راه های جلوگیری از آفتاب سوختگی

آفتاب سوختگی چیست؟

آفتاب سوختگی یک واکنش پوستی به قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) است که باعث ایجاد قرمزی، التهاب و درد در ناحیه آسیب دیده می شود.  نور UV نوعی تابش در نور خورشید است که حتی در روزهای ابری می تواند از ابرها عبور کرده و باعث آفتاب سوختگی شود. در بیشتر مواقع، علائم آفتاب سوختگی چند ساعت پس از قرار گرفتن در معرض نور خورشید نمایان می شوند و پس از 6 تا 36 ساعت به اوج خود می رسند. این علائم موقتی هستند و معمولا پس از گذشت پنج روز از بین می روند اما، باعث ایجاد آسیب دائمی به DNA پوست می شوند. به همین دلیل، توصیه می شود که تمامی اقدامات لازم درجهت جلوگیری از آفتاب سوختگی انجام دهید تا بتوانید پوست خود را در برابر آسیب های ناشی از آن ایمن نگه دارید.

چه چیزی باعث آفتاب سوختگی می شود؟

پاسخ به این سوال در همان تعریف آفتاب سوختگی گنجانده شده است. زمانی که پوست برای مدت طولانی در معرض نور خورشید قرار گیرد، باعث قرمزی، سوزش و تحریک پوست می شود.

نور خورشید دارای سه طول موج نور فرابنفش است ازجمله:

• UVA
• UVB
• UVC

طول موج نور  UVC به سطح زمین نمی رسد اما، دو نوع دیگر اشعه ماوراء بنفش نه تنها به سطح پوست می رسد، بلکه می تواند به داخل پوست نیز نفوذ کند. لذا، تمامی آسیب های پوستی ناشی از اشعه های UVA و UVB است.

اشعه ماوراء بنفش باعث می شود که پوست برای محافظت از خود، رنگدانه ای به نام ملانین را بیشتر بسازد که همین، باعث تغییر رنگ پوست می شود. زمانی که بیشتر از توانایی پوست برای تولید ملانین در معرض اشعه  UV قرار بگیرید، دچار آفتاب سوختگی می شوید.

گاهی ممکن است که در هنگام شنا کردن یا در مدت حضور در برف دچار آفتاب سوختگی شوید. این معمولا به این دلیل است که نور خورشید می تواند از برف، یخ و آب منعکس شده و باعث آفتاب سوختگی شود. از اینرو، مهم است که در همه لحظات، راه های لازم برای جلوگیری از آفتاب سوختگی را رعایت کنید.

اگرچه آفتاب سوختگی مشخص ترین نشانه برای حضور طولانی مدت در زیر آفتاب است، اما آسیب های ناشی از نور خورشید همیشه قابل مشاهده نیست. گاهی ممکن است باوجود حضور طولانی مدت در زیر نور خورشید و عدم رعایت نکات جلوگیری از آفتاب سوختگی،  هیچ علامتی از آن را در پوست خود مشاهده نکنید. این به معنی عدم آفتاب سوختگی نیست. بلکه، گاهی اوقات ممکن است که نور خورشید در زیر سطح پوست باعث تغییر  DNA شود و پیری زودرس پوست را ایجاد کند. آسیب DNA باگذشت زمان می تواند منجر به ابتلا به سرطان پوست مانند ملانوم شود و جان بیمار را تهدید کند.

باوجود اینکه آفتاب سوختگی می تواند برای هر رنگ پوستی رخ دهد، اما افراد دارای پوست روشن، بیشتر از افراد دارای پوست تیره در معرض خطر آفتاب سوختگی هستند. این مشکل ممکن است در افراد دارای رنگ پوست تیره کمتر اتفاق بیوفتد اما، آنها نیز مانند افراد با رنگ پوست روشن، در معرض چین و چروک، هایپرپیگمانتاسیون و ابتلا به سرطان پوست هستند.

به طورکلی می توان گفت که مدت زمان شروع آفتاب سوختگی در افراد مختلف متفاوت است و به موارد زیر بستگی دارد:

• نوع پوست
• شدت نور خورشید
• مدت زمان حضور در آفتاب

آفتاب سوختگی چه علائمی دارد؟

آفتاب سوختگی در افراد مختلف، علائم متفاوتی دارد. این مشکل می تواند تمامی افرادی را که اصول پیشگیری از آفتاب سوختگی را رعایت نمی کنند، درگیر کند. به خصوص افراد دارای رنگ پوست روشن تر که بیشتر مستعد ابتلا هستند.

پس از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید، پوست ممکن است علائم زیر را تجربه کند:

• داغی
• حساسیت به لمس
• احساس درد
• تحریک شدن پوست
• خارش شدید پوست
• تاول زدن پوست
• قرمزی در پوست های روشن و تیرگی بیشتر در پوست های تیره
• لایه برداری

گاهی ممکن است علائم آفتاب سوختگی شدیدتر شده و کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد که در این صورت، ممکن است که فرد نیاز به مراقبت های پزشکی داشته باشد:

• تب
• لرز
• سردرد
• تهوع و استفراغ
• احساس عمومی ناخوشی

آفتاب سوختگی چگونه درمان می شود؟

اقدامات زیر می تواند پوست آفتاب سوخته را تا حدودی درمان کند:

• از نور آفتاب خارج شوید و ترجیحا تا زمان بهبودی در خانه بمانید.
• یک حوله یا پارچه تمیز را مرطوب کنید و روی پوست قرار دهید. حمام خنک هم می تواند گزینه مناسبی باشد.
• از کرم مرطوب کننده یا کرم آلوئه ورا استفاده کنید.
• برای تسکین درد و کاهش تورم، می توانید از داروهای بدون نسخه ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن استفاده کنید.
• برای کاهش التهاب و خارش پوست می توانید از کرم هیدروکورتیزون درصورت تایید پزشک استفاده کنید.
• برای جلوگیری از کم آبی بدن، آب زیاد بنوشید.
• برای کاهش خطر عفونت، از لمس یا ترکاندن تاول ها خودداری کنید.
• از خاراندن یا کندن پوست های برآمده جلوگیری کنید.
• تا زمان بهبودی لباس های گشاد بپوشید.

درصورت آفتاب سوختگی شدید، ممکن است که پزشک از داروهای استروئیدی خوراکی برای کاهش التهاب تجویز کند. همچنین، ممکن است برای رفع کم آبی شدید یا استرس گرمایی، مایعات تزریقی و سرم قندی نمکی را توصیه کند.

راه های جلوگیری از آفتاب سوختگی

برخلاف تصور اکثر افراد که فکر می کنند آفتاب سوختگی فقط در تابستان اتفاق می افتد، باید بگوییم که رعایت راه های جلوگیری از آفتاب سوختگی به فصل خاصی مربوط نمی شود. همانگونه که در تابستان، زمان حضور در معرض نور خورشید به دلیل پیک نیک، سفر و رفتن به استخرهای روباز افزایش پیدا می کند، در زمستان نیز اسکی بازان و کوهنوردان پاییزی مدت زمان زیادی را زیر نور خورشید بوده و مستعد آفتاب سوختگی هستند. با اینحال، روش هایی وجود دارد که می توان با رعایت آنها، مدت زمان زیادی را بدون هیچگونه آسیبی در معرض نور آفتاب بمانید. در ادامه برخی از روش های جلوگیری از آفتاب سوختگی و ایمنی در برابر آفتاب را برایتان عنوان می کنیم:

1. کاهش زمان حضور در برابر نور آفتاب: این کار به ویژه از ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر که شدت نور خورشید قوی تر و سوزان تر است، توصیه می شود. حتی در روزهای ابری هم در این ساعات، تا 80 درصد از اشعه ماوراء بنفش خورشید می تواند از ابرها عبور کند. بنابراین، در طول روز تا حد امکان در سایه بمانید.
2. لباس محافظ بپوشید: اگر قصد بیرون رفتن از منزل به مدت طولانی دارید، تا حد امکان بدن خود را با لباس محافظت کنید. کلاه لبه پهن، لباس استین بلند، دستکش و شلوار بلند بپوشید.
3. از ضدآفتاب استفاده کنید: توجه داشته باشید که استفاده از ضد آفتاب یکی از مهمترین مولفه ها برای جلوگیری از آفتاب سوختگی است. درهنگام انتخاب ضدآفتاب، برچسب ان را بخوانید و مطمئن شوید که موارد زیر را شامل می شود:

• فاکتور محافظت در برابر آفتاب (SPF) بالا: SPF نشان دهنده درجه ای است که یک کرم ضد آفتاب می تواند از پوست در برابر آفتاب سوختگی محافظت کند. هرچه این عدد بیشتر باشد، محافظت بهتر است. یک کرم ضد آفتاب با حداقل SPF 30 انتخاب کنید و هر ساعت یک بار آن را تجدید کنید. به خصوص اگر عرق یا شنا می کنید.
• فاکتورر محافظت از طیف وسیع UV: اکسید روی بهترین مسدودکننده UVA است. توجه کنید که در هنگام انتخاب، حداقل غلظت آن 7٪ باشد.
• فاکتور مقاومت در برابر آب: کرم ضد آفتابی که مدت بیشتری روی پوست باقی می ماند، حتی اگر پوست خیس شود. "مقاوم در برابر آب" به معنای "ضد آب" نیست. زیرا، ضد آفتاب های مقاوم در برابر آب را باید طبق دستورالعمل روی برچسب دوباره استفاده کنید.

نکات مهم در استفاده از کرم ضدآفتاب

• مقدار توصیه شده ضد آفتاب را به طور یکنواخت روی تمام پوست های بدون پوشش، به خصوص لب ها، بینی، گوش ها، گردن، دست ها و پاهای خود بمالید. دقت کنید که برای به دست آوردن مقدار SPF مورد نیاز باید یک لایه ضخیم از ضد آفتاب را روی پوست خود بمالید.
• برچسب محصول را بررسی کنید تا ببینید چه زمانی باید از کرم ضد آفتاب، قبل از بیرون رفتن استفاده کنید. اگر برچسب این اطلاعات را نشان نمی دهد، 15 تا 30 دقیقه قبل از قرار گرفتن در معرض نور خورشید استفاده کنید.
• اگر موهای زیادی ندارید، بالای سرتان، جایی که موی کافی ندارد، ضد آفتاب بزنید یا کلاه بپوشید.
• حداقل هر 2 ساعت یکبار روی پوستی که در معرض نور آفتاب قرار دارد، استفاده شود. برچسب را بخوانید تا ببینید چند وقت یکبار باید کرم را تمدید کنید.
• از نوزادان و کودکان در مقابل نور خورشید مراقبت بیشتری کنید. قبل از استفاده از کرم ضد آفتاب برای کودکان زیر 6 ماه با پزشک مشورت کنید.
• برای کودکان بزرگتر از 6 ماه هر بار که بیرون می روند از کرم ضد آفتاب مخصوص استفاده کنید. عادات ایمنی در برابر نور خورشید را با آنها تمرین کنید.

4. از چشم های خود محافظت کنید: انعکاس نور خورشید از برف، شن، بتن یا آب، بیشتر از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش، خطر ابتلا به مشکلات چشمی مانند آب مروارید و سرطان چشم را افزایش می دهد. توصیه می شود که از عینک آفتابی مناسب مانند مسدود کننده های پلاریزه یا آبی استفاده کنید. حضور طولانی مدت در ساحل یا در برف بدون محافظت کافی از چشم، منجر به یک بیماری کوتاه مدت به نام فوتوکراتیت یا آفتاب سوختگی برگشت پذیر قرنیه یا "برف کوری" می شود. این وضعیت دردناک می تواند باعث از دست دادن موقت بینایی شود.

نکات مهم در انتخاب عینک آفتابی برای جلوگیری از آفتاب سوختگی

• هنگام خرید عینک آفتابی، به دنبال برچسبی باشید که به طور خاص 99٪ تا 100٪ محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش را ارائه می دهد. این تضمین می کند که عینک هر دو شکل اشعه ماوراء بنفش را مسدود می کند.
• روی عینک باید برچسب «عینک آفتابی» زده شود. مراقب عینک های تیره یا رنگی که به عنوان لوازم جانبی برای مد فروخته می شوند، باشید. این عینک ها ممکن است محافظت اندکی در برابر اشعه ماوراء بنفش یا نور مرئی داشته باشند.
• تصور نکنید که با عینک‌های آفتابی گران‌تر یا عینک‌هایی با رنگ تیره‌تر، محافظت بیشتری در برابر اشعه ماوراء بنفش دریافت می‌کنید.
• مطمئن شوید که عینک آفتابی شما رنگ ها را مخدوش نمی کند و بر تشخیص علائم راهنمایی و رانندگی تأثیر نمی گذارد.
• اگر از میزان محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش مطمئن نیستید، از یک متخصص مراقبت از چشم بخواهید که عینک آفتابی شما را آزمایش کند.
• افرادی که از لنزهای تماسی استفاده می کنند هم، نیاز به استفاده از عینک آفتابی دارند.
• در نظر بگیرید که نور همچنان می تواند از کناره های عینک آفتابی وارد شود. لذا، عینک هایی که تا شقیقه ادامه دارند، گزینه بهتری هستند.
• کودکان باید از عینک آفتابی واقعی استفاده کنند - نه عینک آفتابی اسباب بازی - که نشان دهنده سطح محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش است. لنزهای پلی کربنات مقاوم ترین لنزها در برابر شکستگی هستند.

5. دوری از محصولات لامپ آفتابی: محصولات لامپ آفتابی توسط متخصصان پوست توصیه نمی شوند و در بسیاری از کشورها استفاده از آنها در افراد زیر سن قانونی بدون اجازه والدین ممنوع است. لامپ های آفتابی، UV ساطع می کنند که مشابه یا قوی تر از نور خورشید است. بنابراین، قرار گرفتن در معرض محصولات لامپ آفتابی نیز می تواند منجر به سرطان پوست شود. اشعه ماوراء بنفش و نور مرئی شدید ساطع شده از محصولات لامپ آفتابی نیز می تواند به چشم آسیب برساند، بنابراین استفاده از عینک محافظ مناسب هنگام برنزه شدن بسیار مهم است.

نکات مهم در جلوگیری از افتاب سوختگی با برنزه کردن

اگر از تجهیزات برنزه کننده استفاده می کنید، این مراحل را برای کاهش خطرات قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش دنبال کنید:

• از عینک های ارائه شده مخصوص استفاده کنید و مطمئن شوید که به خوبی جا افتاده اند و ترک ندارند.
• از درجه کم دستگاه شروع کنید و از زمان های نوردهی کوتاه استفاده کنید تا به مرور زمان برنزه شوید.
• در اولین برنزه شدن از حداکثر زمان قرار گرفتن در معرض استفاده نکنید، زیرا ممکن است دچار سوختگی شوید و آفتاب سوختگی منجر به افزایش خطر ابتلا به ملانوم شود.
• از آنجایی که ایجاد آفتاب سوختگی حداقل 6 ساعت طول می کشد، ممکن است تا مدتی متوجه سوختگی پوست خود نشوید.
• زمان های قرار گرفتن در معرض نور را براساس توصیه سازنده که روی برچسب برای انواع پوست ذکر شده است، دنبال کنید.
• محدودیت های زمانی خود پایبند باشید.
• پس از برنزه کردن، بیش از یک بار در هفته برنزه نکنید.
• درنهایت، بدانید که حتی یک جلسه سولاریوم قبل از 35 سالگی خطر ابتلا به سرطان پوستی مانند ملانوم را دو برابر کرده و خطرات جانی را افزایش می دهد.

6. درمورد داروهای خود با پزشک صحبت کنید: برخی از آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد افسردگی و داروهای دیابت می توانند پوست را دربرابر آفتاب حساس تر کنند. اگر از این درمان ها استفاده می کنید، از پزشک خود بپرسید که بهترین راه برای جلوگیری از آفتاب سوختگی در این شرایط چیست.

جلوگیری از آفتاب سوختگی در کودکان

پوست نوزادان و کودکان بسیار ظریف تر از بزرگسالان است و می توانند به راحتی بسوزند. توصیه می شود که برای جلوگیری از آفتاب سوختگی کودکان، از یک ضدآفتاب مخصوص کودکان دارای پوست حساس استفاده کنید.

البته، استفاده از کرم ضدآفتاب برای کودکان کمتر از 6 ماه توصیه نمی شود. تنها و بهترین راه برای جلوگیری از آفتاب سوختگی در این شرایط این است که:

• کودک را از نور خورشید دور نگه دارید
• از کلاه لبه دار استفاده کنید
• لباس محافظ بپوشانید

چه کسانی در معرض آفتاب سوختگی قرار دارند؟

صرف نظر از رنگ پوست، همه ما قربانیان آفتاب سوختگی و سایر اثرات مضر قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماوراء بنفش هستیم. اگرچه همه ما باید راه های مناسبی را برای جلوگیری از آفتاب سوختگی دنبال کنیم، اما، افرادی هستند که درعین رعایت نکات لازم، استعداد بیشتری برای ابتلا به آفتاب سوختگی دارند و باید در بیرون از منزل بیشتر مراقب باشند. معمولا افرادی که دارای شرایط زیر هستند، احتمال سوختگی در آنها بیشتر است و باید در رعایت نکات جلوگیری از آفتاب سوختگی دقت بیشتری داشته باشند:

• افراد دارای پوست رنگ پریده
• موهای طبیعی بلوند، قرمز یا قهوه ای روشن
• افراد دارای سابقه ابتلا به سرطان پوست
• یکی از اعضای خانواده که سرطان پوست داشته است
• افرادی که داروهای ایجاد کننده حساسیت به نور مصرف می کنند. اگر بیماری دارید و دارو مصرف می کنید، از پزشک خود در مورد اقدامات احتیاطی لازم برای مراقبت از در برابر آفتاب بپرسید، زیرا برخی از داروها ممکن است حساسیت به نور خورشید را افزایش دهند.
• افرادی که از لوازم آرایشی با فاکتور AHA استفاده می کنند. لوازم آرایشی حاوی آلفا هیدروکسی اسید (AHA) نیز ممکن است حساسیت به آفتاب و آفتاب سوختگی را افزایش دهند. لوازم آرایشی را انتخاب کنید که محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش دارند. همچنان باید از کرم ضد آفتاب با طیف وسیع محافظت در برابر آفتاب استفاده کنید.

کلام آخر

به طورکلی، قرارگرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید می تواند خطر آفتاب سوختگی و درموارد شدیدتر، سرطان پوست را افزایش دهد. این خطر در افرادی که پوست روشن تری دارند یا دارای شرایط خاصی هستند، بیشتر می شود. آفتاب سوختگی معمولا پس از پنج روز بهبود پیدا می کند. اما، اگر با علائمی مانند تب، لرز، غش یا تهوع باشد، باید فورا به پزشک مراجعه شود. با انجام روش های جلوگیری از آفتاب سوختگی، تاحدودی می توان از بروز خطرات و عوارض ناشی از آفتاب سوختگی جلوگیری کرد.