سندرم بدخیم نورولپتیک (NMS) چیست؟

آنچه در این مطلب می خوانیم:

• علل ابتلا به سندرم بدخیم نورولپتیک
• علائم ابتلا به ان ام اس
• تشخیص سندروم بدخیم نورولپتیک
• درمان NMS

سندرم بدخیم نورولپتیک (NMS)، یک اختلال حرکتی است که به دنبال یک واکنش نادر ناشی از مصرف برخی داروهای درمان کننده بیماری های روانپریشی ازجمله اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و سایر بیماری های مربوط به سلامت روان رخ می دهد. این سندروم، سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار داده و علائمی مانند تب بالا و سفتی عضلانی ایجاد می کند که باوجود جدی بودن، درصورت تشخیص به موقع، قابل درمان است.

علل ابتلا به سندرم بدخیم نورولپتیک

NMS یا سندروم بدخیم نورولپتیک، یک بیماری بسیار نادر بوده و تقریبا از هر 10000 نفری که داروهای ضد روان پریشی مصرف می کنند، فقط 1 تا 2 نفر، احتمال دارد که به آن مبتلا شوند.

تقریبا، تمام داروهای ضد روان پریشی، می توانند باعث ایجاد سندرم بدخیم نورولپتیک (NMS ) شوند. داروهای آنتی سایکوتیک قدیمی عبارتند از:

• کلرپرومازین
• فلوفنازین
• هالوپریدول
• لوکساپین
• پرفنازین
• تیوریدازین

برخی از داروهای ضد روان پریشی جدیدتر که پزشکان به آنها «آنتی سایکوتیک های غیر معمول» می گویند، عبارت است از:

• آریپیپرازول
• آسناپین
• برکسپیپرازول
• کاریپرازین
• کلوزاپین
• ایلوپریدون
• اولانزاپین
• پالیپریدون
• کوئتیاپین
• ریسپریدون
• زیپرازیدون

داروهای ضدروان پریشی، با مسدود کردن ماده شیمیایی مغز به نام دوپامین، ماهیچه ها را سفت کرده و باعث ایجاد حرکات سفت و سخت در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون می شود.

به طورکلی، هر داروی ضد روان پریشی می تواند باعث ایجاد NMS شود. اما داروهای قوی تر، مانند فلوفنازین و هالوپریدول، احتمال بیشتری برای تحریک آن دارند.

ابتلا به NMS (سندرم بدخیم نورولپتیک) در مردان شایع تر از زنان است. همچنین، احتمال ابتلا به آن، با داشتن شرایط زیر، بیشتر است:

• مصرف دوز بالای داروهای سلامت روان
• افزایش سریع دوز داروهای ضدروانپریشی
• دریافت داروهای ضدروان پریشی به صورت واکسن
• تغییر از یک داروی ضد روان پریشی به داروی دیگر

برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان حالت تهوع و استفراغ نیز، به دلیل مسدود کردن دوپامین، می توانند باعث ایجاد NMS شوند، برخی از این داروها شامل:

• دومپریدون

• دروپریدول

• متوکلوپرامید

• پروکلروپرازین

• پرومتازین

افرادی که برای بیماری پارکینسون داروهایی مانند لوودوپا مصرف می کنند، در صورتی که مصرف داروی خود را خیلی سریع قطع کنند، ممکن است به NMS مبتلا شوند.

علائم ابتلا به ان ام اس

علائم ابتلا به ان ام اس، معمولا در عرض دو هفته پس از اولین مصرف داروی ضدروان پریشی یا تغییر دوز آن، شروع می شود. این علائم گاهی چند روز یا چند ماه پس از شروع مصرف، ظاهر می شوند.

علائم NMS پس از بروز، معمولاً 7 تا 10 روز ادامه پیدا می کنند.

این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب بالا (102 تا 104 فارنهایت)
• سفتی عضلانی
• تعریق زیاد
• اضطراب یا سایر تغییرات در وضعیت روانی
• ضربان قلب سریع یا غیر طبیعی
• تنفس سریع
• بزاق بیش از حد معمول

NMS می تواند به عضلات آسیب رسانده و باعث فشار خون بسیار بالا یا پایین شود. درصورتیکه این مشکلات درمان نشوند، ممکن است مشکلات جدی برای بیمار ایجاد کند. ازجمله این مشکلات عبارت است از:

• نارسایی کلیه
• نارسایی قلبی و ریوی
• کمبود اکسیژن در بدن
• عفونت ریه، ناشی از تنفس مایعات (پنومونی آسپیراسیون)
• وجود اسید بیشتر در بدن

تشخیص سندروم بدخیم نورولپتیک

پزشکان برای تشخیص ان ام اس، به دنبال علامت اصلی ازجمله: دمای بالا و عضلات سفت خواهند بود. همچنین، برای تشخیص دقیق سندرم بدخیم نورولپتیک، بیمار باید برخی از علائم هشداردهنده زیر را داشته باشد:

• ضربان قلب سریع
• فشار خون پایین یا بالا
• تعریق زیاد

برخی اختلالات دیگر نیز، دارای علائمی مشابه با NMS هستند. پزشکان برای تشخیص اینکه به چه نوع اختلالی مبتلا شده اید، یک یا چند آزمایش ازجمله موارد زیر را انجام می دهند:

• آزمایش خون و ادرار
• اسکن تصویربرداری از مغز
• آزمایش مایع نخاعی
• EEG برای یافتن مشکلات الکتریکی در مغز

راه های درمان NMS

برای درمان سندروم بدخیم نورولپتیک، پزشک ابتدا مصرف دارویی که عامل این سندرم شده است را منع می کند. دربیشتر موارد، بیماران مبتلا به NMS را در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان نگهداری کرده و با پایین آوردن تب، دادن مایعات و تغذیه مناسب، درمان می کنند.

برخی از داروهایی که در درمان ان ام اس تجویز می شوند، عبارت است از:

• داروهای شل کننده عضلات: مانند دانترولن
• داروهای پارکینسون که موجب تولید دوپامین بدن می شوند: آمانتادین یا بروموکریپتین

درصورتیکه داروهای ذکر شده، کمکی در درمان ان ام اس نکردند، پزشک ممکن است درمان با شوک الکتریکی را امتحان کند. در این درمان، یک جریان الکتریکی کوچک از مغز عبور کرده و تشنج را تحریک می کند. این کار آسیبی به بیمار نرسانده و تاحدودی به کاهش علائم بیمار کمک می کند. درطول این درمان، بیمار خواب است و هیچ دردی را حس نمی کند.

NMS معمولاً در عرض 1 تا 2 هفته بهتر می شود. اکثر افراد پس از بهبودی، می توانند مصرف داروهای ضدروان پریشی را از سر بگیرند. درمواقعی ممکن است که پزشک، داروی دیگری را برای بیمار تجویز کند.

NMS می‌تواند پس از درمان، دوباره عود کند. از این رو، پزشک هر نشانه ای از آن را  بررسی می کند. به طورکلی، هرچه مصرف دوباره داروهای ضد روان پریشی را بیشتر به تعویق بیاندازید، احتمال ابتلای مجدد به NMS کاهش می یابد.