آنچه در این مطلب می خوانید:
- علائم سندروم سروتونین
- علل و عوامل خطر سندروم سروتونین
- عوارض سندروم سروتونین
- تشخیص سندروم سروتونین
- درمان سندروم سروتونین
- پیشگیری از سندروم سروتونین
سندروم سروتونین زمانی اتفاق می‌افتد که در اثر مصرف بیش از حد دارو یا ترکیبات دارویی، مقدار زیادی سروتونین در بدن انباشته شود. سروتونین، ماده شیمیایی طبیعی در بدن است که به سلول‌های مغزی و عصبی کمک می کند تا با یکدیگر در ارتباط باشند. محققان معتقدند که کمبود سروتونین در بدن، می‌تواند در ابتلا به افسردگی نقش داشته باشد. اما، مقادیر اضافی آن نیز ممکن است منجر به فعالیت شدید سلول‌های عصبی و بروز علائم خطرناک شود.
علائم سندرم سروتونینی
معمولا نشانه های سندرم سروتونین بالا، با افزایش دوز داروی مصرفی موثر بر سطح سروتونین یا چند ساعت پس از مصرف داروی جدیدی که سطح سروتونین را تغییر می دهد، بروز پیدا می کند. علائم این بیماری عبارت است از:
- گیجی
- آشفتگی یا بی‌قراری
- گشاد شدن مردمک چشم ها
- سردرد
- تغییر درفشار خون یا دمای بدن
- تهوع
- استفراغ
- اسهال
- ضربان قلب سریع
- رعشه
- از دست دادن کنترل عضلات یا انقباض ماهیچه‌ها
- لرز یا گزگز
- تعریق شدید
سندروم سروتونین بالا در موارد شدید، می تواند جان بیمار را تهدید کند. علائم زیر برخی از علائم تهدید کننده سندرم سروتونینی است که در صورت مشاهده هرکدام، باید فورا با اورژانس تماس گرفت:
- تب بالا
- تشنج
- ضربان قلب نامنظم
- بیهوش شدن
علل و عوامل خطر سندروم سروتونین
مصرف داروها، خصوصا داروهای ضدافسردگی، در ایجاد سندرم سروتونین نقش دارند. افرادی که بیش از دو دارو یا مکمل موثر بر سطح سروتونین مصرف می کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند. برخی از داروهای موثر بر سطح سروتونین عبارت است از:
- مهارکننده های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIها): داروهای موجود در این دسته، با بالابردن سطح سروتونین تاثیر می گذارند. این داروها به طور وسیعی توسط پزشکان تجویز می شوند. از جمله این داروها:
- سیتالوپرام
- اس‌سیتالوپرام
- فلوکسیتین
- فلوکسامین
- پاروکسیتین
- سرترالین
- ترکیب مهارکننده های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین ها (SNRIs): شامل داروهای دسونلافاکسین، دسونلافاکسین سوکسینات، دولوکستین، لوومیلناسیپران و ونلافاکسین
- مهار کننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIs) : گروهی از داروهای ضدافسردگی شامل ایزوکربوکسازید، فنلزین، ترانیل سایپرومین و سلژیلین ترانس درم
- بوسپیرون: دارویی که برای درمان اختلالات اضطرابی استفاده می شود
- ترازودون: دارویی که افسردگی یا بی خوابی را درمان می کند
- داروهای درمان میگرن: مانند آلموتریپتان، ناراتریپتان، ریزاتریپتان، سوماتریپتان، زولمی‌تریپتان
- برخی از داروهای ضد درد ، به ویژه اپیوئید ها و داروهای مرتبط: از جمله فنتانیل، فنتانیل سیترات، مپریدین، پنتازوسین و ترامادول
- دکسترومتورفان ضد سرفه: در میان داروهای تجویزی و داروهای بدون نسخه‌ی سرفه یا داروهای سرماخوردگی
- داروهای خاص برای تهوع: مانند گرانیسترون، متوکلوپرامید و اندانسترون
- ضدافسردگی‌های موثر بر گیرنده‌های سروتونین چندگانه: مثل ویلازودون و ورتیوکستین
- برخی از مواد مخدر مثل LSD و کوکائین و مکمل‌های غذایی نظیر گیاه سنت‌جان و جینسینگ، اگر همراه با داروهای ضدافسردگی مصرف شوند، می‌توانند منجر به سندروم سروتونین گردند.
FDA به تولیدکنندگان دارو، دستورالعملی ارائه داده تا در داروهای تولیدی موثر بر سطح سروتونین، از برچسب هشدار خطر سندرم سروتونین استفاده کنند. بنابراین، مصرف کنندگان دارو، اگر سوالی برایشان پیش بیاید، می توانند برچسب روی محصول را مطالعه کنند یا از پزشک خود سوال کنند.
عوارض جانبی سندرم سروتونین
عدم درمان سندروم سروتونین می تواند منجر به عوارض زیر شود:
- تشنج
- از دست رفتن کلیه
- مشکلات تنفسی
- کما
در صورت تشدید سندرم سروتونینی، ممکن است جان بیمار به خطر بیوفتد.
تشخیص بیماری سندرم سروتونین
آزمایش مجزایی برای تشخیص سندروم سروتونین وجود ندارد. پزشکان برای تشخیص این بیماری معمولا از سابقه پزشکی بیمار، بخصوص داروهای مصرفی، مکمل‌ها و مواد تفریحی سوال می‌کنند و معاینه جسمی انجام می‌دهند. همچنین، ممکن است درخواست آزمایشات بالینی بدهند تا از نبود سایر بیماری‌هایی که علائم مشابه با سندروم سروتونین دارند، مطمئن شوند. ازجمله این بیماری ها:
- کزاز
- سپسیس
- ورم مغزی
- گرمازدگی
درمان سندروم سروتونین
برای بهبود علائم و نظارت بر درمان این بیماری، باید بیمار در بیمارستان بستری شده تا داروی مسبب بروز این سندروم، از بدن او تخلیه شود. معمولا زمانی که بیمار، با هماهنگی و توصیه پزشک، مصرف دارو را قطع می کند، یک روز پس از آن، حس بهتری پیدا می‌کند. اما، برخی از داروها فورا تخلیه نشده و نیاز به صرف زمان دارند. گاهی ممکن است برای دفع داروی عامل سندرم سروتونین، نیاز به تزریق داخل رگی مایعات (تزریق وریدی ، IV) نیز وجود داشته باشد.
درموارد شدیدتر، ممکن است پزشک، دارویی به نام سیپروهپادین را تجویز کرده تا از طریق آن، از تولید سروتونین جلوگیری کند.
پیشگیری از ابتلا به سندرم سروتونین
برای پیشگیری از ابتلا به این مشکل، همیشه از داروها و مکمل های مصرفی خود به پزشکتان گفته و درمورد واکنش بدنتان به آنها، با پزشک صحبت کنید. اگر بیش از یک داروی موثر بر سطح سروتونین مصرف می کنید، حتما، درمورد علائم این سندروم مطالعه کنید تا بتوانید آن را تشخیص دهید.
