استئوپنی

استئوپنی چیست؟

استئوپنی یا کاهش تراکم استخوان وضعیتی است که موجب کاهش توده استخوانی و تضعیف استخوان ها شده و درنتیجه باعث شکنندگی استخوان در اثر کاهش کلسیم درون آن می گردد. این مشکل با افزایش سن پیشرفت می کند و این در حالی است که تراکم توده استخوانی بدن در 35 سالگی بیشترین مقدار خود را داراست و بعد از این سن است که تراکم استخوان شروع به کم شدن میکند. کاهش تراکم استخوان گاها می تواند زمینه ساز پوکی استخوان شود، از این رو افراد مبتلا به استئوپنی با خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان روبرو هستند.

استخوان های بدن انسان در طول زندگی مرتبا تغییر می کند، استخوان های قدیمی تجزیه شده و توسط بدن جذب می شوند و در عوض استخوان های جدید شروع به رشد می کنند. در سنین جوانی، بدن به سرعت برای جایگزین کردن استخوان تحلیل رفته می کوشد و این اثر به افزایش تراکم استخوان می انجامد. به مرور زمان و با افزایش سن سرعت جایگزینی استخوان از دست رفته کاهش یافته و به تضعیف توده استخوانی منتهی می شود. شروع این وضعیت استئوپنی یا کاهش تراکم استخوان نامیده می شود که می تواند به پوکی استخوان منجر شود.

معمولا، تراکم استخوان های افراد در سن 30 سالگی، در پایدارترین و مستحکم ترین وضعیت خود قرار دارند. هرچه میزان سلامت استخوان ها در جوانی بهتر باشد، احتمال ابتلا به کاهش تراکم استخوان در سنین بالاتر کاهش می یابد. معمولا، استخوان های افراد تا قبل از 50 سالگی دچار کاهش تراکم می شود، اما، هرچه استخوان های فرد قوی تر باشد، این سن برای آنها افزایش یافته و حتی ممکن است که فرد هرگز دچار osteopenia یا استئوپنی نشود. البته، عکس این حالت هم وجود دارد، یعنی، اگر میزان تراکم استخوان های فرد در جوانی قوی نباشد، سن ابتلای او به استئوپنی کم تر خواهد بود.

لزوما هرکسی که دچار کاهش تراکم استخوان می شود، به پوکی استخوان دچار نمی شود. افرادی که به استئوپنی مبتلا می شوند، می توانند با رژیم های غذایی و ورزش، استخوان های خود را تا سالیان سال در شرایط خوبی حفظ کرده و از ابتلا به استئوپروز جلوگیری کند.

ایا استئوپنی قابل درمان است

بصورت کلی استئوپنی قابلیت کنترل دارد و میتوان از تبدیل شدن آن به پوکی استخوان تا حدود زیادی جلوگیری نمود. نکته مهم آن است که برخی از موارد میتواند در پیشگیری از ابتلا به استئوپنی و نیز درمان آن بببسیار کمک کنند، مانند:

• رژیم غذایی متعادل
• ورزش
• خواب کافی
• کاهش استرس
• سبک زندگی سالم
• چک دوره ای شرایط استخوان

از مواردی هستند که به فرد برای جلوگیری از ابتلا به استئوپنی کمک میکنند. همین روشهای فوق رد درمان این بیماری نیز بسیار موثر هستند. در ادامه ضمن بیان تمام ویژگی های استئوپنی  یا osteopenia با انواع روشهای درمانی این بیماری آشنا خواهیم شد. شما در داروبین میتوانید تمام سوالات خود را درباره این بیماری یا سایر بیماری ها از متخصصان ما بخواهید.

تفاوت بین استئوپنی و پوکی استخوان

در واقع فرق استئوپنی و استئوپروز در این است که استئوپنی یا کاهش تراکم استخوان، مرحله قبل از پوکی استخوان یا استئوپروز است و به هیچ عنوان نمی توان استئوپنی را با پوکی استخوان یکی دانست. از طرفی، تمام افراد مبتلا به استئوپنی لزوما دچار پوکی استخوان نمی شوند اما توصیه می شود که این افراد با مراجعه به پزشک، برای افزایش تراکم استخوان های خود تلاش کنند. استئوپنی بیماری شایعی است که میلیون ها انسان در جهان به ویژه افراد بالای 50 سال، زنان بعد از یائسگی و افراد دارای تغذیه ضعیف را تحت تاثیر قرار می دهد.

چه افرادی در ریسک ابتلا به کاهش تراکم استخوان (استئوپنی)  قرار دارند؟

استئوپنی هنگامی ایجاد می‌شود، که سرعت تخریب استخوان‌ها، از سرعت تولید آنها بیشتر باشد. احتمال بروز این مشکل در برخی افراد بیشتر از سایرین است. ازجمله افرادی که ممکن است به استئوپنیا دچار شوند، عبارت است از:

• افرادی که از نظر ژنتیکی و سابقه خانوادگی، مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
• زنان توده استخوانی کمتری نسبت به مردان دارند، از اینرو، شانس ابتلا به این بیماری در آنها بیشتر از مردان است.
• از آنجایی که زنان بیشتر از مردان عمر می‌کنند، به تبع، استخوان‌هایشان بیشتر پیر می‌شود.
• معمولاً، استخوان های زنان، به اندازه مردان کلسیم دریافت نمی‌کند.
• تغییرات هورمونی که در دوران یائسگی برای زنان اتفاق می‌افتد، موجب کاهش جذب کلسیم در استخوان ها و ابتلا به استئوپنی می شود.
• از آنجاییکه، استروژن توسط تخمدان ها تولید می شود، تخلیه تخمدان ها در اثر اعمال جراحی به عدم ترشح استروژن و در نتیجه افزایش تحلیل استخوان ها می انجامد.
• مردانی که سطح تستسترون پایین‌تری دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به کاهش تراکم استخوان دارند.

علائم استئوپنی یا کاهش تراکم استخوان

اکثر مبتلایان به کاهش تراکم استخوان یا استئوپنی دارای علامت خاصی نیستند. زیرا،  این مشکل دردناک نیست و عمدتا شکستگی استخوان ها در زمان پوکی استخوان رخ می دهد. استئوپنی معمولا پس از انجام غربالگری BMD (سنجش تراکم مواد معدنی استخوان) تشخیص داده می شود.

علل کاهش تراکم استخوان یا استئوپنی

عوامل مهمی در تسهیل ابتلا به کاهش تراکم استخوان یا استئوپنی دخیل هستند. همچنین، برخی از بیماری‌ها و شرایط خاص پزشکی نیز باعث استئوپنی می شود که به شرح زیر است:

• نژاد قفقازی یا آسیایی: استئوپنی در میان سفیدپوستان و نژاد آسیایی رایج تر است.
• جنسیت: به دلیل کمتر بودن میزان استخوان های زنان نسبت به مردان و همچنین طول عمر بیشتر زنان و یائسگی آنها، شیوع استئوپنی در زنان بیشتر از مردان است.
• سابقه خانوادگی استئوپنی یا پوکی استخوان: ژنتیک یکی از عوامل مهم در میزان تراکم استخوان افراد است و در صورت وجود فردی با سابقه استئوپنی یا پوکی استخوان در خانواده، احتمال بروز این دو عارضه در سایر افراد آن خانواده نیز بیشتر خواهد بود.
• یائسگی زودرس: یائسگی قبل از 45 سالگی موجب کاهش استروژن تولیدی در زنان شده و اثرات سوئی بر تراکم استخوان ها دارد که در نهایت منجر به استئوپنی می شود.
• تخلیه تخمدان ها پیش از یائسگی: به  دلیل عدم تولید استروژن در اثر تخلیه تخمدان ها، احتمال بروز استئوپنی افزایش می یابد.
• پرکاری تیروئید: از آنجاییکه هورمون تیروئید موجب تحلیل استخوان می شود، شانس ابتلا به استئوپنی در افراد مبتلا به پرکاری تیروئید بیشتر از سایر افراد است. همچنین، مصرف بیش از حد داروهای تیروئید نیز ممکن است در ابتلا به استئوپنی موثر باشد.
• مصرف داروهای خاص: داروهای استروئیدی مانند پردنیزون، هیدروکورتیزون و داروهای ضد تشنج مانند کاربامازپین، گاباپنتین و فنی توئین، برخی داروهای درمان سرطان، سوزش سر دل، فشار خون بالا و تشنج از طریق عوارض جانبی خود یا ممانعت در جذب مواد معدنی و ویتامین ها موجب افزایش خطر استئوپنی می شوند.
• تغذیه نامناسب: بخصوص فقر کلسیم و ویتامین D در برنامه تغذیه. رژیم غذایی نامناسب و کمبود مواد معدنی و ویتامین ها موجب کاهش سلامت استخوان ها شده و بر خطر ابتلا به استئوپنی می افزاید.
• جراحی سیستم گوارشی: چنین جراحی هایی با تاثیر بر توانایی بدن در جذب مواد مغذی و مواد معدن،  ریسک کاهش تراکم استخوان را افزایش می دهند.
• سبک زندگی ناسالم: کم تحرکی، استعمال دخانیات، مصرف بیش از حد الکل یا کافئین می تواند از سرعت استخوان سازی بکاهد و منجر به استئوپنی شود.
• اختلالات خوردن:  مانند بی اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی، این اختلالات بدن را از مواد مغذی مورد نیاز برای سلامت استخوان‌ها محروم می‌کند.
• آرتریت روماتوئید یا سایر بیماری های تحلیل دهنده استخوان
• بیماری سلیاک درمان نشده: در این بیماری، مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن، باعث بروز علائم شدید گوارشی می‌شود. ابتلا به بیماری سوء جذب مواد غذایی نظیر سلیاک می تواند اثرات منفی خود در جذب مواد معدنی و ویتامین ها را فراهم کرده و موجب استئوپنی شود.
• سطوح پایین استروژن (در زنان) یا تستوسترون (در مردان): این دو هورمون نقش مهمی در استخوان سازی دارند. لذا، کمبود استروژن (در زنان) یا تستوسترون (در مردان) موجب کاهش توده استخوانی و افزاش خطر ابتلا به استئوپنی می شود.
• شیمی درمانی: قرار گرفتن در معرض داروهای شیمی‌درمانی، می‌تواند در تحلیل استخوان‌ها نقش داشته باشد.

آیا سبک زندگی در ابتلا به کاهش تراکم استخوان (استئوپنی) موثر است؟

یکی از مواردی که در بهبود  بسیاری از بیماری ها موثر است رژیم های غذایی است. در مقالات متعددی از داروبین به این نکته بر میخوریم که تغییر در عادات رژیم غذایی میتواند تغییرات شگفت انگیزی در بدن ما ایجاد کند. عادات و رژیم غذایی ناسالم، ورزش نکردن و سایر موارد زیر، می‌توانند در ابتلا به کاهش استئوپنی موثر باشند:

• کمبود کلسیم یا ویتامین  D
• عدم ورزش کافی به خصوص تمرینات قدرتی
• سیگار کشیدن
• مصرف بیش از حد الکل

تشخیص استئوپنی یا کاهش تراکم استخوان چگونه است؟

کاهش تراکم استخوان استئوپنی معمولاً هیچ علامت خاصی ندارد. به همین دلیل، تشخیص آن بسیار مشکل است، مگر این که فرد تست تراکم استخوان بدهد.

توصیه می‌شود، در صورت مشاهده برخی از علائم استئوپنی و شرایط زیر، به پزشک مراجعه کرده و درخواست انجام تست تراکم استخوان دهید.

• زنان و مردان بالای 65 سال
• زنان یائسه با سن بیشتر از 50 سال
• زنان در سن یائسگی، به همراه سایر ریسک فاکتورهای شکستگی استخوان
• زنان یائسه با سن کمتر از 65 سال که دارای سایر فاکتورهای ریسک ابتلا به استئوپنی هستند.
• شکستگی استخوان بدون وارد شدن آسیب شدید در سنین 50 سال و بالاتر

تست تراکم استخوان، سریع و بدون درد است و با استفاده از اشعه ایکس، تراکم توده استخوانی و استحکام آن تخمین زده می شود. یکی از این آزمایش ها، آزمایش انرژی جذب دوگانه اشعه ایکس یا اسکن دگزا (DEXA ,DXA) است که یک روش تصویربرداری سریع و بدون درد با اشعه X است و با ارائه فاکتوری به نام  T-score به سنجش تراکم استخوان در لگن، ستون فقرات و مچ دست می پردازد. متخصصان توصیه می کنند که تمامی زنان بالای 65 سال این آزمایش را انجام دهند. انجام این آزمایش در زنان زیر 65 سال دارای فاکتورهای خطر نیز الزامی است.

مقادیر T-score می تواند به شرح زیر باشد:

• +1 تا -1 تراکم طبیعی استخوان را نشان می دهد.
• تا 2.5- نشان دهنده استئوپنی است.
• 2.5- یا کمتر به معنی پوکی استخوان است.

در اغلب موارد، اولین علامت ضعیف شدن استخوان‌ها و در نهایت شکستگی است. بسیاری از افراد مبتلا به استئوپنی، دچار شکستگی استخوان یا شکستگی‌های متوالی در ستون فقرات خود می شوند که حتی از وجود آن‌ها خبر هم ندارند. در صورت داشتن یکی از علائم استئوپنی ستون فقرات، به پزشک مراجعه کنید:

• کمر درد ناگهانی و شدید
• کمردردی که هنگام ایستادن یا راه رفتن بدتر می‌شود، اما زمانی که دراز می‌کشید کمی بهتر می‌شود.
• کمردرد هنگام خم شدن یا پیچ خوردن
• کاهش قد
• خمیدگی ستون فقرات

درمان استئوپنی یا کاهش تراکم استخوان

اولین قدم برای درمان استئوپنی  تغییر در شیوه زندگی است. پزشکان توصیه می کنند که افراد مبتلا به استئوپنی با افزایش فعالیت های بدنی و انجام ورزش های مقاومتی استخوان های خود را تقویت کنند. از طرف دیگر، ورزش موجب عضله سازی و بهبود تعادل می شود و از شکستن استخوان ها جلوگیری می کند. مثال هایی از این فعالیت ها شامل ورزش های مقاومتی، پیاده روی، آهسته دویدن و پله نوردی است.

علاوه براین، به افراد مبتلا به استئوپنی توصیه می شود که میزان دریافت کلسیم و ویتامین D خود را افزایش دهند. لبنیات کم چرب مانند ماست، پنیر و شیر منابع غنی از کلسیم هستند. همچنین، لوبیا خشک، ماهی قزل آلا، اسفناج و کلم بروکلی نیز غنی از کلسیم هستند. امروزه برخی غذاها مانند آب پرتقال، نان و غلات با کلسیم، ویتامین D یا هر دوی آنها غنی می شوند، با این حال ممکن است پزشکتان مصرف مکمل ویتامین D یا کلسیم را تجویز کند.

دارو درمانی نیز یکی از گزینه های بهبود تراکم استخوان است، اما اغلب پزشکان برای تجویز دارو در موارد استئوپنی احتیاط می کنند، زیرا، نه تنها خطر شکستگی استخوان در استئوپنی کم است و داروها عملا تاثیر چندانی در کاهش این خطر ندارند، بلکه به طور بالقوه فرد را درگیر عوارض جانبی خود می کنند. ضمنا برای سنجش مزایا و مضرات استفاده طولانی مدت از دارو برای درمان استئوپنی یا کاهش تراکم استخوانی به تحقیقات بیشتری نیاز است.

پزشکان می توانند جهت تجویز دارو معیار ارزیابی دیگری با نام FRAX را پیشنهاد دهند، این آزمایش علاوه بر بررسی امتیاز T ، به بررسی مولفه های دیگری نیز می پردازد که در انتخاب داروی مناسب مفید خواهد بود. معمولا تجویز دارو برای افراد مبتلا به استئوپنی تا زمان پیشرفت وضعیت به پوکی استخوان انجام نمی شود. اما در صورت وجود سابقه شکستگی قبلی، پزشکان اقدام به تجویز دارو می کنند. داروهای تجویز شده در این شرایط شامل دسته ای از داروها به نام بیس فسفونات ها است که با ممانعت از بازجذب استخوان، موجب بهبود تراکم آن می شود. اگر استئوپنی پیشرفت کرده و به پوکی استخوان تبدیل شود، داروهایی از قبل درمان های جایگزین هورمونی (HRT) مورد استفاده قرار می گیرند.

داروهای درمان پوکی استخوان

زمانی که استخوان های فرد شروع به پوسیدگی کنند، ممکن است پزشک داروهایی را برای درمان استئوپنی تجویز کند. این داروها ممکن است داروهای درمان پوکی استخوان نیز باشند. برخی از این داروها عبارتند از:

• alendronate 
• ibandronate 
• raloxifene 
• risedronate 
• zoledronic acid

برخی از بیماران استئوپنی ممکن است با مصرف این داروها، دچار عوارض جانبی مانند مشکلات گوارشی، درد استخوان و مفاصل شوند. همچنین، این افراد ممکن است احساس خستگی شدید کنند که از دیگر عوارض این داروها است.

روش های پیشگیری از کاهش تراکم استخوان یا استئوپنی

برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان هرگز زود نیست. بنابراین، به محض تشخیص استئوپنی، با پزشک خود در مورد یک برنامه ورزشی که برای شما مناسب است، مشورت کنید و رژیم غذایی خود را اصلاح کنید.

با راهکارهای زیر، حتی اگر قبلاً به استئوپنی مبتلا شده باشید هم، می توانید از تبدیل آن به پوکی استخوان جلوگیری کنید. برخی از اقدامات عبارت است از:

• کلسیم کافی دریافت کنید: روزانه حداقل 1200 میلی گرم کلسیم مصرف کنید. این کار، مهمترین کاری است که می‌توانید برای استخوان‌های خود در هر مرحله از زندگی انجام دهید. می‌توانید کلسیم مورد نیاز بدن خود را از منابع زیر تامین کنید:

_ محصولات لبنی مانند ماست، پنیر و شیر (به سراغ انواع کم چرب یا بدون چربی بروید)

_ اسفناج و کلم بروکلی

_ لوبیا خشک

_ ماهی سالمون

• ویتامین D دریافت کنید: روزانه حداقل 800 تا 1000 واحد ویتامین D مصرف کنید. ازجمله منابعی که می توان این ویتامین را از آنها دریافت کرد، عبارت است از:

_ محصولاتی مانند: تخم مرغ و ماهی های چرب (ازجمله سالمون و ساردین)، آب پرتقال، غلات و نان

_ نور خورشید: دو بار در هفته، به مدت 10 تا 15 دقیقه، زیر نور خورشید بمانید. این کار به تبدیل ویتامین D غیرفعال به فرم فعال کمک می‌کند.

_ مکمل‌های ویتامین D: میزان مصرف این مکمل ها در شرایط خاصی مانند بارداری، باید طبق توصیه و تجویز پزشک مصرف شود.

• ترک دخانیات
• جلوگیری از مصرف الکل و نوشیدنی های گازدار
• تغذیه سالم (اختلالات تغذیه‌ای مثل بی اشتهایی و پرخوری عصبی موجب کاهش تراکم استخوان می شود 

علاوه بر موارد ذکر شده، انجام منظم ورزش‌های تقویت کننده عضلات، مانند وزنه زدن، به بهبود و کم کردن عوارض استئوپنی  کمک می‌کند. با این حال، لازم است قبل از آغاز هر برنامه ورزشی، با پزشک خود مشورت کنید.

توجه داشته باشید که استفاده طولانی مدت از برخی داروها نظیر کورتیکواستروئیدها و داروهای ضد تشنج می تواند خطر ابتلا به استئوپنی را افزایش دهد. لذا در مورد تمام داروهای مصرفی خود با پزشک صحبت کرده و از تمام روش های تحلیل ناخواسته استخوان جلوگیری کنید.

تمرینات ورزشی مناسب برای استئوپنی یا کاهش تراکم استخوانی

اگر جوان هستید یا در سنین قبل از یائسگی قرار دارید و بیماری استئوپنی در شما تشخیص داده شده است، حداقل 30 دقیقه ورزش روزانه را در برنامه زندگی خود قرار دهید. این ورزش می تواند شامل فعالیت هایی نظیر پیاده روی، پریدن یا دویدن باشد که موجب بهبود تراکم استخوان می شود. این فعالیت ها جزو ورزش های مقاومتی محسوب می شوند، به این معنی که برای انجام آنها نیاز به تماس پاها با زمین وجود دارد. فعالیت هایی مثل شنا و دوچرخه سواری علیرغم کمک به سیستم قلبی-عروقی در این رده‌بندی قرار نمی گیرند.

توجه داشته باشید که حتی بهبود جزئی در شاخص BMD می تواند به  تغیرات چشم‌گیری در مقاومت استخوان ها منتهی شود، با این حال، با بالا رفتن سن، روند استخوان سازی کندتر می شود و نیازمند ورزش های موثر برای عضله سازی و افزایش تعادل نیز خواهید بود. می توانید در کنار پیاده روی و ورزش های دیگر  تمرینات تقویتی زیر را نیز امتحان کنید:

هیپ ابداکتور - Hip abductors

این تمرین ماهیچه های لگن را تقویت کرده و موجب بهبود تعادل می شود. بهتر است 2 تا 3 بار در هفته این تمرین را انجام دهید.

• از پهلوی سمت راست، رو به یک صندلی بایستید و با دست راست پشتی صندلی را بگیرید.
• دست چپتان را بالای لگن بگذارید، پای چپ را از سمت پهلو باز کنید و صاف نگه دارید.
• انگشت پا را به سمت جلو نگه دارید و پا را به حدی بالا ببرید که لگن بالا نیاید.
• ساق پا را پایین بیاورید و حرکت را 10 بار تکرار کنید.
• سمت خود را عوض کنید و همین حرکات را با پای راست تکرار کنید.

بالا بردن انگشتان و پاشنه پا

این تمرین پاشنه پاها را تقویت کرده و موجب بهبود تعادل می شود. توصیه می شود هر روز این تمرین را انجام دهید و اگر در پاهایتان احساس درد می کنید، کفش ورزشی بپوشید.

• یک صندلی بردارید و رو به پشتی آن بایستید. با هر دو دست پشتی صندلی را بگیرید، این کار به حفظ تعادل شما کمک می کند.
• در حالیکه با زانوهای صاف ایستاده‌اید، پاشنه پا را روی زمین نگه دارید و انگشتان پا را از زمین بلند کنید.
• 5 ثانیه در این حالت بمانید و سپس انگشتانتان را پایین بیاورید.
• در مرحله بعد انگشتان پا را روی زمین نگه دارید و پاشنه پا را بالا ببرید.
• 5 ثانیه نگه دارید و سپس به آرامی پاشنه را پایین بیاورید و 10 بار تکرار کنید.

بالابردن پاها در حالت خوابیده

این تمرین موجب تقویت ماهیچه های کمر و لگن شده و قسمت جلویی ران را کشش می دهد. توصیه می شود این تمرین را ۲ تا ۳ بار در هفته انجام دهید.

• روی زمین یا یک تشک سفت رو به شکم دراز بکشید و یک بالش زیر شکم قرار دهید.
• سرتان را روی بازوهای خود بگذارید یا از یک حوله تا شده برای زیر پیشانی استفاده کنید. در صورت تمایل می توانید زیر هر شانه یا زیر پاهای خود یک حوله تا شده قرار دهید.
• نفس عمیق بکشید، لگن را روی بالش فشار دهید و باسن را منقبض کنید.
• یکی از ران ها را بلند کرده و زانو را خم کنید. بدون منقبض کردن پا دو ثانبه صبر کنید.
• ران و لگن را پایین بیاورید.
• این حرکت را 10 بار تکرار کنید.
•  حرکت را برای پای دیگر خود نیز انجام دهید.

سوالاتی برای پرسیدن از پزشک

• با توجه به سن و سبک زندگی خطر ابتلا به استئوپنی در من چقدر است؟
• آزمایش تراکم استخوان چه زمانی باید انجام شود و در صورت مثبت بودن جواب، هر چند وقت یکبار تکرار شود؟
• رژیم غذایی مناسب برای کاهش خطر ابتلا به استئوپنی چگونه است؟
• ورزش های مناسب برای کاهش خطر ابتلا به استئوپنی شامل چه مواردی است ؟
• آیا الزامی برای مصرف مکمل کلسیم یا ویتامین D وجود دارد؟

زندگی با استئوپنی  یا کاهش تراکم استخوان

یکی از مهمترین دلایل شکستگی استخوان در افراد مبتلا به استئوپنی، سقوط است. برای پیشگیری از چنین اتفاقی می بایست همزمان با رعایت سبک زندگی سالم، برخی اقدامات احتیاطی را نیز درنظر داشته باشید. اقدامات احتیاطی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• وجود نور کافی در منزل
• نصب نرده روی پله ها و زیر دوش
• حذف هر گونه خطر سقوط
• ساماندهی فوری سطوح لغزنده از قبیل سطوح خیس، یخ‌زده و برف
• استفاده از فرش های ضد لغزش

جمع بندی

به طورکلی، استئوپنی یا کاهش تراکم استخوان، مرحله قبل از ابتلا به پوکی استخوان است. اگر به استئوپنی دچار شدید می بایست هر دو تا سه سال یکبار آزمایش سنجش توده استخوانی را انجام دهید و به طور مرتب بر سلامت استخوان های خود نظارت داشته باشید. تمامی مبتلایان به استئوپنی دچار پوکی استخوان نمی شوند و یکی از المان های موثر در این راه تغییر در سبک زندگی است. اما درمان هایی هم وجود دارند که پس از ابتلا به پوکی استخوان موجب محافظت و تقویت استخوان ها می شوند.