آنچه در این مطلب می خوانیم:
کاتاتونیا، مجموعه ای از علائمی مانند فقدان حرکت و ارتباط، پریشانی، آشفتگی، گیجی و بی قراری است که تا همین اواخر، آن را نوعی اسکیزوفرنی می دانستند. اما، اکنون پزشکان دریافتند که، سایر بیماری‌های روانی و برخی شرایط از بین برنده متابولیسم بدن نیز، می توانند بیمار را به کاتاتونیک دچار کنند. تقریبا، از بین هر 10 نفر بیمار مبتلا به بیماری روانی شدید، حدود 1 نفر، دچار کاتاتونیا خواهد شد.
به طورکلی، کاتاتونیا قابل درمان است، اما اگر درمان نشود، می تواند منجر به تهدید جدی در زندگی شود.
علائم کاتاتونیا و تشخیص آن
ازجمله علائم کاتاتونیک که براساس آن می توان آن را تشخیص داد، عبارت است از:
- عدم پاسخگویی به افراد دیگر یا محیط آنها
- صحبت نکردن
- نگه داشتن بدن خود در وضعیتی غیرعادی
- مقاومت در برابر افرادی که سعی در کنترل وضعیت بدن آنها دارند
- تحریک پذیری
- حرکت تکراری و به ظاهر بی معنی
- تقلید از گفتار شخص دیگری
- تقلید از حرکات شخص دیگری
درصورتیکه فرد، سه مورد از علائم کاتاتونیک را به طور همزمان، داشته باشد، پزشک تشخیص ابتلا به اختلال کاتاتونیک می دهد.
انواع اختلال کاتاتونیک
سه نوع کاتاتونی وجود دارد:
- کاتاتونی آکینتیک: در این نوع که رایج ترین نوع کاتاتونی است، فرد اغلب بی‌پرده خیره می‌شود و وقتی با او صحبت می‌کنید پاسخی نمی‌دهد. اگر پاسخی هم بدهند، احتمالا، تکرار حرف های شما باشد. این افراد گاهی در وضعیت غیرعادی می نشینند یا دراز می کشند و تا مدت ها بی حرکت می مانند.
- کاتاتونی هیجان زده: در این نوع، فرد ممکن است به اطراف حرکت کند، اما حرکت آنها بیهوده و تکانشی خواهد بود. این افراد اغلب، آشفته هستند، روحیه جنگ دارند و گاهی هذیان می گویند. حتی ممکن است، حرکات شخصی که به آنها کمک می کنند را تقلید کنند.
- کاتاتونی بدخیم: این نوع کاتاتونی زمانی اتفاق می افتد که علائم برخی بیماری ها، منجر به ایجاد سایر مشکلات سلامتی مانند تغییرات خطرناک در فشار خون، دمای بدن، تنفس یا ضربان قلب شوند. افرادی که برای مدت طولانی کاتاتونیک هستند، ممکن است در نتیجه علائم مشکلاتی مانند کم آبی، لخته شدن خون یا نارسایی کلیه، به کاتاتونیک بدخیم دچار شوند.
علل ابتلا به کاتاتونیک
پزشکان دقیقاً مطمئن نیستند که چه چیزی باعث بروز اختلال کاتاتونیک در یک فرد می شود. این اختلال، اغلب در افرادی که دارای اختلالات خلقی یا اختلالات روان پریشی مانند افسردگی، اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی هستند، رخ می دهد. حدود یک سوم افرادی که کاتاتونیک هستند نیز، به اختلال دوقطبی مبتلا هستند.
علاوه بر مشکلات روان شناختی، برخی شرایط فیزیکی نیز، می تواند افراد سالمی که به هیچ بیماری روانی مبتلا نیستند را منجر به کاتاتونیا کند. ازجمله این شرایط عبارت است از:
- شرایطی که بر ساختمان و فیزولوژی بدن تأثیر می گذارد. مانند: مشکلات کلیوی، دیابت و شرایط تیروئید
- بیماری پارکینسون که به سیستم عصبی بدن حمله می کند.
- آنسفالیت، عفونتی که بر مغز تأثیر می گذارد.
پزشکان معمولاً برای درمان کاتاتونیا، نوعی آرام بخش به نام بنزودیازپین را تجویز می کنند. این دارو اغلب برای کاهش اضطراب نیز استفاده می شود.
یکی دیگر از گزینه های درمانی، الکتروشوک درمانی (ECT) است. در این نوع درمان، از طریق الکترودهایی که روی سر فرد قرار می گیرد، تکانه های الکتریکی، به مغز فرد ارسال می شود. (در طول این روش به آنها دارو داده می شود تا بخوابند.)
الکتروشوک درمانی (ECT) ممکن است در موارد زیر انجام شود:
- زمانی که آرام بخش ها اثری ندارند.
- زمانی که کاتاتونی شدید است.
- زمانی فرد قبلاً به کاتاتونی دچار شده باشد.
- زمانی که برای نجات جان یک نفر، اقدام سریع لازم باشد.
