آنچه در این مطلب می خوانیم:
مولیپل اسکلروزیس یا ام اس، بیماران مختلف را به شکل‌های متفاوتی تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم بیماری و دوره‌ی حملات آن، نه تنها بین بیماران مختلف متفاوت است، بلکه این موارد، در زمان‌های مختلف زندگی بیمار هم فرق می‌کند. به همین دلیل، تشخیص قطعی MS، برای پزشکان بسیار چالش برانگیز است. برای مثال، ممکن است پزشک به شما بگوید که احتمالا یا ممکن است به MS مبتلا باشید اما کم پیش می آید که به طور قطع تشخیص ابتلا به MS بدهد.
به طورکلی، پزشکان بیماری MS را براساس موارد زیر می توانند تشخیص دهند:
- علائم و چگونگی آن
- زمان حملات و دوره‌های بهبودی آنها
- جواب تست‌ها و آزمایش‌های مختلف
- عملکردهایی از بدن که تحت تاثیر بیماری است
هیچ راهی برای پیشبینی روند پیشروی بیماری ام اس و تغییرات آن در آینده وجود ندارد. با این حال، با گذشت زمان و یافتن سرنخ‌های بیشتری از نوع MS بیمار، می توان تصویر روشن تری از روند پیشرفت MS و نحوه تاثیر آن در آینده را مشاهده کرد.
انواع سیر بیماری MS
بیماری ام اس را می توان براساس سیر پیشرفت و چگونگی تغییرات بیماری، به سه نوع تقسیم کرد.
MS عودکننده-بهبود یابنده
بیمارانی که مبتلا به این نوع از بیماری MS هستند، در طول بیماری خود، دوره‌هایی از تشدید علائم را تجربه می‌کنند، که به این دوره‌ها، حمله MS یا عود MS می‌گوییم. بیمار پس از حملات MS، ممکن است دوره‌هایی از بهبودی کامل یا نسبی را تجربه کرده یا هیچ بهبودی در علائم او ایجاد نشود. اما نکته مهم این است که در زمان‌هایی که بیمار در دوره بهبودی قرار دارد، شدت علائم بیشتر نمی‌شود. حملات MS، ممکن است روزها تا هفته‌ها طول بکشند. همچنین، دوره بهبودی پس از حملات نیز ممکن است هفته‌ها تا ماه‌ها ادامه داشته باشد. بسیاری از بیماران درابتدای تشخیص بیماری، به MS عودکننده-بهبود یابنده مبتلا هستند.
MS پیشرونده-ثانویه
برخی از افرادی که ابتلای آنها به MS عودکننده-بهبود یابنده در ابتدا تشخیص داده می شود، ممکن است که گذشت زمان و پیشرفت بیماری، به نوع پیشرونده-ثانویه مبتلا شوند. بیمار ممکن است، مدت کمی پس از بروز علائم بیماری، یا سال‌‌ها و دهه‌ها بعد از آغاز بیماری، به این نوع MS دچار شود.
MS پیشرونده-اولیه
در این نوع از MS، علائم بیمار از ابتدا، به تدریج و بدون هیچ عود یا بهبودی آشکاری، شروع به بدتر شدن می‌کند. حدود 15 درصد از مبتلایان به MS به این نوع از MS مبتلا هستند. MS پیشرونده-اولیه، از شایع ترین نوع ام اس در میان افرادی است که ابتلای آنها به MS پس از 40 مشخص شده است.
عود حقیقی در بیماری MS
عود MS هنگامی آغاز می‌شود که سلول‌های عصبی مغز و نخاع، درگیر التهاب (تحریک و متورم شدن) می‌شوند. پس از آن، پوشش محافظ اطراف سلول‌های عصبی که میلین نام دارد، آسیب دیده و یک پلاک جایگزین آن می‌شود.
پلاک ایجاد شده، در روند انتقال پیام‌های عصبی در مغز و نخاع، اختلال ایجاد می‌کند. پلاک تشکیل شده، می‌تواند باعث انحراف، کند شدن یا به‌طور کلی، باعث توقف روند انتقال پیام‌های عصبی شود. این تغییرات در روند انتقال پیام‌های عصبی، باعث ایجاد علائم MS می‌شود. یک مثال از عود MS، نوریت اپتیک است. نوریت اپتیک در اثر التهاب عصب بینایی که رابط بین چشم‌ها و مغز است، ایجاد شده و می‌تواند باعث ایجاد مشکلات بینایی برای بیمار شود.
شدت عود MS، می‌تواند خفیف یا بسیار شدید باشد، به شکلی که زندگی روزمره بیمار را به شدت تحت تاثیر خود قرار دهد. به طور معمول، دوره‌های عود MS، چند روز تا چند هفته به طول می‌انجامند، اما در مواردی ممکن است تا ماه‌ها بیمار را آزار دهند.
شبه عود در بیماری MS
گاهی شدت یافتن علائم بیماری، ارتباطی به سیر پیشرفت بیماری ام اس ندارد. بلکه عامل بدتر شدن علائم، تاثیر یک عامل خارجی، مانند: تب، عفونت، یا گرمی هوا است. به این دوره‌ها، شبه عود بیماری می‌گویند. برای مثال، شدت علائم برخی از بیماران، پس از یک دوره استرس شدید، بدتر می‌شود.
بهبودی در بیماری مولتیپل اسکلروزیس
بهبودی در MS، به معنای برطرف شدن همه علائم بیماری و درمان ام اس نیست، بلکه به معنای بازگشت شرایط بیمار، به قبل از زمان آخرین عود بیماری است.
کورتیکواستروئیدها، داروهایی هستند که با کاهش التهاب، می‌توانند عود MS را بهبود ببخشند. مصرف کوتاه مدت کورتیکواستروئیدها، در کوتاه شدن دوره عود بیماری و کاهش شدت علائم، موثر است. این داروها جزو داروهای تجویزی هستند و باید فقط با تجویز و توصیه پزشک مصرف شود. مصرف خودسرانه داروهای بهبود دهنده علائم MS، نه تنها باعث بهبود علائم نمی شود، بلکه ممکن است علائم شدیدتری را ایجاد کند.
