درباره آتاکسی یا عدم تعادل در داروبین میخوانیم:
آتاکسی که همان عدم تعادل است یک بیماری در دسته بیماری های مغز و اعصاب است که در آن فرد فقدان کنترل و توانایی هماهنگ کردن ماهیچه ها و عضلات خود را تجربه کرده و از انجام کارهای ساده ای مانند راه رفتن یا بلند کردن اجسام عاجز میشود. در آتاکسی حرکت غیر ارادی اندام ها مشاهده میشود به نحوی که فرد بدون اینکه قصدی برای حرکت عضلات خود داشته باشد، حرکت غیر عادی دست و پا را تجربه میکند. آتاکسی(Ataxia) در معنی کلمه به معنی بدون هماهنگی میباشد.
آتاکسی یا نا هماهنگی یک بیماری نیست بلکه نوعی اختلال است. بین 50 تا 100 نوع مختلف آتاکسی وجود دارد. انواع این اختلال عصبی بر اساس علت ایجاد و نیز ناحیه درگیر بدن مانند دست، پا و ... مشخص و تقسیم بندی میشوند.
چند نوع آتاکسی وجود دارد
همانگونه که بیان شد آتاکسی بر اساس ناحیه ای از بدن که درگیر است شناسایی میشود. بنابراین طبیعی است که نام آتاکسی با پسوند یک ناحیه از بدن مانند مخچه همراه باشد. این اختلال با اثر گذاری بر سیستم عصبی مرکزی علائم خود را ایجاد میکند. سه نوع اصلی این بیماری عبارت اند از:
- مخچه (مغز)
- حسی (اعصاب)
- دهلیزی (گوش)
آتاکسی مخچه
وظیفه مخچه حفظ عادل برای فرد است. از بیین رفتن مخچه میتواند آتاکسی ایجاد کند. این نوع از آتاکسی فراگیرترین نوع آن است. بر اساس وظایف مخچه عوارض آتاکسی نیز بر عملکردهای وظیفه ای مخچه اثر گذار است.
تصویر آتاکسی مخچه
مهمترین علائم آتاکسی مغزی:
- ایجاد تغییر در تن صدای فرد
- سرگیجه
- خستگی غیر معمول
- سردرد
- لرزش اندام ها
- مشکل تکلم
- راه رفتن دشوار
- گشاد راه رفتن
آتاکسی حسی
چنانچه آتاکسی در ناحیه نخاعی اثر بگذارد به آن آتاکسی حسی میگویند. این نوع از آتاکسی بر وظیفه نخاع در بدن فرد اثر میگذارد به این ترتیب ساق ها و پاها بی حسی را تجربه میکنند در این حالت فرد مبتلا به آتاکسی حسی نمتواند تشخیص دهد که پایش یر روی زمین قرار دارد یا خیر و عدم تعادل را تجربه میکند. این نوع از نا هماهنگی را آتاکسی حس عمقی مینامند. علائم این نوع حسی عبارت اند از:
- فرد نمیتواند با چشم بسته بینی خود را لمس کند
- فرد لرزشهای زمین را حس نمیکند
- در تاریکی توانایی راه رفتن وجود ندارد
- فرد در هنگام راه رفتن پا میکوبد(سنگین راه رفتن)
آتاکسی گوش
گوش داخلی حاوی مایعی است که حفظ تعادل را بر عهده دارد. زمانی که سوار چرخ و فلک میشوید این تعادل به هم میخورد و در هنگام پیاده شدن احساس سرگیجه دارید. در واقع مایع درون گوش انسان جهت گیری و نیز تعادل ما را فراهم میکند.
پس طبیعی است که آتاکسی که بر روی گوش اثر بگذارد به همین نام شناخته شده و مشکلات سرگیجه را برای فرد به همراه بیاورد. علائم عمده آتاکسی گوش یا دهلیزی:
- مشکلات بینایی مانند تار شدن
- حالت تهوع
- استفراغ
- عدم توانایی در نشستن و ایستادن
- تلو تلو خوردن هنگام راه رفتن
- سرگیجه
آتاکسی چرا ایجاد میشود
علت اصلی آتاکسی مشخص نیست اما بصورت کلی این بیماری میتواند در سابقه خانوادگی فرد وجود داشته باشد و همینطور از عوارض رخ دادهایی مانند عمل جراحی، تصادف و ... رخ دهد.نقشه ژنتیکی افراد که ژنوم نامیده میشود ممکن است ژن ناقصی را از والدین دریافت کند که در نهایت منجر به آتاکسی گردد.
برخی از انواع خاص آتاکسی ژنتیکی عبارتند از:
- آتاکسی تلانژکتازی
- آتاکسی همراه با آپراکسی چشمی
- آتاکسی های اسپاستیک(انقباضی) غالب
- آتاکسی های مخچه نخاعی غالب (SCA)
- آتاکسی اپیزودیک
- آتاکسی فریدریش
- آتاکسی های اسپاستیک(انقباضی) مغلوب
- بیماری ویلسون
آتاکسی اکتسابی
اگر علت آتاکسی ژنتیکی نباشد و از اتفاق هایی که بعد از تولد فرد روی داده باشد، ناشی شده باشد به آن نوع اکتسابی میگویند.
برخی از رویدادهای مهمی که میتواند آتاکسی اکتسابی را منجر شود عمل جراحی بر روی سیستم عصبی و تصادف(تروما) میباشد. علل اصلی کسب این بیماری:
- تومورهای مغزی
- خونریزی مغزی
- فلج مغزی
- آبله مرغان
- هیدروسفالی یا تجمع بیش از حد مایع در مغز
- ضربه به سر
- ام اس
- سرطان
- کمبود ویتامین E یا B12
- واکنش به برخی داروها، مصرف الکل یا مواد مخدر، یا قرار گرفتن در معرض سم، نیز می تواند منجر به آتاکسی شود.
نوع دیگری از آتاکسی وجود دارد که به آن ایدیوپاتیک میگویند. در این نوع از اختلال، فرد بدون هیچ دلیلی مانند ژنتیکی یا آسیب دچار آتاکسی میشود. این نوع از آتاکسی با علائمی مشابه سایر انواع فرد مبتلا را دچار نا هماهنگی حرکتی میکند. شایع ترین این نوع از آتاکسی، آتروفی سیستم چندگانه یا MSA است که احتمالا ناشی از ترکیب ژنتیک و عوامل محیطی است.
تشخیص آتاکسی چگونه انجام میشود؟
معاینه فیزیکی تصور پزشک اولین کاری است که درباره این بیماری انجام میشود. همانگونه که بیان شد آتاکسی دارای علائم مشخص در هر دسته میباشد بنابراین متخصص با بررسی آنها برای فرد ام آر آی یا سی تی اسکن تجویز میکند و در نهایت ممکن است آزمایش مایع نخاعی را نیز از فرد درخواست کند. با انجام تمام این آزمایشات پزشک میتواند در باره شرایط و نوع بیماری تشخیص لازم را انجام بدهد.
آیا آتاکسی درمان دارد؟
درمان هر نوع از آاکسی با نوع دیگر متفاوت است پس بهترین روش درمان بسته به تشخیص صحیح بیماری دارد. همانگونه که گفته شد آتاکسی خود بیماری نیست بلکه میتواند ناشی از بیماری ههای دیگر باشد، پس متخصص نیز برای درمان آتاکسی سعی خواهد کرد تا مشکل اصلی را حل کند.
اگر به دلیلی باشد که می توانید از آن اجتناب کنید، مانند کمبود ویتامین یا قرار گرفتن در معرض سم، پزشک به شما برای برطرف کردن مشکل به وجود آمدن آتاکسی کمک میکند .
به منظور کمک به مقابله با علائم، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
- مشاوره
- فیزیوتراپی یا کاردرمانی
- گفتار درمانی
دربیماران مبتلا به آتاکسی استفاده از عصا و واکر توصیه میگردد. در درمان این بیماری مانند هر بیماری دیگر باید از دستورات پزشک پیروی نمود. درباره بیماری خود از متخصص سوالات درست بپرسید و شرح حال خود را کامل در اختیار وی قرار دهید. آتاکسی کشنده نیست و میتواند کنترل شود پس نگران بیماری خود نباشید و بهترین راه درمان را پیش بگیرید.
.jpg)
