار به دلیل ابتلا به برخی بیماری های قلبی که شاید خود او با خبر نباشد، رخ دهد. بنابراین، متخصصان حوزه سلامت در داروبین، توصیه می کنند که اگر در بیشتر مواقع، در حالت استراحت، دچار تپش قلب بالای 100 ضربه در دقیقه یا کمتر از 60 ضربه در دقیقه می شوید، حتما به پزشک مراجعه کنید. برای اندازه گیری ضربان قلب خود می توانید از دستگاه های فشارسنج دیجیتالی یا ساعت های هوشمند استفاده کنید. برای اطلاع از سایر مشکلات قلبی، به درمان گیت قلب و عروق در داروبین مراجعه نمایید.