اختلال پانیک

پنیک چیست؟

پنیک را معمولا با نام حمله عصبی و وحشت میشناسیم. نوعی از واکنش اضطرابی که در آن فرد حرکات و اعمال غیر عادی از خود بروز میدهد. در واقع پانیک یا پنیک به معهنی ترس اضطرابی نیز شناخته میشود. وحشت زدگی ممکن است برای هر کسی اتفاق بی افتد تقریبا حدود یک سوم از مردم در طول زندگی خود، حداقل یکبار دچار حمله پانیک می شوند اما، این به معنی ابتلای آنها به اختلال پانیک نیست. حتی زمانی که فرد بر اثر ترسیدن جیغ میزند عملا نوعی رفتار پانیک انجام داده است، معمولا افرادی که دوره ای طولانی از استرس و اضطراب را تجربه میکنند بیشتر در معرض حملات پانیک قرار میگیرند. به عبارت دیگر، هرکسی که دچار حمله پانیک می شود، لزوما دارای اختلال وحشتزدگی نیست.

اگر فردی در طول یک زمان مشخص تعدادی از حملات پانیک و وحشت را تجربه کند و اگر علت این حملات ناشی از عامل بیرونی نباشد در این صورت ممکن است که متخصص برای وی اختلال پانیک را تشخیص دهد. این بیماری در زنان بیشتر از مردان شایع است و فقط حدود 3 درصد از بزرگسالان به این اختلال مبتلا هستند. برخی از مشخصه های رفتاری بعد از وقوع حمله پانیک شامل:

• ترس شدید و ناگهانی
• تپش قلب
• تعریق
• لرزش
• تنگی نفس
• حس خفگی
• درد قفسه سینه
• حالت تهوع
• سرگیجه
• احساس جداشدن از دنیا (زوال شخصیت)
• ترس از مرگ
• بی حسی یا مور مور شدن در اندام یا کل بدن
• لرز یا گرگرفتگی

به یاد داشته باشید که پانیک باید توسط متخصص تشخیص داده شود و هر نوع ترس و وحشت زدگی به معنای اختلال پانیک نیست. از طرف دیگر پانیک باید بدون علت بیرونی اتفاق بی افتد. مثلا ممکن است که فرد در معرض تصادف قرار بگیرد و ناخود آگاه دچار اضطراب و وحشت زدگی شود اما این وحشت، حتی اگر به معنی غش کردن فرد باشد نیز به معنای اختلال پانیک نیست. در اختلال پانیک فردی که عموما دارای:

• افسردگی
• اضطراب طولانی
• ترومای روحی
• استرس جدایی
• برخی از اختلالات عصبی 

است بدون وجود عامل بیرونی و در بازه زمانی های تکرار شونده دچار ترس، وحشت و هراس مشود و اعمال غیر ارادی مانند:

• جیغ زدن
• آسیب به خود
• غش کردن
• افت شدید فشار 

و.... میگردد.

داروبین: بیماری های روانی باید توسط متخصص تشخیص داده شسوند، اطلاعات داروبین بعد از تشخیص پزشک و برای افزایش آگاهی شما گردآوری شده است.

تفاوت حملات پانیک با اختلال پانیک

حملات پانیک با اختلال هراس متفاوت بوده و لزوما هرکسی که یکبار حمله پانیک را تجربه می کند، دچار اختلال پانیک نیست. اختلال پانیک شامل حملات پانیکی است که به صورت مکرر، همراه با ترس و نگرانی مداوم از آینده رخ می دهد. در اختلال اجتنابی، معمولا فرد از شرایطی که منجر به یادآوری یا رخ دادن حملات پانیک دیگری می شود، دوری می کند. درواقع، تمامی حملات پانیک، به علت ابتلا به اختلال پانیک رخ نمی دهد و ممکن است شرایط دیگری باعث ایجاد شود. ازجمله دلایل بروز حملات پانیک عبارت است از:

• فوبیای اجتماعی
• آگورافوبیا (ترس از ناتوانی در فرار، مانند پرواز در هواپیما یا بودن در ازدحام)
• سایر اختلالات اضطرابی
• اختلال استرس پس از سانحه   (PTSD)

علاوه براین، اکثر پزشکان به دنبال شرایط پزشکی دیگری که ممکن است باعث بروز حملات پانیک یا شرایط مشابه شوند، هستند. موارد زیر ممکن است برخی از این شرایط باشند:

• مشکلات تیروئید
• آسم یا سایر مشکلات تنفسی
• مشکلات قلبی مانند (ریتم غیر طبیعی یا افتادگی دریچه میترال)
• مشکلات عصبی مانند تشنج
• مصرف مشروبات الکلی یا مواد مخدر

اختلالات مشابه با اختلالات پانیک

همانطور که گفته شد، اختلال پانیک، احساس ترس و نگرانی دائمی است که می تواند فرد را از حضور در یک جمع یا رویارویی با شرایطی که قبلا در آن دچار حمله پانیک شده اند، بازدارد. اختلالات دیگری وجود دارند که علائم آن مشابه با اختلال پانیک است. ازجمله این اختلالات عبارت است از:

اختلال اضطراب

نگرانی بیش از حد و غیرعادی که حداقل 6 ماه ادامه پیدا کند. این اختلال با حداقل سه نشانه زیر مرتبط است:

• بی حسی
• خستگی
• دشواری در تمرکز
• تحریک پذیری یا خشم شدید
• تنش عضلانی
• اختلالات خواب
• تغییرات شخصیتی، مثلاً  کمتر اجتماعی بودن

اختلالات فوبیا

ترس­های شدید، مداوم و مکرر از اشیاء خاص (مانند مار، عنکبوت، خون) یا موقعیت ها (مانند ارتفاع، صحبت کردن در مقابل جمع، مکان های عمومی) است. این موارد ممکن است منجر به حمله پانیک شود. اضطراب اجتماعی و آگورافوبیا نمونه هایی از اختلالات فوبیایی هستند.

اختلال استرس پس از سانحه یا  PTSD

این اختلال در گذشته به عنوان نوعی اختلال اضطراب درنظر گرفته شده بود. اما، اکنون، اختلال استرس پس از سانحه، یک شرایط خاص و مستقل طبقه بندی می شود که شامل، مجموعه ای از واکنش های احساسی ناشی از قرار گرفتن در شرایط مرگ بار یا نزدیک به مرگ، مانند (آتش سوزی، سیل، زلزله، تیراندازی، حمله، تصادفات اتومبیل یا جنگ) یا رویدادهایی است که سلامت جسمانی خود یا فرد دیگر را تهدید می کند.

رخدادهای دردناکی که برای افراد پیش آمده است، دوباره با ترس از احساسات پریشان حالی یا وحشت تجربه می شود و ممکن است در افکار یا هنگام خوابیدن به سراغ ان­ها بیاید. واکنش­های رایج در اختلال  PTSD عبارتند از:

• اجتناب از فعالیت ها، مکان ها یا افراد مرتبط با رخداد محرک
• تجربه مجدد و مداوم رویداد آسیب زا. خاطرات ناخواسته، کابوس یا بازگویی گذشته، پریشانی عاطفی یا فیزیکی هنگام تجربه یادآوری تروما یا ضربه روحی
• تغییرات در برانگیختگی یا واکنش پذیری، ازجمله:  مشکل در تمرکز، مشکل خواب، بیش از حد هوشیار بودن (شما از نزدیک محیط اطراف خود را تماشا می کنید) یا به راحتی مبهوت می شوید، تحریک پذیری یا پرخاشگری، رفتار پرخطر
• تغییرات منفی در احساسات و افکار، مانند: احساس انزوا یا منفی نسبت به دنیا، علاقه کمتر به فعالیت ها، افکار و احساسات منفی در مورد جهان، احساس اغراق آمیز سرزنش خود یا دیگران در مورد آسیب

توجه داشته باشید، درصورتیکه فرد دارای علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس، تپش قلب، سرگیجه، غش و ضعف بود، نباید مستقیما به اختلال اضطراب ربط داد و نیاز است که فرد حتما توسط پزشک معاینه شود.

علائم اختلال پانیک

حمله پانیک، احساس ترس شدیدی است که به صورت ناگهانی و بدون هیچ دلیل خاصی، رخ می دهد. هرفردی می تواند این احساس را در هر زمان و مکانی تجربه کند. به طورکلی، زمانی که فرد، چهار مورد یا بیشتر از نشانه های زیر را تجربه کند، دچار اختلال پانیک می شود. ازجمله این علائم عبارت است از:

• تپش یا ضربان قلب سریع
• عرق کردن
• لرزش یا تکان خوردن
• تنگی نفس یا احساس خفگی
• احساس خجالت
• درد قفسه سینه
• تهوع یا معده درد
• احساس سرگیجه یا ضعف
• لرز کردن یا گر گرفتگی
• بی حسی یا مور مور شدن
• احساس غیرطبیعی بودن یا جدا افتادن از بقیه
• ترس از دست دادن کنترل یا دیوانه شدن
• ترس از مرگ

معمولاً، حمله پانیک در عرض 5 تا 10 دقیقه تمام می شود، اما گاهی اوقات ممکن است ساعت ها به طول بیانجامد. درطول بروز حمله پانیک، ممکن است فرد احساس کند که دچار حمله قلبی یا سکته مغزی شده است. به همین دلیل، اکثر افرادی که دچار حملات پانیک می شوند، برای ارزیابی به اورژانس می روند.

بسیاری از افراد دارای اختلال هراس، علت حمله را با کاری که در زمان وقوع آن انجام می دادند، مرتبط می دانند. برای مثال، زمانی که فرد در رستوران، آسانسور یا کلاس درس است، دچار حمله پانیک می شود، تصور می کند کارهایی که در این مکان ها انجام می داده، باعث بروز حمله شده است. به همین دلیل، از حضور در این مکان ها اجتناب می کند. این اتفاق ممکن است فرد را دچار آگورافوبیا (ترس ترک خانه یا قرار گرفتن در مکان های عمومی) کند. بنابراین، اگر احساس کردید که دچار حمله پانیک شده اید، فورا به پزشک مراجعه کنید. این اتفاق خطرناک نیست، اما بی توجهی و عدم درمان آن می تواند منجر به مشکلات دیگر شود.

همچنین، به این نکته توجه کنید که برخی از علائم حمله پانیک، با علائم بیماری های جدی تر، مشابه است. به همین دلیل، اگر مطمئن نیستید که علائم شما به دلیل حمله پانیک است، مراجعه به پزشک، بهترین و ایمن ترین راه برای تشخیص است.

دلایل اختلال پانیک

پزشکان دقیقا نمی دانند که چه چیزی باعث بروز اختلال هراس یا وحشتزدگی در افراد می شود، اما، یکی از احتمالات این است که، ممکن است مغز افراد مبتلا به این اختلال، در پاسخ به ترس حساس تر باشد همچنین، تصور می شود که بین حملات پانیک و فوبیا، ارتباط وجود دارد. به این معنی که فرد دارای فوبیای مدرسه یا کلاستروفوبیا، ممکن است در مواجهه با ترس خود، دچار حملات پانیک شود. علاوه براین، طبق نظرات یکی از محققان، اختلال پانیک ممکن است ناشی از حساسیت بیش از حد به دی اکسید کربن بوده و باعث شود که مغز احساس خفگی داشته باشد.

مواردی که می تواند احتمال ابتلا به اختلال وحشت زدگی را افزایش دهد عبارت است از:

• کسی که عضوی از خانواده اش به این اختلال مبتلا است (هرچند، مشخص نیست که چه میزان از این تأثیرگذاری به خاطر ژن های شما یا محیطی است که در آن بزرگ شده­اید)
•  استرس شدید
•  احساسات منفی مداوم یا مشکل در برخورد با احساسات منفی

علاوه براین، برخی بر این باورند که بین حملات پانیک و موارد زیر نیز، ارتباطی وجود دارد:

• افسردگی
• سوء مصرف الکل
• سیگار کشیدن
• خطر خودکشی
• اختلال عاطفی فصلی (نوعی افسردگی که در زمستان اتفاق می افتد)

در بیشتر مواقع، حملات پانیک، غیر منتظره رخ می دهند و حتی ممکن است فرد در زمانی که خواب است، درگیر کند. همچنین، مصرف الکل و مواد مخدر تاثیری در مقابله با اختلال هراس نداشته و حتی می تواند علائم آن را بدتر کند. علاوه بر این ها، برخی داروها مانند داروهای تغییر دهنده ذهن و برخی داروهای ضدافسردگی نیز، می توانند دلیلی برای بروز حملات پانیک شود.

از دیگر دلایلی که ممکن است باعث ابتلای فرد به اختلال پانیک شود، عبارت است از:

• یک بیماری یا تصادف جدی
• مرگ یک دوست صمیمی
• جدایی از خانواده
• تولد یک نوزاد

اغلب افراد مبتلا به اختلال پانیک، به افسردگی نیز مبتلا می شوند. اگرچه، هیچ شواهد علمی مبنی براینکه هر یک از این بیماری ها باعث دیگری می شوند، وجود ندارد. با این حال، اگر دچار اختلال هراس هستید و بالای 40 سال سن دارید، ممکن است به افسردگی یا بیماری پنهان دیگری نیز مبتلا شده باشید. توصیه می شود، برای اینکه بدانید دچار چه مشکلاتی شده اید، به پزشک مراجعه کنید.

نحوه تشخیص اختلال هراس

متاسفانه، هیچ تست یا آزمایش آزمایشگاهی برای تشخیص اختلال پانیک وجود ندارد. از آنجایی که، علائم حملات پانیک بسیار شبیه به حمله قلبی است، پزشک احتمالا برای تشخیص اختلال وحشتزدگی، تمامی راه ها برای اثبات اینکه هیچ بیماری خاصی منجر به آن نشده است را، امتحان می کند. اگر درطول این بررسی، هیچ دلیلی برای ابتلا به بیماری های خاصی وجود نداشت و فرد دچار دو یا چند حمله تصادفی پنیک شد که از وقوع دوباره آن ترس داشت، احتمالا دچار اختلال پانیک است.

درمان اختلال پانیک

وقتی مشخص شده که علائم فرد به دلیل ابتلا به بیماری های دیگری غیر از اختلال پانیک نیست، پزشک ممکن است بیماری را به یک روانپزشک ارجاع دهد. روانشناس یا روانپزشکان ممکن است یکی از راه های درمانی زیر را اجرا کند:

• نوعی روان­ درمانی به نام درمان شناختی رفتاری که کمک می کند تا یاد بگیرید، چگونه افکار و رفتارهای ناسالم را که موجب حملات پانیک در شما می شود را تغییر دهید.
• داروهای ضد افسردگی مانند مهارکننده های بازجذب مجدد سروتونین (SSRIs) یا بازدارنده های سروتونین و نوراپینفرین (SNRIS)

•  بنزودیازپین ها، که آرام بخش هایی هستند که بر سیستم عصبی مرکزی شما تاثیر می گذارند (این داروها برای مدت طولانی توصیه نمی شود، زیرا ممکن است به آن­ها وابستگی پیدا کنید.)
•  داروهای ضد اضطراب (مانند بنزودیازپین ها، این داروها در مصرف کوتاه مدت اثر بهتری دارند.)
•  کاهش مصرف کافئین
• ورزش منظم
•  محدود کردن مصرف الکل
• تمرینات تنفسی عمیق

درحالت کلی، حملات پانیک، ترس و استرس بی دلیل و ناگهانی است که در هر زمان و مکانی ممکن است رخ دهد و زمانی که این ترس دائمی شده و باعث شود که فرد نظم زندگی خود را تغییر دهد، موجب اختلال پانیک یا وحشتزدگی می شود. هر حمله پانیکی به معنی ابتلا به اختلال پانیک نیست، اما عدم درمان آن می تواند منجر به آن شود. از اینرو، توصیه می شود، اگر احساس کردید که دچار حمله پانیک شده اید، به پزشک مراجعه کرده و تمامی راه ها برای تشخیص و درمان آن را طی کنید.

علائم حمله پانیک اتک

براساس توضیحات افرادی که دچار حمله وحشتزدگی شده اند، زمانی که این حمله رخ می دهد، ممکن است احساس کنید که دچار سکته قلبی شده اید یا درحال مرگ هستید یا ممکن است دیوانه شوید. از دیگر علائمی که اکثر افراد مبتلا به حملات پانیک تجربه می کنند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تپش قلب
• احساس ضعف، غش یا سرگیجه
• سوزن شدن یا بی حسی در دست و انگشتان دست
• احساس وحشت، یا نابودی و مرگ قریب الوقوع
• احساس عرق کردن یا لرزیدن
• درد قفسه سینه
• مشکلات تنفسی
• احساس از دست دادن کنترل

به طورکلی، حملات پنیک به صورت اتفاقی رخ داده و در مدت کوتاه کمتر از 10 دقیقه، طول می کشد. اگرچه برخی از علائم این بیماری ممکن است برای مدت بیشتری ادامه پیدا کند. افرادی که یکبار حمله وحشتزدگی را تجربه کرده اند، نسبت به افرادی که تجربه ای نداشتند، در معرض خطر بیشتری برای بروز حملات پانیک دیگر هستند. بروز حملات پانیک اتک پی در پی، موجب نگرانی فرد برای رخ دادن حملات اتفاقی دیگر می شود که در این صورت، فرد به عنوان بیماری شناخته می شود که به اختلال پنیک مبتلا است.

دلایل اختلال پانیک

اختلال پنیک، بیماری نسبتا رایجی است که احتمال ابتلا به آن در زنان، دوبرابر بیشتر از مردان بوده و معمولا علائم آن در اوایل بزرگسالی شروع می شود. از آنجاییکه، پیش بینی زمان بروز حمله بعدی در اختلال پانیک امکان پذیر نیست، افراد مبتلا به این اختلال، در بیشتر مواقع دچار اضطراب و نگرانی بوده و تقریبا کارهای خود را با ترس از حمله ناگهانی پانیک اتک انجام می دهند.

به طورکلی، علت و عامل اصلی اختلال پانیک مشخص نبوده و معلوم نیست که چه چیزی باعث ایجاد آن می شود. با اینحال، افرادی که در برابر حملات پنیک دچار آسیب پذیری بیولوژیکی هستند، ممکن است در ارتباط با تغییرات عمده زندگی مانند  (ازدواج، صاحب فرزند شدن و شروع کار اول) و عوامل اصلی استرس زا در سبک زندگی، این اختلال را بروز دهند. براساس شواهد مشاهده شده، مشخص شده است که، اختلال پنیک در خانواده ای که یکی از اعضای آن دارای اختلال پانیک است، به صورت ارثی منتقل می شود. همچنین، افرادی که از ابتلا به اختلال پانیک و حملات ناشی از آن رنج می برند، در مقایسه با افراد دیگر، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی، خودکشی و سوء مصرف الکل و مواد مخدر قرار دارند.

درمان حملات پنیک

خوشبختانه اختلال پانیک یک شرایط قابل درمان است که می توان از روان درمانی یا دارو درمانی به صورت جداگانه یا در ترکیب با هم، برای درمان موفقیت آمیز اختلال پانیک استفاده کرد.

درصورتیکه پزشک تشخیص دهد که برای درمان اختلال وحشتزدگی نیاز به مصرف دارو وجود دارد، ممکن است داروهای ضد اضطراب، داروهای ضدافسردگی خاص یا داروهای ضد انعقادی خاص را تجویز کنند. داروهای ضداضطراب، دارای خواص ضد اضطراب است و می تواند استرس و اضطرابی که به دلیل ترس از بروز حملات ناگهانی پانیک اتک ایجاد می شوند را کنترل کنند.

همچنین، داروهای ضد انعقادی یا داروهای مسدودکننده بتا نیز، می تواند از حملاک اختلال پانیک را جلوگیری کرده یا کنترل کنند.