بیماری ایدز چیست ؟
ایدز جدی ترین بیماری و پیشرفته ترین مرحله مربوط به ویروس HIV است . افراد مبتلا به اچ ای وی اگر در مورد درمان قرار نگیرند طی 10 سال می توانند به ایدز مبتلا شوند . در این مرحله از بیماری گلبول های سفید و سیستم ایمنی فرد مبتلا به شدت آسیب دیده است .
تفاوت HIV و ایدز چیست ؟
ایدز (AIDS) یک بیماری و HIV ویروس و عامل به وجود آمدن بیماری ایدز است . ویروس HIV با اتصال به سلول های سیستم ایمنی بدن می تواند باعث تضعیف آنها شود.این ویروس می تواند سالها بدون هیچ علامتی در بدن باقی بماند و فرد مبتلا در این مدت ناقل بیماری می باشد . در صورتی که این ویروس به درستی تشخیص و مورد درمان قرار نگیرد با گذشت زمان پیشرفت کرده و به بیماری ایدز تبدیل می شود. ایدز مجموعه علائم بالینی است که به سیستم ایمنی بدن مربوط است .
علت HIV چیست ؟
HIV یک ویروس است که بر اثر خوردن گوشت شامپانزه آلوده در سال 1920 به انسان منتقل شده است . این ویروس برای مدت ها در آفریقا میان انسان ها منتقل می شود و پس از آن به سایر نقاط جهان راه پیدا کرد .
مدت زمان ابتلا به HIV
ویروس HIV با ورود به بدن شروع به تکثیر شدن می کند . با این که از زمان ورود ویروس به بدن تا زمانی که در خون قابل تشخیص باشد چیزی بین 20 روز تا 3 ماه زمان لازم است اما از لحظه ورود و تکثیر بدن با تولید آنتی بادی هایی سعی در مقابله با ویروس دارد
علائم و نشانه های ایدز
ویروس HIV می تواند بدون هیچ علامتی در بدن باقی بماند در صورتی که فرد مبتلا به این ویروس تحت درمان قرار نگیرد این بیماری با گذشت زمان بدتر خواهد شد .علائم افراد در هر مرحله از بیماری متفاوت بوده و به مرحله ای از بیماری که در آن قرار دارد بستگی دارد.
عفونت ویروس HIV دارای سه مرحله است
1- عفونت حاد
2-علائم بالینی نهفته
3- ایدز
علائم اولیه ایدز ( عفونت حاد HIV)
اکثر افراد بلافاصله بعد از مبتلا شدن به این ویروس از وجود آن مطلع نمی شوند با این حال ممکن است 2 تا 6 هفته پس از ابتلا با علائم این بیماری روبرو شوند و این زمانی است که سیستم ایمنی بدن وارد مبارزه با ویروس شده است به این مرحله عفونت اولیه یا سندرم حاد رتروویروسی می گویند .در این مرحله از بیماری علائمی مانند آنفولانزا ( یا سایر بیماری های ویروسی ) ظاهر می شود و بعد از یک تا دو هفته از بین می رود علائمی مانند:
- سردرد
- خستگی
- درد عضلانی
- گلو درد
- تورم غدد لنفاوی
- بثورات پوستی
- تب
- زخم در دهان ، مری ، مقعد یا اندام تناسلی .
در صورت مشاهد این علائم و در صورتی که فرد فکر می کند به HIV مبتلا هست باید آزمایش دهد .
انجام آزمایشات اولیه یه دو دلیل مهم است. دلیل اول این است که در این مرحله سطح ویروس در خون و مایعات بدن زیاد است و این باعث مسری تر شدن بیماری می شود و مورد دوم شروع زودتر درمان است که به تقویت سیستم ایمنی و کاهش علائم کمک می کند
دارو های ضد ویروس HIV میتواند به مبارزه با این ویروس و حفظ سلامت سیستم ایمنی موثر باشد .مصرف این دارو ها در کنار سبک زندگی سالم باعث می شود بیماری بدتر نشود.
علائم بالینی نهفته (HIV مزمن)
در صورتی که سیستم ایمنی بدن در مبارزه با HIV شکست بخورد علامت های شبیه آنفولانزا از بین می رود. اما در بدن اتفاقات زیادی در حال رخ دادن است. این دوره را دوره بدون علامت یا عفونت مزمن HIV می نامند.
در بدن انسان سلول هایی به نام CD4T وجود دارد که هماهنگی سیستم ایمنی را انجام می دهد. در این مرحله از بیماری ویروس HIV که درمان نشده است به این ویروس ها حمله کرده و آنها را از بین می برد و باعث مشکل در ایمنی بدن می شوند . انجام آزمایش خون تعداد این سلول ها را بررسی می کند . در صورتی که فرد تحت درمان نباشد تعداد سلول های CD4T در بدن کاهش یافته و احتمال ابتلا به سایر عفونت ها بیشتر می شود .
بیشتر افراد را در این مرحله از بیماری علائم ندارند که بتوانند آن را ببینند یا احساس کنند و ممکن است از آلوده بودن خود آگاه نباشند و HIV را منتقل کنند .
مرحله سوم : علائم ایدز
ایدز مرحله پیشرفته عفونتHIV است و زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن به شدت آسیب دیده باشد و میزان سلول های CD4T به زیر 200 عدد برسد . در این زمان ممکن است فرد به عفونت هایی با ضعف سیستم ایمنی اتفاق می افتد مبتلا شود . عفونت های مانند سارکوم کاپوزی ( یک نوع سرطان پوست ) و پنوموسیستیس پنومونی ( یک بیماری ریوی) که به عنوان بیماری آشکار کننده ایدز شناخته می شوند .
در صورتی که فرد از وجود بیماری ایدز اطلاعی ندارد ممکن است بعد از مشاهده علائم زیر از وجود آن آگاه شود
- احساس خستگی مداوم
- تورم غدد لنفاوی در گردن یا کشاله ران
- تب طولانی مدت ( بیش از 10 روز )
- تعریق شبانه
- کاهش وزن بدون دلیل واضح
- لکه های ارغوانی روی پوست که از بین نمی رود
- تنگی نفس
- اسهال شدید و طولانی
- عفونت مخمری در دهان ، گلو یا واژن
- کبودی و خونریزی بدون علت
- علائم عصبی مانند : از دست دادن حافظه ، گیجی ، مشکل تعادل ، تشنج ، تغییر بینایی
افراد مبتلا به ایدز در صورتی که از دارو استفاده نکنند حدود 3 سال و در صورت ابتلا به عفونت های دیگر کمتر از 3 سال زنده می مانند . اما در این مرحله نیز در صورت استفاده از دارو های درمان HIV و دنبال کردن توصیه های پزشک و سبک زندگی سالم میتوان مدت طولانی عمر کرد .
از کجا بفهمیم ایدز داریم ؟
تشخیص ابتلا به ایدز به راحتی امکان پذیر نیست زیرا افراد مبتلا ویروس HIV می توانند هیچ علامت ظاهری نداشته باشند . بهترین روش برای تشخیص این بیماری انجام آزمایش HIV است . برخی افراد ممکن است علائمی را داشته باشند که در صورت مشاهده آنها باید به پزشک مراجعه و آزمایش HIV بدهند
علائم HIV (ایدز) در مردان
علائم مربوط به ویروس HIV در هر فردی متفاوت است . این ویروس پس از ورود به بدن مردان می تواند تا مدت ها پنهان و بدون هیچ علامتی باشد . بعد از شروع علائم ( بعد از 2 تا 6 ماه ) نشانه هایی مانند موارد زیر در بدن مردان ظاهر می شود .
- کاهش میل جنسی
- زخم روی آلت تناسلی
- اختلال نعوظ
- افسردگی
- کاهش رشد مو ها
- متورم شدن پروستات
این نکته را باید همیشه در نظر داشت که این دسته از علايم HIV با علامت بیماری های مقاربتی و عفونت ها یکی است و می توان آنها را با هم اشتباه گرفت از این رو انجام آزمایش بلافاصله بعد از مشاهده علائم باید صورت پذیرد .
علائم HIV (ایدز) در زنان
بیشتر علائم ابتلا به HIV در زنان و مردان مشترک است با این حال زنان کمتر دچار تغییر ظاهری و پوستی در آلت تناسلی می شود. زنان مبتلا به HIV معمولا با مشکلاتی مانند زیر روبرو هستند :
- اختلالات سیکل قاعدگی
- التهاب لگن
- عفونت های واژینال باکتریایی
- عفونت های قارچی واژن مکرر
- HPV عامل زگیل تناسلی و سرطان دهانه رحم
از نکات مهم در زنان آلوده یا در خطر آلودگی به ویروس HIV بارداری در آنها است . HIV می تواند در دوران بارداری به جنین منتقل شده یا بعد از زایمان از طریق شیر مادر کودک را آلوده کند . با این حال احتمال انتقال ویروس در مادران بارداری که دارو های ضد رتوویروسی مصرف می کنند بسیار پایین است .
بیماری ایدز -HIV چگونه منتقل می شود؟
این ویروس معمولا با انتقال مایعات بدن فرد مبتلا به شخص دیگر منتقل می شود . این انتقال معمولا در حین رابطه جنسی ( مقعدی یا واژینال ) یا هنگام استفاده از دارو های تزریقی اتفاق می افتد . علاوه بر این HIV از طریق استفاده از سوزن های آلوده خالکوبی یا سوراخ کردن بدن ( پیرسینگ) نیز منتقل می شود . با این که احتمال این موضوع پایین است ولی انتقال HIV از طریق رابطه جنسی دهانی نیز ممکن است . در ادامه به بررسی روش های انتقال بیماری ایدز می پردازیم
رابطه جنسی واژینال
این نوع رابطه که میتواند هر 2 طرف را به این ویروس مبتلا کند اصلی ترین و شایع ترین روش انتقال ویروس HIV است .در زنان از طریق بافتی که واژن و دهانه رحم را پوشانده است Hiv قابل انتقال است . در مردان این ویروس می تواند از طریق دهانه آلت تناسلی یا از طریق بریدگی روی آن وارد شود . با این حال زنان در معرض خطر بیشتری هستند .دارو های ضد ویروس و موثر بر روی HIV در صورتی که مصرف شوند احتمال انتقال این این ویروس از فرد آلوده به شریک زندگی خود را کاهش می دهد . با این حال حتی در زمان مصرف این دارو ها نیز استفاده از کاندوم برای جلوگیری از احتمال انتقال HIV و سایز بیماری های مقاربتی توصیه می شود
رابطه جنسی مقعدی
این رابطه میتواند هر ۲ طرف را به این ویروس دچار کند با این حال فردی که دخول می کند در معرض خطر بیشتری است .با این که استفاده از کاندوم در این نوع رابطه از فرد برای انتقال محافظت می کند ول احتمال پاره شدن آن زیاد است . استفاده از روان کننده های مناسب کاندوم ( بر پایه روغن نباشند ) خطر پاره شدن کاندوم را کاهش می دهند
رابطه جنسی دهانی
این احتمال بسیار کم است ولی ممکن است اتفاق بی افتد
از طریق خالکوبی یا پیرسینگ
در صورتی که سوزن استفاده شده برای فرد مبتلا باشد و سپس استریل نشود و دوباره برای فرد دیگری استفاده شود ممکن است از این طریق انتقال صورت گیرد
از طریق انتقال خون
از نظر تئوری بله . با این حال در تمام مراکز اهدا خون آزمایش دقیقی روی خون های اهدا شده صورت میگیرد تا بانک خون عاری از HIV باشد
از طریق لمس زخم باز فرد مبتلا
احتمال دارد . مایعات بدن و خون میتوانند از پوست آسیب دیده یا نازک یا غشا های مخاطی عبور کنند . اما این موضوع بسیار نادر است
از طریق مادر( در کودکان )
مادران مبتلا به HIV می توانند این ویروس را در دوران بارداری یا حین زایمان و یا از طریق شیرمادر به فرزند خود منتقل کنند یا این حال اگر در طول این دوران از دارو موثر HIV استفاده شود این احتمال بسیار پایین می آید
روش هایی که HIV از طریق آنها منتقل نمی شود
بوسیدن
امکان دارد ولی خیلی به ندرت اتفاق می افتد . ویروس HIV از طریق بزاق منتقل نمی شود ولی اگر فردی که آلوده است و خونریزی لثه با زخم در اطراف دهان دارد بوسیده شود در صورت وجود زخم در اطراف دهان به دلیل تماس خون با خون ممکن است ویروس منتقل شود .
آغوش
خیر. این ویروس از طریق مایعات خاص بدن منتقل می شود ( خون ، منی ،مایع واژن، شیر مادر ) در آغوش گرفتن و دست دادن کاملا بی خطر است و باعث انتقال این ویروس نمی شود
عطسه یا سرفه
خیر HIV از طریق هوا منتقل نمی شود
از طریق توالت یا شیر آب
خیر به چند دلیل این موارد باعث انتقال نمی شود . دلیلی اول این است که احتمال وجود مایع مناسب برای انتقال ویروس HIV روی سطوح عمومی بسیار کم است و در صورت وجود داشتن احتمالا ویروس قبل از میمیرد زیرا نمیتواند برای مدت طولانی خارج از بدن زنده بماند و اگر زنده بماند باید یه یک روشی از پوست عبور کند تا وارد بدن شود
استفاده از لیوان مشترک
این مورد مشکل ساز نیست . استفاده از لیوان یا ظرف غذاخوری مشترک بی خطر است زیرا ویروس در بزاق وجود ندارد و به محض خارج شدن از بدن به سرعت می میرد
خوردن غذا پخته شده توسط فرد آلوده
خیر . حتی اگر اثری از خون با مایع دیگری در غذا باشد ویروس نمیتواند در فرایند پخت یا در اسید معده زنده بماند
انتقال HIV از طریق غذا در موارد نادر در کودکان اتفاق می افتد که غذا آنها قبلا توسط فرد مبتلا به ویروس جویده شده است
انتقال از طریق پشه یا کنه
این ویروس از طریق حشرات منتقل نمی شود
ویروس HIV در بزاق ،اشک ، ادرار یا عرق وجود ندارد بنا براین تماس تصادفی با این مایعات باعث انتقال نمی شود .
آیا ایدز (HIV)درمان دارد ؟
هیچ درمانی برای HIV وجود ندارد. اما به دلیل پیشرفت علم پزشکی ، مردم اکنون می توانند زندگی طولانی و خوبی با HIV داشته باشند. قبل از شروع درمان ، فرد مبتلا باید تمامی مسائل و سوابق پزشکی خود را با پزشک خود در میان بگذارد. دارو های درمانHIV وقتی دقیقا طبق دستور پزشک مصرف شود می تواند میزان ویروس در خون را پایین نگه دارند. این حالت ٬٬سرکوب ویروسی٬٬ نام دارد و در برخی موارد میتواند حجم ویروس را تا حدی کم کند که در آزمایش هیچ نشانه ای از HIV تشخیص داده نشود . تا زمانی که حجم ویروس غیر قابل تشخیص باشد فرد می تواند سالم بماند و اساس هیچ خطری برای انتقال ویروس به افراد دیگر وجود ندارد.
چه زمانی باید درمان ایدز را شروع کرد ؟
بلافاصله بعد از این که بیماری در بدن مشاهده و تشخیص داده شد باید درمان HIV شروع شود. این ویروس به سرعت تکثیر می شود و به تعویق انداختن درمان باعث گسترش آن می شود و هرچه درمان دیرتر آغز شود احتمال انتقال به مرحله ایدز بیشتر است .
روش های درمان HIV
روش درمان و کنترل HIV متفاوت هستند امروزه دارو های ترکیبی باعث تبدیل شدن HIV به یک عفونت طولانی مدت شده است و حتی اگر این ویروس به ایدز نیز تبدیل شود باز هم قابل مدیریت است تا پایان سال 2017 حدود 37 میلیون نفر در جهان به این ویروس مبتلا شده است که حدود 22 میلیون نفر تحت درمان هستند . در صورت پیروی از برنامه درمانی مداوم و ارتباط دائم با پزشک این بیماران می توانند مدت طولانی زندگی کنند و امید به زندگی طبیعی داشته باشند .
ممکن است چند سال زمان ببرد تا ویروس HIV به سیستم ایمنی بدن آسیب برساند . این عمل باعث آسیب پذیر شدن بدن در برابر بیماری هایی مانند نوعی سرطان پوست به اسم سارکوم کاپوزی می شود .این گونه بیماری ها نشان از این دارد که فرد مبتلا به ایدز است زیرا افراد با سیستم ایمنی سالم خیلی کم به این بیماری ها دچار می شوند.درمان به موقع مانع از پیشرفت بیماری ایدز می شود .
درمان دارویی ایدز
داروهای ایدز و HIV را داروهای ضد رتروویروسی می نامند. بیشتر از 12داروی مختلف برای درمان HIV وجود دارد که به هفت دسته اصلی تقسیم می شود و هر کدام به روش های مختلف با بیماری مقابله می کند.
تحقیقات نشان می دهد ترکیب دارو ها بهترین راه برای کنترل اچ آی وی و کاهش مقاومت ویروس به درمان است . همچنین تزریق ماهانه 2 دارو برای درمان HIV نیز در افراد خاص صورت می گیرد مصرف دارو های ضد ویرووسی می تواند از انتقال ویروس HIV به دیگران جلوگیری کند.
درمان های خانگی ایدز و تغییر سبک زندگی
- رژیم غذایی سالم: افراد مبتلا به HIV با پایبند بودن به یک رژیم غذایی متعادل و مصرف مواد مغزی می توانند به خوبی با ویروس مبارزه کنند . همچین یک رژیم سالم به دارو های اجازه می دهند بهتر عمل کرده و عوارض کمتری داشته باشند. پرهیز از مصرف گوشت و تخم مرغ خام به جلوگیری از ابتلا به بیماری های ناشی از این غذا ها کمک می کند.
- ورزش منظم: ورزش به افزایش قدرت و استفامت بدن کمک کرده و خطر ابتلا به افسردگی را کاهش می دهد و باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی می شود
- مصرف دخانیات: استعمال دخانیات احتمال ابتلا به بیماری های جدی مانند سرطان ، ذات الریه ، بیماری قلبی یا COPD را افزایش می دهد مبتلایان به اچ ای وی که دخانیات مصرف می کنند نسبت به افراد دیگر عمر کوتاهتری دارند.
- واکسن : باید در خصوص دریافت واکسن با پزشک مشورت کرد در برخی موارد ممکن است پزشک توصیه کند ازکه واکسن های ذات الریه ،آنفولانزا یا واکسن های هپاتیت دریافت شود
- طب سنتی : طب سنتی چینی که طب سوزنی محبوب ترین آن است و طب آیورودا که یک سیستم پزشکی باستانی هندی بر پایه مدیتیشن ، دعا و درمان گیاهی است
همیشه قبل از انجام یک اقدام سنتی یا استفاده از مکمل غذایی به برنامه درمانی باید با پزشک مشورت شود .
آزمایش های HIV
انجام آزمایشات مختلف به پزشک کمک می کند درک بهتری از روند درمان ،اثر بخشی درمان و روند برنامه درمانی فرد داشته باشد. در صورت تغییر دارو های مصرفی آزمایشات میزان اثر بخشی آنها را مشخص می کند .
میزان سلول های CD4 مشخص شده در آزمایش مشخص می کند که سیستم ایمنی بدن فرد چقدر سالم است. ویروس HIV به سلول های CD4 حمله می کند و انجام آزمایشات میتواند مقدار این سلول در خون را بررسی بکند . انجام این آزمایش در هر 3 تا 6 ماه توسط پزشک انجام می گردد
بررسی حجم ویروس نام آزمایش دیگری است که میزان ویروس در خون را نمایش می دهد و یک ماه پس از شروع درمان و بعد از آن هر 3 یا 4 ماه یک بار باید انجام شود
آزمایشاتی برای بررسی مقاوم بودن سویه ویروس به دارو نیز وجود دارد که ممکن است توسط پزشک انجام شود
- آزمایش خون برای بررسی کم خونی ، قند خون و سایربیماری های و آگاهی از عملکرد صحیح اندام های خاص
- آزمایش ادرار برای بررسی کلیه ها
- آزمایش کلسترول و تری گلیسرید : با توجه به این که اکثر داروهای ضد تروویروسی که برای درمان HIV استفاده می شود سطح این چربی ها را افزایش می دهد بررسی دوره ای آنها لازم است
- آزمایش بیماری های مقاربتی
- آزمایش عفونت ها و بیماری هایی مانند هپاتیت و سل
جدول احتمال انتقال ایدز HIV
جدول زیر شامل روش ها و درصد احتمال انتقال بیماری ایدز و ویروس HIV در افراد مختلف می باشد این مطالب با استفاده از منابعی وبسایت HVCS و Aidsmap جمع آوری شده است.
