دیابت نوع 2 و درمان آن

دیابت نوع 2 چیست؟

پانکراس انسان  هورمونی به نام انسولین می سازد ؛ وجود این هورمون به سلول های بدن کمک می کند تا گلوکز دریافتی از غذا را به انرژی تبدیل کنند. در بدن افراد مبتلا به دیابت نوع 2 انسولین تولید می شود، اما سلول ها آن طور که باید از آن استفاده نمی کنند. با این توضیح شاید متوجه این موضوع شوید که چرا فرد در زمان ابتلا به دیابت دچار تغییر در وزن میگردد یا چرا ضعف شدید احساس میکند؛ زیرا برای تبدیل غذا به انرژی ابتدا باید آنرا به گلوکوز تبدیل کنیم و سپس قند را به انرژی تبدیل میکنیم. حالتی را تصور کنید که میزان قند موجود در غدا به انرژی تبدیل نشود در این صورت فرد دچار ضعف و خستگی و نیز تغییر ناگهانی در وزن خواهد بود. اما چرا بدن نمیتواند انسولین مورد نیاز را تولید کند یا چرا بدن به انسولین تولید شده توسط خود واکنش منفی نشان میدهد؟

به طور کلی مهمترین دلایل ابتلا به بیماری دیابت نوع 2 شامل موارد زیر است:

• عوامل ژنتیکی
• اضافه وزن
• سندروم متابولیک ( افراد مبتلا به مقاومت به انسولین اغلب دارای گروهی از شرایط از جمله قند خون بالا، چربی اضافی در اطراف کمر، فشار خون بالا و تری گلیسیرید بالا هستند)
• گلوکز بیش از حد از کبد
• عملکرد نادرست سلول های بدن در واکنش به انسولین و گلوکز
• آسیب سلول های بتا پانکراس

علائم دیابت نوع 2

داروهای درمانی دیابت نوع 2

• بیگوآنیدها: این گروه دارویی حاوی متفورمین است که به عنوان یکی از متداول ترین داروها برای درمان دیابت شناخته می شود. مصرف این دارو باعث می شود که کبد، مقداری از گلوکزی که تولید می کند را در خود ذخیره کند. متفورمین تنها بیگوانید است که در حال حاضر در اکثر کشورها برای درمان دیابت موجود است.
• مگلیتینیدها و سولفونیل ‌اوره‌ها: این داروها موجب می شود که لوزه المعده انسولین بیشتری تولید کند.از معروف ترین داروهای سولفونیل آوره که برای درمان دیابت استفاده میشود  میتوان به گلیمیپرید ،گلی بنکلامید،گیلکلازید  و گلیپیزید اشاره کرد. 
• مهارکننده های دی پپتیدیل پپتیداز تیپ ٤ (DPP IV): از ترشح هورمون هایی که به لوزه المعده پیام فعال سازی انسولین می دهند، جلوگیری می کند. مصرف این دارو زمانی مورد نیاز است که بعد از وعده های غذایی قند خونتان پایین باشد.
• تیازولیدیدئو?? (TZD) یا گلیتازون: این داروها به عملکرد بهتر انسولین کمک می کنند و مقاومت سلول ها به انسولین را کاهش می دهند. بنابراین لوزه المعده فشار کمتری را متحمل می شود.
• مهارکننده های آلفا گلوکوزیداز: این داروها در برخورد با کربوهیدرات های پیچیده مانند نان، پاستا، برنج، سیب زمینی و ذرت، هضم غذا را کند می کنند. این عملکرد از بالا رفتن قند خون شما پس از غذا خوردن جلوگیری می کند.
• مهار کننده های انتقال دهنده (2SGLT): باعث می شوند که کلیه ها قند اضافی را از طریق ادرار دفع کنند.
• جذب کننده های اسید صفراوی: کلسترول خون را کاهش می دهند و همچنین می توانند به کاهش گلوکز خون کمک کنند.
• آگونیست های گیرنده دوپامین: با اثر مستقیم بر مغز کار می کنند تا به جذب دوپامین کمک کنند. این داروها به نوبه خود می توانند حساسیت بدن به انسولین را افزایش دهند. به طوریکه بدن به مقدار زیادی از انسولین نیاز نداشته باشد. کسانی که از آگونیست های گیرنده دوپامین استفاده می کنند باید برای تاثیر بیشتر داروها، تغییراتی را در سبک زندگی مانند رژیم غذایی سالم و ورزش اعمال کنند. 

جدیدترین روش درمان دیابت نوع دوم

انواع دارو و انسولین در درمان دیابت نوع 2

• آگونیست های گیرنده 1 GLP، به لوزه المعده در تولید انسولین کمک می کنند. برخی از آنها باید روزانه مصرف شوند، در حالی که برخی دیگر یک هفته در بدن باقی می مانند.
• پراملینتید: مانند هورمونی به نام آمیلین عمل می کند. لوزالمعده این هورمون را به همراه انسولین ترشح کرده و فقط در صورتی مصرف می شود که انسولین نیز دریافت شود.
• انسولین درمانی می تواند راه حلی کوتاه مدت برای یک موقعیت استرس زا باشد یا زمانی که سایر داروها برای کنترل قند خون کافی نیستند، تجویز شود. انسولین بر اساس سرعت شروع اثر و مدت زمان تاثیر آنها در انواع مختلفی گروه بندی می شوند. برخی از انسولین ها ترکیبی هستند و ممکن است مجبور شوید که بیش از یک نوع انسولین استفاده کنید. 

روش های مصرف انسولین

• تزریق با سرنگ: سرنگ‌ها را از انسولین پر کرده و به خودتان تزریق می ‌کنید. شکم، ران، باسن و بازو نقاطی هستند که می توانید تزریق انسولین را در آنها انجام دهید. توجه داشته باشید که در هر بار استفاده، محل تزریق را جا به جا کنید.
• پمپ انسولین: این پمپ به یک سوزن کوچک زیر پوست متصل می شود تا جریان ثابتی از انسولین را در طول روز فراهم کند.
• قلم انسولین: این دستگاه شبیه به خودکاری است که در انتهای آن سوزن قرار دارد. برخی از آنها از قبل با انسولین  پر شده اند، در حالی که برخی دیگر مخزنی دارند که قابل تعویض هستند.
• انسولین استنشاقی: انسولین پودری که با تنفس استنشاق می شود.
• پورت تزریق: این لوله در زیر پوست جاگذاری می شود و این امکان را می دهد که بدون تغییر نقطه تزریق، از سوزن، سرنگ یا خودکار استفاده کنید. در این روش پورت را به مدت یک هفته در جای خود نگه می دارید و سپس آن را با یک پورت جدید در یک نقطه جدید جایگزین می کنید.
• جت انژکتور: در این روش به جای استفاده از سوزن، یک اسپری ظریف انسولین از نازل انژکتور با فشار بالا از سطح پوست به داخل آن وارد می شود.

عوارض دیابت نوع 2 

دیابت نوع 2 میتواند بر سایر قسمت های بدن تاثیر بگذارد. برخی از عوارض دیابت نوع 2 خیلی جدی نیستند اما برخی دیگر میتوانند بصورت کامل کیفیت زندگی فرد را تغییر دهند. برای جلوگیری از بروز عوارض زیر، بسیار مهم است که کنترل قندخون خود را در دست بگیرید.

• هیپوگلیسمی: اگر قند خون شما از 70 میلی گرم بر دسی لیتر (mg/dl) پایین تر بیاید، هیپوگلیسومی یا افت قند خون رخ می دهد که این حالت  میتواند به کما و گاهی مرگ منجر شود.
• هایپرگلیسمی: قندخونی که از 180 تا 200 mg/dl بالاتر می رود، می تواند منجر به ایجاد مشکلات قلبی، عصبی، کلیوی و بینایی شود. در دراز مدت نیز ممکن است به کما و مرگ منجر شود.
• کتواسیدوز دیابتی: زمانی که انسولین کافی در بدن وجود نداشته باشد، قندخون بالا رفته و بدن برای کسب انرژی به تجزیه چربی می پردازد. در این حالت، اسیدهای سمی به نام کتون جمع شده و به ادرار می ریزند. این مورد اگر درمان نشود ممکن است به کما و مرگ منجر شود.
• بیماری های قلب و عروق: افراد مبتلا به دیابت، بیشتر در معرض شرایطی همچون فشارخون بالا و کلسترول بالا که در بیماری های قلبی نقش مهمی ایفا میکنند، هستند. همچنین، قندخون بالا میتواند به رگ های خونی و عصب هایی که قلب را کنترل می کنند، آسیب برساند.
• فشارخون بالا: دیابت می تواند خطر ابتلا به فشارخون بالا را که باعث می شود فرد بیش از پیش در معرض بیماری های قلبی و سکته قلبی قرار بگیرد را دو برابر می کند.
• آسیب عصبی ( نوروپاتی دیابتی): نوروپاتی دیابتی  می تواند موجب احساس مورمور شدن ( مانند دردی که در اثر خواب رفتن دست یا پا به فرد تحمیل می شود)  یا بی حسی غالبا در پاها و ساق پاها بشود. این مورد می تواند سیستم گوارشی، مجاری ادراری، رگ های خونی و قلب را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
• آسیب چشم: دیابت می تواند منجر به موارد زیر شود:
• گلوکوم تجمع فشار در چشم های شما
• آب مروارید، مات و کدر شدن عدسی چشم
• رتینوپاتی، آسیب به رگ های خونی چشم ها
• بیماری کلیوی: در این بیماری، ممکن است کلیه ها مجبور باشند برای اینکه قند اضافه و دیگر مواد زائد موجود در خون را فیلتر کنند، سخت تر از گذشته کار کنند.
• مشکلات شنوایی: پزشکان مطمئن نیستند که چرا این اتفاق می افتد، اما آنها تصور میکنند که قندخون بالا به رگ های خونی در گوش ها آسیب وارد می کند.

مشکلات پوستی در دیابت نوع 2

• عفونت: این بیماران بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به عفونت های قارچی و باکتریایی هستند.
• خارش: عوامل به وجود آورنده خارش شامل عفونت ها، خشکی پوست و گردش خون ضعیف است که ممکن است فرد در قسمت ساق پا متوجه آن بشود.
• آکانتوز نیگریکانس: این نواحی نرم که از نواحی دیگر پوست تیره تر هستند، می توانند روی گردن، زیر بغل، کشاله ران، دست ها، آرنج ها و زانوها ظاهر شوند.
• درموپاتی دیابتی: تغییر در رگ های خونی کوچک که مانند لکه های خشک و سخت قهوه ای یا قرمز رنگ بنظر می رسند. معمولا این نواحی قهوه ای رنگ بر روی پا و قسمت جلویی ساق پا ظاهر می شوند.
•  Necrobiosis lipoidica diabeticorum: این شرایط نادر نیز رگ های خونی بیمار را تحت تاثیر قرار می دهد. این شرایط به صورت نواحی بالا آمده، قرمز و غیرشفاف آغاز می شود، اما در نهایت به شکل جای زخم بهبود یافته با حاشیه و مرز بنفش رنگ ظاهر می شود. این شرایط ممکن است باعث خارش یا ترک پوست بشود. زنان بیشتر از مردان مستعد ابتلا به این شرایط هستند.
• عکس العمل های آلرژیک: ممکن است در پاسخ به انسولین و دیگر داروهای دیابتی به این شرایط دچار شوید.
• تاول های دیابتی (bullosis diabeticorum): این زخم ها و نواحی دردناک مانند تاول های سوختگی بنظر می رسند و می توانند بر روی پشت انگشتان، دستان، انگشتان پا، پا و برخی اوقات ساق پاها یا ساعدها ظاهر شوند.
• گرانولوم حلقوی از نوع Disseminated:( نوعی از گرانولوم حلقوی که به سرتاسر پوست سرایت میکند). ممکن است حلقه های قرمز، قهوه ای یا همرنگ پوست یا نواحی برجسته و برآمده کمانی شکل بر روی انگشتان، گوش ها یا تن فرد به وجود بیاید. 

موارد مهم در درمان دیابت نوع 2

میزان سطح قند خون

فعالیت های بدنی در دیابت نوع 2

مصرف مشروبات الکلی

ترس از تزریق انسولین

آیا پیکر تراشی برای دیابت مفید است؟

نحوه کنترل دیابت نوع ٢

• کاهش وزن: از دست دادن ٥ تا ١٠ درصد وزن بدن. برای مثال اگر ٨٠ کیلوگرم وزن دارید، این میزان کمتر از ٨ کیلوگرم است و می تواند سطح A1C (تعداد گلبول های قرمز خون گلیکوزیله شده) و خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش دهد. کاهش وزن ممکن است به شما کمک کند تا میزان مصرف داروهای درمان دیابت، فشار خون بالا و کلسترول بالا را کمتر کنید. همچنین می تواند علائم افسردگی را کاهش داده و به وقفه تنفسی در خواب کمک کند.
• رژیم غذایی سالم: هیچ رژیم غذایی دیابتی که بتوان گفت برای همه افراد مبتلا به دیابت مناسب است، وجود ندارد. برای کنترل میزان قند خون و جلوگیری از عوارض دیابت، باید به مصرف کربوهیدرات، فیبر، چربی و نمک خود توجه کنید. میزان غذا خوردن و زمان وعده های غذایی نیز مهم است. با یک متخصص تغذیه صحبت کنید تا به شما در ایجاد یک برنامه غذایی برای وعده های اصلی و میان وعده ها کمک کند.
• فعالیت بدنی: هر نوع فعالیت بدنی، از ورزش کردن گرفته تا انجام کارهای خانه، قند خون شما را کاهش می دهد. از این طریق که به سلول های شما در جذب انسولین کمک می کند. همچنین باعث می شود گلوکز به مصرف عضلات برسد. قبل و بعد از ورزش حتماً قند خون خود را چک کنید.
• خواب کافی: نداشتن خواب کافی در وهله اول می تواند احتمال ابتلا به دیابت نوع ٢ را افزایش دهد. مدت زمان خوابیدن و کیفیت خواب می تواند سطح A1c (تعداد گلبول های قرمز خون گلیکوزیله شده) را نیز افزایش دهد . A1c آزمایشی است که پزشکان برای بررسی میانگین سطح قند خون افراد دیابتی، طی ٣ ماه از آن استفاده می کنند. این بدان معناست که بهبود خواب می تواند منجر به کاهش قند خون شود.

1. داروهای دیابت خود را سر موقع مقرر مصرف کنید.
2. قندخون خود را بررسی کنید.
3. به درستی غذا بخورید و هیچ وعده غذایی را حذف نکنید.
4. در صورت بروز نشانه های اولیه مشکل، برای بررسی آن به صورت منظم به پزشک مراجعه کنید.

جمع بندی