غش چیست؟

درباره غش در داروبین میخوانیم:

• چرا افراد غش میکنند؟
• غش عصبی
• چه چیزی باعث غش می شود؟
• غش در دوران حاملگی
• پیشگیری از غش

بسیاری از افراد در طول عمر خود غش را تجربه میکنند. سنکوپ(sin-ko-pee) نام دیگر غش میباشد و در این تجربه فرد برای چند ثانیه یا حتی چند دقیقه ارتباط خود را با دنیای واقعی از دست میدهند. در شروع غش سر سبک شده، چشمها سیاهی میرود، تعادل برهم خورده و فرد قابلیت تکلم و شنیدن را از دست میدهد. دلایل مختلفی برای غش کردن وجود دارد که بسیاری از آنها جدی نیست، اما اگر این موضوع مکرر اتفاق بی افتد حتما باید به متخصص مراجعه نمود.

چرا افراد غش میکنند؟

نرسیدن یا اختلال در رسیدن خون به سر و مغز عامل اصلی غش کردن میباشد. اگر فرد بر اثر عواملی مانند افت فشار خون، مسدود شدن موقت عروق خونی یا عوامل دیگر، خون رسانی به مغز وی دچار مشکل شود ممکن است هوشاری خود را از دست داده و دچار غش یا سنکوپ شود گه همانطور که بیان شد چشمانش سیاهی برود و با عدم تعادل به زمین بی افتد.

برخی از بیماری ها میتواند غش را در پی داشته باشند از مهمترین آنها:

• مشکلات قلبی
• ضربان نامنظم قلب
• تشنج
• قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
• کم خونی
• فشار خون
• نارسایی های سیستم عصبی
• در بعضی از مواقع غش بصورت وراثتی در افراد وجود دارد.

تقریبا تمام افراد میتوانند در معرض غش قرار بگیرند. این نارسایی میتواند از عوارض بیماری های مختلف باشد با این حال حتی در افراد سالم نیز اتفاق می افتد. بنابراین همیشه علت غش کردن را باید یافت. گاهی این موضوع بسیار ساده است؛ مانند افت قند خون و گاهی بسیار نگران کننده!!!

غش کردن با توجه به تعریف از دست دادن موقت هوشیاری است و در بسیاری از موارد چند دقیقه بیشتر طول نمیکشد. اصولا خود این نارسایی خطرناک نیست اما میتواند آسیب زا باشد بطور مثال یک فرد سالمند ممکن است در اثر غش، ضربه یا تروما به بدن وی وارد شده و دچار آسیب دیدگی شود.

غش بسیار رایج است ممکن است که برای شما خیلی پیش نیاید که غش کنید اما بسیاری از مراجعات اورژانسی برای غش کردن است. احساساتی مانند سبکی سر یا از دست دادن کامل هشیاری تجربه خوبی نیست اما با این موضوع سعی کنید با آرامش برخورد کنید و در صورت تکرار بیش از دو مورد در مدت زمان کوتاه به پزشک مراجعه کنید.

چه چیزی باعث غش می شود؟

علت غش میتواند متفاوت باشد اما نارسایی عصبی که به آن حمله وازوواگال یا سنکوپ با واسطه عصبی گفته میشود، شایع ترین علت غش میباشد. این نارسایی در کودکان و نوجوانان شایع تر بوده و دلیل آن افت فشار خون و در نتیجه آن کاهش خون رسانی به مغز و درنهایت از دست رفتن هشیاری بصورت موقت میباشد.

بصورت کلی سه دلیل اصلی غش کردن شامل:

1. غش وازوواگال یا عصبی
2. غش وضعیتی( فشار به مغز ناشی از شرایطی مانند ادرار، روده یا حتی سرفه کردن)
3. غش سینوس کاروتید(تنگ شدن عروق خون رسان مغز که گاهی ممکن است با گردش گردن اتفاق بی افتد)

غش عصبی

 افرادی که بر اسر نارسایی عصبی، غش را تجربه میکنند معمولا در حالت ایستاده و در شرایطی مانند:

• گرما زدگی
• حالت تهوع
• احساس سبک شدن سر
• تار شدن بینایی

دچار غش شده اند. مدت زمانی که فرد غش را تجربه میکند بسیار مهم است زیرا اگر مدت زمان زیادی هوشیاری فرد از دست رفته باشد میتواند تشنج را در پی داشته باشد.

علل شایع و اصلی غش ناشی از نارسایی اعصاب میتواند شامل موارد زیر باشد:

• اضطراب
•  ترس
•  درد
•  استرس شدید عاطفی
•  گرسنگی
•  مصرف الکل یا مواد مخدر

بسیاری از افراد که غش را تجربه میکنند مشکل زمینه ای نداشته و به علل محیطی و شرایط نادر زندگی نرمال خود دچار آن شده اند. بطور مثال؛ گرسنگی طولانی مدت بیماری نیست و فرد همیشه هم با آن دست و پنجه نرم نمیکند اما میتواند منجر به غش شود.

افت فشار خون نیز یکی از عوامل غش ساده است. با افزایش سن(البته ممکن است در هر سنی رخ دهد) حفظ روند نرمال فشار خون زمانی که از حالت نشسته به یکباره به حالت ایستاده میرویم سخت تر میشود در نتیجه آن همان روند غش که قبلا گفته بودیم تکرار میشود، یعنی خون به مغز کمتر میرسد، سیگنالهای عصبی مختل میشوند و هشیاری از دست میرود و غش اتفاق می افتد. برای آنکه از این حالت جلو گیری کنیم بهتر است به آرامی از جای خود بلند شویم یا اگر برای مدت طولانی درازکش بوده ایم، مرحله به مرحله برخیزیم.

چه چیزهایی میتوانند منجر به غش شوند

• بیماری در اعصاب غیر ارادی

همان گونه که از نام آن پیداست این اعصاب فعالیت های غیر ارادی مانند تعادل را کنترل میکنند. طبیعی است که اگر این اعصاب دچار بیماری شوند حفظ هوشیاری و تعادل به خطر می افتد.

• نارسایی سیستم عصبی ارادی

برخی از نارسایی ها مانند دیس اتونومی حاد یا نیمه حاد، نارسایی مزمن اتونوم پس از گانگلیون و نارسایی مزمن اتونوم پیش گانگلیونی، میتواند عوارضی مانند غش داشته باشد. در صورت ایجاد این نارسایی ها فرد میتواند عوارض دیگری مانند موارد زیر را تجربه کند:

• اختلال نعوظ
•  از دست دادن کنترل مثانه و روده
•  از دست دادن رفلکس های طبیعی مردمک چشم
•  یا کاهش تعریق
•  پارگی و ترشح بزاق
• فشار خون و نارسایی تپش قلب
• برخی از داروهای فشار خون میتوانند بر روی عروق خونی اثر گذاشته و در صورت همراه شدن با کم آبی فرد ممکن است غش کند. همچنین برخی از شرایط میتوانند بر روی فشارخون اثرگذاشته و شرایط را برای غش فراهم کنند مانند:
• دیابت
• اعتیاد به الکل
•  سوءتغذیه
•  آمیلوئیدوز (که در آن پروتئین مومی شکل در بافت ها و اندام ها ایجاد می شود)
• مشکلات قلبی یا عروقی

سیستم خون رسانی اگر دچار مشکل شود میتواند دریافت مواد مغذی و مهم را برای فعالیت عصبی مغز دچار مشکل کند که این موضوع احتمال غش را افزایش میدهد. از مهمترین مشکلات قلب و عروق که غش را در پی دارند به موارد زیر میتوان اشاره کرد:

• بلوک قلبی (مشکلی در تکانه های الکتریکی که عضله قلب شما را کنترل می کنند)
•  مشکلات گره سینوسی (ناحیه تخصصی قلب شما که به ضربان آن کمک می کند)
•  آریتمی قلب (ریتم نامنظم قلب)
•  لخته شدن خون در ریه ها
• باریک شدن دریچه قلب آئورت
• الگوهای غیرعادی تحریک اعصاب
• برخی از فعالیت ها میتوانند سیگنالهای عصبی را دچار دگرگونی کنند و الگوهای غیرعادی و موقت را برای آنها ایجاد کنند. برخی از این فعالیت ها میتواند شامل:
• غش ادرار کردن (غش در حین یا بعد از ادرار)
• غش نورالژی گلوفارنکس (غش کردن به دلیل التهاب و درد در یک عصب خاص در دهان)
• غش  سرفه (غش کردن پس از سرفه های شدید)
• غش یا سنکوپ کششی (غش که هنگام کشش گردن و بازوها رخ می دهد).
• هایپرونتیلاسیون که در آن:
• به شدت مضطرب یا وحشت زده شدید و خیلی سریع نفس می‌کشید، ممکن است به دلیل تهویه بیش از حد (دریافت اکسیژن زیاد و رها کردن خیلی سریع دی اکسید کربن) احساس ضعف کنید. هایپرونتیلاسیون نیز میتواند بعلت غش باشد.

غش در دوران حاملگی

غش در زنان میتواند نسبت به مردان بیشتر اتفاق بی افتد. غش های عصبی ناشی از ترس و اضطراب در زنان شایع تر است. در دوران بارداری نیز غش بخصوص در 3 ماهه اول ممکن است اتفاق بی افتد که بر اثر تغییرات هورمونی است. هرچند که خود غش در این دوران میتواند جدی نباشد اما آسیب های ناشی از غش را باید جدی گرفت. توصیه ما این است که در دوران بارداری حتما تحت نظر پزشک متخصص باشید و تمام موارد و نکات را با وی مشورت کرده و پیش بینی های لازم را انجام دهید.

پیشگیری از غش

اگر تا به حال تجربه غش کردن را دارید حتما به دنبال علت های آن باشید. بطور معمول گرسنگی طولانی، عدم تنظیم فشار خون و افت قند خون از دلایل رایج غش میباشند. از شرایطی که میتواند تجربه غش را به همراه داشته باشند دوری کنید. اگر علائم پیش از غش کردن مانند سبکب سر و تاری دید دارید سر و گردن خود را خم کنید و نزدیک ران قرار دهید تا خون رسانی افزایش یابد. حتما میدانید که از دست رفتن تعادل میتواند آسیب و تروما در پی داشته باشد بنابراین سعی کنید در حالت مطمئن مانند حال دراز کشیده باشید.

در مجموع علت غش از خود آن مهم تر است. به یاد داشته باشید که چنانچه مکررا و در طول یک بازه زمانی کوتاه این حالت به شما دست میدهد حتما با متخصص مشورت کنید و به هیچ عنوان داروهای خودسرانه مصرف نکنید.