انواع سردرد
سردرد ها بر اساس اینکه به چه علتی ظاهر میشوند، انواع مختلفی دارند و در دسته های مختلفی جای میگیرند. برای آنکه بدانیم انواع سردردها چه هستند ابتدا باید بدانیم که سردرد ها چگونه بوجود میآیند. در ادامه این مطلب در داروبین به بررسی انواع مختلف سردرد خواهیم پرداخت.
علت سردرد چیست؟
اگر بین سیگنالهای عصبی در مغز و نیز عروق خونی موجود در مغز و ماهیچه های سر و عصب های مجاور آن اختلال ایجاد شود، به احتمال زیاد فرد سردرد را تجربه خواهد کرد. اینکه دقیقا چه چیزی عامل اصلی سردرد است اطلاعات زیادی در دست نیست ما فقط میدانیم که عوامل دیگری مانند بیماری ها، شرایط جسمانی، وراثت و برخی از عوامل محیطی(مانند سرما و گرما) میتوانند بین اعصاب و عروق خونی تداخل ایجاد کرده و سردرد را بوجود آورند.
علل شایع سردرد عبارتند از:
- عفونت‌ها
- تب و سرماخوردگی
- سینوزیت (التهاب سینوس‌ها)
- عفونت گلو یا گوش
- دضربه به سر
- سایر بیماری های آسیب زا
- استرس‌های عاطفی و افسردگی
- همچنین مصرف الکل
- حذف وعده‌های غذایی
- تغییرات الگوی خواب
- مصرف داروی زیاد
- کشیدگی گردن یا کمر به دلیل وضعیت نامناسب
- محیط از جمله دود تنباکو،
- بوهای تند ناشی از مواد شیمیایی خانگی یا عطرها
- آلرژن ها و برخی غذاها
- استرس
- آلودگی
- صدا روشنایی و تغییرات آب و هوایی از دیگر عوامل محرک احتمالی هستند
- ژنتیک
عامل وراثت بخصوص در میگرن شایع است. با احتمال 25 درصد از کودکانی که یکی از والدین آنها دچار میگرن است در کودکی به میگرن شکمی و در بزرگسالی دچار سردردهای میگرنی میشوند. این احتمال برای کودکی که هردوی والدین دارای میگرن باشند بین 70 تا 90 درصد خواهد بود. در مورد علت میگرن اطلاعات زیادی در دست نیست. بجز سردرد های میگرنی سایر انواع سردرد نیز میتواند بر اثر عوامل ژنتیکی رخ دهد.
برای درمان هر نوع سردرد باید علت اصلی آن تشخیص داده شود. فردی که به علت کمبود آب در بدن دچار سردرد شده است با نوشیدن تدریجی مایعات به سرعت بهبود می یابد و فردی که به علت ضربه به سر دچار سردرد شده حتما باید تحت نظر متخصص قرار بگیرد. بنابراین شناخت نوع سردرد مهمترین قدم در رفع خطر می باشد. برای معاینه سردرد پزشک آزمایشات مختلفی انجام میدهد و سوالات متفاوتی میپرد. حتی ممکن است از عکس یرداری یا MRI نیز برای تشخیص دقیق استفاده کند. در زمانی که با متخصص صحبت میکنید صادق باشید و بدقت به پرسشهای وی پاسخ دهید کامل بودن این توضیحات از اهمیت بالایی برخوردار است. لیستی از مواردی که منجر به سردرد میشوند و همچنین لیستی از مواردی که موجب تشدید یا بهبود آن میشوند به پزشک ارائه دهید.
در تشخیص سردرد بسیاری از افراد نیازی به عکس برداری یا انجام آزمایشات تشخیصی نیست با این حال با توجه به شرح حال بیمار پزشک ممکن است روشهای تشخیصی دقیق را در دستور کار قرار دهد. اشعه ایکس جمجمه کمکی نخواهد کرد. EEG (الکتروانسفالوگرام) نیز غیرضروری است، مگر اینکه هنگام سردرد فرد از هوش رفته باشد.
درصورتی‌که با وجود درمان علائم شما بهبود نمی‌یابند یا حتی وخیم‌تر می‌گردند از پزشک بخواهید که شما را به یک متخصص سردرد ارجاع دهد.
سردردها چگونه درمان میشوند؟
ممکن است پزشک انواع مختلفی از درمان را به منظور امتحان توصیه کند. همچنین ممکن است به آزمایشات بیشتری نیاز داشته باشد یا شما را به متخصص سردرد ارجاع دهد. نوع درمان سردرد به عواملی مثل نوع سردرد، دفعات و علت‌های آن بستگی دارد. برخی افراد اصلا به کمک پزشکی نیاز ندارند اما برخی دیگر میتوانند نیاز به دارو، دستگاه‌های پزشکی الکترونیکی، مشاوره، مدیریت استرس و بیوفیدبک داشته باشند. پزشک برنامه درمانی مناسبی برای برآوردن نیازهای خاص شما تهیه خواهد کرد.
بعد از شروع درمان چه اتفاقی می‌افتد؟
پس از شروع به درمان میزان عملکرد آن را پیگیری کنید. یک دفتر مختص سردرد می تواند به شما کمک کند تا هر گونه الگو یا تغییر در احساس خود را یادداشت کنید. در نظر داشته باشید که انتخاب بهترین برنامه درمان ممکن است کمی از وقت شما و پزشک را بگیرد، بنابراین صبور باشید. درباره آنچه که درمورد شما کارساز هست یا نیست با پزشک صادق باشید. حتی اگر تحت درمان هستید باید از مواردی که موجب تحریک سردرد شما می‌شود مثل غذاها یا بوها اجتناب کنید. همچنین پایبندی به عادت‌های سالم مثل ورزش منظم، خواب کافی و تغذیه سالم باعث می‌شود که احساس خوبی داشته باشید. قرارهای معاینه برنامه‌ریزی شده خود را تنظیم کنید تا پزشکتان بتواند وضعیت شما را ببیند و در صورت نیاز تغییراتی در برنامه درمانی ایجاد کند.
انواع رایج سر درد
بیش از 150 نوع سردرد وجود دارد که رایج‌ترین آنها عبارتند از:
- سردرد تنشی
- سردرد میگرنی
- سردرد خوشه ای
- سردرد روزانه
- سردرد سینوسی
- و...
1- سردردهای تنشی
سردردهای تنشی رایج‌ترین نوع سردرد بین جوانان و نوجوانان است، منجر به درد متوسط تا خفیف می‌شود و به مرور زمان آغاز و پایان می‌یابد و معمولا علامت دیگری ندارد.
2- سردردهای میگرنی
سردرد میگرنی معمولا با درد تپنده و ضربان‌دار توصیف می‌شود. از 4ساعت تا 3 روز طول میکشد و بین یک تا 4 بار در ماه اتفاق می‌افتد. در کنار درد، علائم دیگر میگرن موتردی مانند حساسیت به نور، صدا یا بو، تهوع یا استفراغ، کمبود اشتها، درد شکم یا ناراحتی معده وجود دارد. کودکی که میگرن دارد رنگ‌پریده به نظر می‌رسد، دچار سرگیجه ، تاری دید، تب و ناراحتی معده می‌شود. تعداد کمی از میگرن های کودکان شامل علائم گوارشی مانند استفراغ است که تقریباً یک بار در ماه اتفاق می افتد.
3- سردردهای خوشه ای
این سردردها شدیدترین نوع هستند، دردی سوزاننده یا سوراخ‌کننده که در پشت چشم یا اطراف آن وجود دارد و ممکن است ضربان‌دار یا ثابت باشد. درد به قدری شدید است که اغلب افراد قادر به نشستن نیستند و هنگام حملات راه می‌روند. در کنار درد، پلک افتاده می‌شود، چشم‌ها قرمز میشوند، مردمک چشم جمع می‌شود و آبریزش از چشم وجود دارد. سوراخ بینی همان طرف دچار احتقان یا آبریزش می‌گردد. از آنجایی که تمام دردها به صورت گروهی رخ می‌دهند به سردرد خوشه‌ای معروف هستند. ممکن است در طول دوره یک خوشه، سه بار در روز به آن دچار شوید و 2 هفته تا 3 ماه طول بکشند. هر حمله سردرد بین 15 دقیقه تا 3 ساعت به طول می‌انجامد و میتواند شما را از خواب بیدار کند. این سردردها میتوانند برای مدت چند ماه تا چند سال کاملا ناپدید شوند (که پزشک آن را خاموشی می‌نامند) و بعدها مجددا عود کنند. مردان سه تا چهار برابر بیش از زنان به این نوع سردرد مبتلا میشوند.
4- سردردهای مزمن روزانه
این سردردها 15 روز یا بیشتر در ماه و به مدت بیش از سه ماه وجود دارند. برخی کوتاهند و برخی بیش از 4 ساعت طول می‌کشند و معمولا یکی از 4 نوع سردرد اصلی را شامل میشوند:
- میگرن مزمن
- سردرد تنشی مزمن
- سردرد مداوم جدید روزانه
- سردرد مداوم یک‌طرفه
5- سردرد سینوسی
در سردرد سینوسی دردی عمیق و مداوم روی استخوان گونه، پیشانی و پل بینی احساس می‌شود. این دردها به دلیل التهاب حفره‌های داخل سر که سینوس نامیده میشوند، به وجود میآیند. درد با علائم دیگری مانند آبریزش بینی، گرفتگی گوش، تب و صورت ورم‌کرده همراه است. سردرد سینوسی واقعی از عفونت سینوسی ناشی می‌شود، بنابراین بر خلاف ترشحات شفاف در سردردهای خوشه‌ای یا میگرنی، ترشحاتی که در این نوع سردرد از بینی خارج می‌شود، زرد یا سبز خواهد بود.
6- سردرد پس از سانحه
سردردهای استرسی پس از سانحه معمولا 2 تا 3 روز پس از آسیب به سر به وجود میآیند. احتمالا چنین احساساتی خواهید داشت:
درد مبهمی که گاه به گاه وخیم‌تر می‌شود
- سرگیجه
- سبکی سر
- مشکل در تمرکز
- مشکلات حافظه
- خستگی زودرس
- تحریک‌پذیری
این سردردها معمولا چندماه طول می‌کشند اما اگر پس از چند هفته رو به بهبود نبودند، به پزشک مراجعه نمایید.
سردردهایی که تاکنون گفته شد، جزو سردردهای شایع هستند که امکان ابتلای آن برای اکثر افراد وجود دارد. اکنون سردردهایی که کمر شایع هستند و در شرایط خاص ایجاد می شوند را نام می بریم.
7- سردرد ورزشی
در زمان فعالیت، ماهیچه‌های سر، گردن و جمجمه به خون بیشتری نیاز دارند و عروق خونی برای تامین خون متورم میشوند و در نتیجه دردی ضربان‌دار در دو طرف سر ایجاد می‌شود که از 5 دقیقه تا 48 ساعت طول میکشد. این سردرد معمولا در حین فعالیت یا پس از آن اتفاق می‌افتد، این فعالیت میتواند شامل ورزش یا ارتباط جنسی باشد.
8- سردرد مداوم یک‌طرفه
سردردی مداوم و مزمن که تقریبا همیشه یک طرف صورت و سر را درگیر میکند، سایر علائم آن شامل موارد زیر است:
- درد با شدت متغیر
- چشم اشک آلود یا قرمز
- آبریزش یا گرفتگی بینی
- افتادگی پلک
- عنبیه منقیض
- پاسخ به مسکن ایندومتاسین
- وخامت در صورت فعالیت فیزیکی
- وخامت با نوشیدن الکل
همچنین برخی از افراد علائم میگرن زیر را تجربه میکنند:
- تهوع و استفراغ
- حساسیت به نور وصدا
این سردرد شامل دو نوع است:
- مزمن: شامل سردرد روزانه
- فروکش کننده: سردرد به مدت 6 ماه وجود دارد، به مدت چند هفته تا چند ماه فروکش میکند و مجدد ایجاد می‌گردد
9- سردرد هورمونی
این سردردها در اثر تغییرات سطوح هورمونی در چرخه قاعدگی، بارداری و یائسگی به وجود میآیند. تغییرات هورمونی در اثر قرصهای ضدبارداری و درمان‌های هورمونی جایگزین نیز باعث ایجاد این نوع از سردرد می‌شود. اگر این سردرد 2 روز پیش از قاعدگی یا در 3 روز اول آن شروع شود، میگرن قاعدگی نامیده می‌شود.
10- سردرد مداوم جدید روزانه (NDPH)
این نوع از سردرد ممکن است بطور ناگهانی شروع شود و به مدت 3 ماه یا بیشتر ادامه داشته باشد. بسیاری از افراد روز شروع سردرد خود را به وضوح به خاطر دارند. پزشکان از علت شروع این سردردها مطلع نیستند. برخی افراد از وقوع آن پس از یک عفونت، بیماری شبه آنقولانزا، جراحی و حوادث استرس‌آمیز خبر می‌دهند. درد اغلب متوسط و در برخی از افراد شدید است و در اکثر مواقع به سختی درمان می‌شود. علائم به طور گسترده‌ای متفاوتند، برخی مشابه سردرد تنشی و برخی دیگر مشابه علائم میگرن مثل تهوع و حساسیت به نور هستند. درصورتی‌که سردرد شما برطرف نمی‌شود یا شدیدتر می‌گردد به پزشک مراجعه کنید.
11- سردرد بازگشتی
ممکن است نام این نوع سردرد را شنیده باشید که به آن سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو هم گفته می‌شود. اگر از مسکن‌های درد تجویزی یا بدون نسخه، بیش از دو یا سه بار در هفته، یا بیش از ده روز در ماه استفاده میکنید، خود را برای درد بیشتر آماده کرده‌اید. زمانی‌که اثر دارو از بین می‌رود، درد مجددا برمی‌گردد و این بار به مقدار بیشتری از دارو برای تسکین درد نیاز است. این میتواند باعث سردرد مداوم و کسل‌کننده‌ای شود که صبح‌ها وخیم‌تر است.
سردردهای نادر
برخی دیگر از سردردها به ندرت برای افراد ایجاد می شوند که شامل موارد زیر هستند:
12- سردرد یخ‌شکن
این سردردهای کوتاه، کوبنده و شدید معمولاً فقط چند ثانیه طول می کشد و میتواند حداکثر چندبار در روز اتفاق بیفتد. درصورت ابتلا به آن به پزشک مراجعه کنید. این سردردها میتوانند به خودی خود رخ دهند یا اینکه نشانه‌ای از بیماری دیگر باشند.
13- سردرد نخاعی
اگر پس از ضربه یا حرکت نخاعی یا اپیدورال دچار سردرد می‌شوید، به پزشک اطلاع دهید. احتمالا پزشک آن را سردرد سوزنی بنامد به این علت که باعث سوراخ شدن غشایی است که نخاع را احاطه کرده است. اگر مایع نخاعی از محل سوراخ نشت کند، می تواند باعث سردرد شود.
14- سردرد صاعقه‌ای
افراد از آن به عنوان بدترین سردرد عمرشان یاد میکنند. به صورت ناگهانی ظاهر می‌شود و اوج می‌گیرد. علل سردرد صاعقه‌ای عبارتند از:
قطع، پارگی یا انسداد در عروق خونی
- آسیب به سر
- سکته هموراژیک ناشی از پارگی رگ خونی در مغز
- سکته مغزی ایسکمیک ناشی از رگ خونی مسدود شده در مغز
- تنگ شدن عروق خونی اطراف مغز
- رگ های خونی ملتهب
- تغییرات فشار خون در اواخر بارداری
سردردهای ناگهانی را جدی بگیرید زیرا در اغلب موارد تنها علامت هشداردهنده بروز یک مشکل جدی است.
