بیماری کبد چرب چیست و چگونه درمان می شود؟

بیماری کبد چرب یا استئاتوئز کبدی چیست؟

بیماری کبد چرب یا استئاتوز، یکی از بیماری های شایع در میان انواع بیماری های کبدی است که به دلیل تجمع بیش از حد چربی در کبد ایجاد می شود. یک کبد سالم حاوی مقدار کمی چربی است. زمانی که این چربی به 5 تا 10 درصد از وزن کبد برسد، مشکل ساز می شود. این بیماری در اکثر مواقع بدون علامت بوده و مشکل خاصی ایجاد نمی کند. اما، گاهی ممکن است فرد بیمار را دچار آسیب کبدی کند.

یکی از عوامل ابتلا به کبد چرب، مصرف نوشیدنی های الکلی است. با مصرف طولانی مدت مشروبات الکلی با حجم زیاد، چربی های اضافی در سلول های کبد تجمع یافته و شرایط را برای کبد دشوار می کند. البته باید بدانید که حتی اگر نوشیدنی های الکلی هم مصرف نکنید، بازهم ممکن است که به بیماری کبد چرب مبتلا شوید. خوشبختانه، با تغییر سبک زندگی، می توان از ابتلا به بیماری خاموش کبد چرب پیشگیری کرد یا تا حدودی آن را کنترل کرد.

چرا بیماری کبدچرب مضر است؟

شاید با خودتان بگویید که اگر بیماری کبد چرب، مشکل خاصی در سلامتی ایجاد نمی کند، چرا باید به دنبال درمان و رفع آن باشیم؟

همانطورکه گفته شد، بیماری کبدچرب در اکثر موارد مشکلی ایجاد نمی کند و مانع عملکرد طبیعی کبد نمی شود. اما، 7 تا 30 درصد از مبتلایان به بیماری کبدچرب، با گذشت زمان، طی سه مرحله، با پیشرفت بیماری مواجه می شوند. اتفاقاتی که درمراحل پیشرفت کبد چرب، رخ می دهد، عبارت است از:

• مرحله کبد چرب ساده: در مرحله اول، چربی اضافی در کبد شما تجمع پیدا می کند. درصورتیکه بیماری شما از این مرحله پیشروی نکند، تا حدودی بی ضرر است و جای نگرانی ندارد.
• مرحله استئاتوهپاتیت: در این مرحله، کبد شما ملتهب و متورم شده و موجب آسیب به بافت آن می شود.
• مرحله فیبروز: درجایی که کبد دچار آسیب شده است، بافت اسکار تشکیل می شود.
• مرحله سیروز کبدی: بافت اسکار گسترده شده و جایگزین بافت سالم می شود.

بنابراین، برای جلوگیری از پیشرفت بیماری و آسیب رسیدن به کبد، باید نسبت به درمان آن اقدام کرد.

سیروز کبدی چیست؟

سیروز کبدی در نتیجه آسیب شدید به کبد ایجاد می شود. در این بیماری کبدی، بافت اسکار که در مرحله فیبروز کبدی تشکیل شده است، گسترش یافته و جایگزین بافت سالم کبد می شود. این عمل موجب کاهش عملکرد کبد شده و درنهایت توقف آن شود. سیروز کبدی می تواند منجر به نارسایی کبد و سرطان کبد شود.

انواع بیماری کبد چرب

به طورکلی، بیماری کبد چرب، دارای دو نوع اصلی است که عبارت است از:

• بیماری کبد چرب الکلی (ALD)
• کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)

#doctores_slider#

بیماری کبد چرب الکلی (ALD)

بیماری کبد چرب الکلی، ناشی از مصرف منظم الکل است. این نوع از بیماری کبدچرب قابل پیشگیری بوده و معمولا با قطع نوشیدن الکل بهتر می شود. اما اگر فرد مبتلا، به نوشیدن الکل ادامه دهد، ALD ممکن است مشکلات جدی از جمله موارد زیر ایجاد شود:

• التهاب کبد: این وضعیت همیشه با علائم خاصی همراه نیست، اما ممکن است در سمت راست بالای شکم، درد یا ناراحتی احساس شود.
• هپاتیت الکلی: این بیماری نیز با تورم در کبد همراه است و می تواند باعث تب، حالت تهوع، استفراغ، درد شکم و زردی پوست یا زردی چشم شود.
• سیروز الکلی: این بیماری باعث تجمع بافت اسکار در کبد شده و می تواند علائمی مشابه با هپاتیت الکلی به علاوه موارد زیر ایجاد کند:

• آب آوردن شکم (آسیت)
• فشار خون بالا در کبد
• خونریزی در بدن
• احساس گیجی و تغییر در رفتار
• تورم طحال
• نارسایی کبدی

بیماری کبد چرب الکلی معمولا در ابتدا به صورت التهاب کبد بروز پیدا می کند و سپس در صورت پیشرفت به هپاتیت الکلی تبدیل می شود و یا حتی با گذشت زمان، ممکن است به سیروز الکلی نیز تبدیل شود. توصیه می شود، اگر در مراحل ابتدایی بیماری کبد چرب هستید و الکل مصرف می کنید، فورا ان را ترک کنید تا مانع از پیشروی آن به مراحل پر خطر شوید. برای ترک مصرف الکل، می توانید از پزشک خود کمک بگیرید.

بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)

کبد چرب غیر الکلی از انواع بیماری های کبدی است که در بزرگسالان بسیار شایع است. علت دقیق ابتلا به این بیماری مشخص نیست اما، محققان معتقدند که چاقی و دیابت، احتمال ابتلا به آن را افزایش می دهد. کبدچرب غیر الکلی دارای دو نوع است که شامل:

• کبد چرب ساده: در این حالت، چربی های اضافه در کبد انباشه شده است اما، هیچ التهاب یا آسیبی در سلول های کبدی وجود ندارد. این نوع چربی کبدی معمولا مشکل جدی برای کبد ایجاد نمی کند. اکثر مبتلایان به NAFLD دچار کبد چرب ساده می شوند.
• استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH): این بیماری بسیار جدی تر از کبد چرب ساده است. در این نوع، کبد دچار التهاب می شود. التهاب و آسیب دیدگی سلول های کبدی که در بیماری کبدچرب غیر الکلی اتفاق افتاده است، می تواند باعث بروز سرطان کبد و انواع زخم های کبدی مانند فیبروز و سیروز شوند. حدود 20 درصد از افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی، NASH دارند.

علائم بیماری کبد چرب

اغلب بیماری های کبد چرب، تازمانی که پیشرفت نکنند و به مرحله سیروز کبدی نرسند، علائمی از خود نشان نمی دهند. با اینحال، اگر قرار باشد که علائمی ایجاد شود، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی یا آشفتگی ذهنی
• درد شکم یا سمت راست بالای شکم (کبد)
• تورم شکم و پاها (ادم)
• تورم عروق خونی زیر پوست
• رشد غیر طبیعی سینه ها در مردان
• قرمزی کف دست ها
• پوست و سفیدی چشم مایل به زرد (یرقان)
• حالت تهوع
• از دست دادن اشتها یا کاهش وزن

دلایل و عوامل خطر ابتلا به بیماری کبدچرب

همانطور که مشخص است، علت اصلی بیماری کبدچرب الکلی، مصرف زیاد نوشیدنی های الکلی است. افرادی که همراه با مصرف زیاد نوشیدنی های الکلی، یکی از شرایط زیر را هم دارند، احتمال ابتلا به کبد چرب الکلی در آن ها بیشتر است:

• چاق هستند
• تغذیه خوبی ندارند
• مبتلا به هپاتیت ویروسی مزمن به خصوص هپاتیت C هستند
• سابقه ژنتیکی در ابتلا  به کبد چرب الکلی دارند
• آفریقایی-آمریکایی یا اسپانیایی تبار هستند
• افراد سالمند (هر چه سن بیشتر باشد، احتمال ابتلا به کبد چرب الکلی بیشتر می شود.)

در مقابل، دلیل دقیقی برای ابتلای افراد به انواع بیماری های کبدچرب غیرالکلی وجود ندارد. اما، احتمالا سابقه ژنتیکی در ابتلا به این نوع از کبدچرب می تواند یکی از دلایل باشد. با اینحال، عواملی هستند که می توانند زمینه ابتلا به کبدچرب غیرالکلی را افزایش دهند. ازجمله این عوامل:

• اضافه وزن یا چاقی
• دیابت نوع 2 یا پیش دیابت
• تری گلیسیرید یا کلسترول «بد» (LDL) بالا
•  کلسترول «خوب» (HDL) پایین
• سن بالا
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• آپنه خواب
• تیروئید کم کار یا کم کاری تیروئید
• کم کاری غده هیپوفیز
• سوء تغذیه
• کاهش وزن سریع
• حضور در معرض سموم و مواد شیمیایی خاص
• یائسگی
• سندرم متابولیک

سندروم متابولیک: ترکیبی از شرایطی است که احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 و بیماری های قلبی را افزایش می دهد. افراد مبتلا به سندرم متابولیک، ممکن است حداقل سه مورد از شرایط زیر را داشته باشند:

• اندازه بزرگ دور کمر
• تری گلیسیرید یا کلسترول LDL بالا
• سطوح پایین کلسترول HDL (خوب)
• فشار خون بالا
• قند خون بالا

همچنین، دلایل کمتر رایجی از جمله موارد زیر وجود دارند که می توانند به عنوان عوامل ابتلا به کبد چرب غیرالکلی یا استئاتوهپاتیت غیرالکلی در نظر گرفته شوند:

• شرایط پزشکی که بر نحوه استفاده یا ذخیره چربی در بدن تأثیر می گذارد
• هپاتیت C یا سایر عفونت ها
• کاهش وزن سریع
• مصرف برخی داروها مانند گلوکوکورتیکوئیدها، متوترکسات، استروژن مصنوعی، تاموکسیفن
• برداشتن کیسه صفرا، برخی از افرادی که برای برداشتن کیسه صفرا تحت عمل جراحی قرار گرفته اند، بیشتر به کبدچرب غیرالکلی مبتلا می شوند.

نحوه تشخیص بیماری کبدچرب

باتوجه به اینکه، اغلب افراد مبتلا به این بیماری علائم خاصی را از خود نشان نمی دهند، تشخیص آن چندان ساده نیست. با اینحال، اگر پزشک به ابتلای شما به این بیماری مشکوک شود، برای اطمینان، ابتدا درمورد مصرف مشروبات الکلی از شما می پرسد. توجه داشته باشید که سوالات پزشک برای این است که نوع کبد چرب شما تشخیص داده شود. بنابراین، کاملا با صداقت به سوالات پزشک پاسخ دهید. آن ها همچنین، در مورد داروهای مصرفی، نحوه غذا خوردن و سایر شرایط سلامتی که ممکن است داشته باشید، از شما سوال می کنند.

پزشک متخصص، پس از اطلاع از شرایط فعلی شما، وزنتان را بررسی کرده و بدن شما را برای علائم مشکلات کبدی مانند التهاب کبد یا یرقان معاینه می کند. ایشان برای اطمینان بیشتر، ممکن است پاسخ برخی از تست ها و آزمایش های زیر را ازشما درخواست کند:

• آزمایش خون: نشان دهنده سطح آنزیم های کبدی مانند آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) است. اگر سطوح این آنزیم ها بالا باشد، ممکن است به معنی مشکل کبدی باشد.
• تست های تصویربرداری: سونوگرافی، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) انواع این تست ها هستند. این تصاویر می توانند به نشان دادن وجود چربی در کبد کمک کنند. اما نمی توانند در تشخیص کبد چرب ساده یا استئاتوهپاتیت غیرالکلی کمک کنند.
• بیوپسی کبد: همه افراد مبتلا به کبدچرب ساده نیازی به بیوپسی کبد ندارند. اما، اگر آزمایش ها نشان دهند که ممکن است به عوارض استئاتوهپاتیت غیرالکلی یا NASH مانند سیروز دچار شده باشید، پزشک ممکن است این تست را توصیه کند.

در بیوپسی کبد، پزشک نمونه ای از بافت کبد را برمی دارد و آن را به آزمایشگاه می فرستد تا از التهاب یا آسیب کبدی اطلاع پیدا کند. این کار در بیمارستان یا مراکز جراحی، به صورت سرپایی انجام می شود. بیمار قبل از عمل، داروی آرامبخش یا مسکن دریافت می کند. برای بیوپسی، ناحیه مورد نظر بی حس شده و از یک سوزن مخصوص برای برداشتن تکه کوچکی از بافت کبد استفاده می شود. بیوپسی کبد تنها راهی است که پزشکان می توانند NASH یا استئاتوهپاتیت غیرالکلی را تشخیص دهند.

درمان بیماری کبد چرب

در حال حاضر هیچ داروی تایید شده ای برای درمان کبدچرب غیرالکلی وجود ندارد. اگرچه برخی داروها در حال بررسی در آزمایشات بالینی هستند.

معمولا اولین خط درمان کبد چرب، کاهش وزن است. این به کاهش چربی، التهاب و اسکار در کبد کمک می کند. از دست دادن تنها 3 تا 5 درصد از وزن بدن می تواند میزان چربی در کبد را کاهش دهد. اما، افرادی که میزان چربی بدن آنها زیاد است، می توانند با مشورت با پزشک، جراحی کاهش وزن را به عنوان یک گزینه درمانی، درنظر بگیرند.

همچنین، ترک الکل، مهمترین کاری است که می توان با آن، از بدتر شدن آسیب کبدی جلوگیری کرد. با این کار، ممکن است بتوانید برخی از آسیب های کبدی را که قبلا ایجاد شده است را متوقف کنید. پزشکان و متخصصان داروبین توصیه می کنند که برای ترک الکل با پزشک خود مشورت کنید. زیرا، ممکن است برای ترک بی خطر نوشیدن مشروبات الکلی و مدیریت علائم ترک، به یک برنامه سم زدایی تحت نظارت پزشکی نیاز داشته باشید.

پیوند کبد، مرحله نهایی در درمان NASH است. زمانیکه این بیماری تا ابتلا به سیروز یا نارسایی کبدی پیشروی کند، ممکن است که نیاز به پیوند کلیه باشد. به طور کلی، افراد مبتلا به NASH که پیوند کبد دریافت می کنند بسیار خوب به درمان جواب می دهند.

خودمراقبتی برای بیماری کبد چرب

تغییر در سبک زندگی، از مفیدترین روش هایی است که می تواند در کنترل یا پیشگیری از ابتلا به بیماری خاموش کبد چرب کمک کند. این تغییرات شامل:

• رژیم غذایی سالم داشته باشید: نمک و شکر را محدود کنید و مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل مصرف کنید.
•  برای هپاتیت A و B، آنفولانزا و بیماری پنوموکوک واکسن بزنید. اگر به هپاتیت A یا هپاتیت B همراه با کبد چرب مبتلا شوید، احتمال نارسایی کبدی بیشتر است. افراد مبتلا به بیماری مزمن کبدی بیشتر در معرض ابتلا به عفونت هستند، بنابراین دو واکسن دیگر نیز مهم هستند.
• ورزش منظم داشته باشید: سعی کنید در اکثر روزهای هفته، حداقل 30 دقیقه در روز ورزش کنید. ، که می تواند به کاهش وزن و کاهش چربی در کبد کمک کند
• قبل از استفاده از مکمل های غذایی، مانند ویتامین ها، یا هر داروی مکمل یا جایگزین یا اقدامات پزشکی، با پزشک خود صحبت کنید. برخی از داروهای گیاهی می توانند به کبد شما آسیب برسانند.
• سطح کلسترول خون را کاهش دهید: یک رژیم غذایی گیاهی و سالم داشته باشید، ورزش کنید و داروهای خود را درست مصرف کنید. این کار باعث می شود، سطح کلسترول و تری گلیسیرید شما به سطحی که باید باشد، برسد و در آن سطح باقی بماند.
• دیابت خود را مدیریت کنید: قند خون خود را چک کنید و طبق تجویز پزشک از داروهایتان استفاده کنید.

عوارض بیماری کبد چرب

عارضه اصلی کبد چرب ایجاد سیروز یا زخم در کبد است. درعین اینکه کبد تلاش می کند تا التهاب ناشی از این شرایط را متوقف کند، در جاهای مختلف آن زخم و اسکار ایجاد می شود. با گسترش التهاب، زخم ها نیز گسترش می یابند و در نهایت، عملکرد کبد مختل می شود. در چنین حالتی، عوارض زیر ایجاد می شوند:

• آب آوردن شکم
• وریدهای متورم در مری که می توانند ترکیده و خونریزی کنند
• احساس گیجی و خواب آلودگی
• سرطان کبد
• نارسایی کبد

روش های پیشگیری از کبد چرب

از مهمترین و بهترین راه ها برای جلوگیری از  ابتلا به این بیماری، رعایت موارد زیر است:

• ترک مصرف مشروبات الکلی

• مصرف غذای سالم: از یک رژیم غذایی گیاهی با مقدار زیادی میوه، سبزیجات، غلات کامل و چربی های سالم پیروی کنید.
• حفظ وزن مناسب: در صورت داشتن اضافه وزن، وزن خود را کم کنید. اما اگر در وزن ایده آل خود هستید، با انجام ورزش و رژیم غذای مناسب، آن را حفظ کنید.
• ورزش: بیشتر روزهای هفته ورزش کنید. اگر مدتی است که فعال نبوده اید، ابتدا در این باره با پزشک خود صحبت کنید.

آیا بیماری کبد چرب قابل برگشت است؟

کبد توانایی شگفت انگیزی برای ترمیم خود دارد. اگر از الکل اجتناب کنید و وزن کم کنید، می توانید چربی و التهاب کبد را کاهش دهید و آسیب اولیه کبد را معکوس کنید.

آیا بیماری کبد چرب باعث مرگ می شود؟

بیماری کبد چرب مشکلات عمده ای برای اکثر افراد ایجاد نمی کند. با این حال، اگر بیمار به سیروز کبدی تبدیل شود، می تواند به مشکل جدی تری تبدیل شود. سیروز کبدی درمان نشده در نهایت منجر به نارسایی کبد یا سرطان کبد می شود. کبد، عضوی است که بدون آن نمی توان زندگی کرد. بنابراین، به سلامت آن اهمیت دهید و درصورت ابتلا به این بیماری، تا قبل از پیشروی، فورا اقدام به درمان کنید.

نتیجه گیری

بیماری کبد چرب را به عنوان یک علامت هشدار دهنده اولیه در نظر بگیرید تا به شما در جلوگیری از پیشرفت این بیماری و ابتلا به سیروز یا سرطان کبدی کمک کند. توصیه می شود که اگر در مراحل اولیه، این بیماری برای شما تشخیص داده شده است، و هنوز علائم و مشکلاتی در عملکرد کبد رخ نداده، اقدامات پیشگیرانه را برای توقف یا درمان آن انجام دهید.