فولینیک اسید یا لوکوورین چیست؟

فولینیک اسید چیست؟

فولینیک اسید، کلسیم فولینات یا لوکوورین شکل احیا شده فولیک اسید است که به آنزیم دی هیدروفولات ردوکتاز برای فعال شدن نیازی ندارد. این دارو یک کوفاکتور ضروری برای بدن است که داروهای مهارکننده آنزیم دی هیدروفولات ردوکتاز، تاثیری بر آن ندارند.

داروی فولینیک اسید برای پیشگیری و درمان اختلالات جدی سلول های خونی مانند ترومبوسیتوپنی، نوتروپنی، کم خونی که به دلیل مسمومیت با آنتاگونیست های اسید فولیک مانند متوترکسات، تری متوپریم، پیریمتامین ایجاد می شود، توسط پزشک متخصص تجویز می شود. لوکوورین همچنین می تواند همراه با یک دارو برای سرطان خاص مانند ۵-فلوئورواوراسیل، برای درمان بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ تجویز شود.

برخی از اسامی تجاری فولینیک اسید عبارتند از:

• پودر قابل تزریق روفولین
• قرص روفولین
• آمپول روفولین
• پودر قابل تزریق تترافولین
• آمپول بندافولین
• آمپول ریبوفولین
• آمپول کلسیم فولینات بیوسین 
• ویال کلسیم فولینات بیوسین لیکوئید
• آمپول کلسی فول
• آمپول فولکاسین
• آمپول ابه فولین
• ویال فولی-سل
• قرص فولیدار
• ویال کلسیفول

موارد مصرف فولینیک اسید

داروی لوکوورین برای موارد زیر توسط پزشک تجویز می شود:

•  آنمی مگالوبلاستیک ناشی از اسپرو، کمبودهای تغذیه ای، آبستنی و شیر خوارگی که با مصرف اسید فولیک خوراکی رفع نشده
• کاهش سمیت و مقابله با اثرات جانبی متوترکسات
• اوردوزهای ناخواسته آنتاگونیست های فولیک اسید
•  تسکین سرطان پیشرفته کولورکتال در ترکیب با ۵-فلوئورواوراسیل
• آنمی مگالوبلاستیک ناشی از کمبود فولات

نحوه مصرف فولینیک اسید

طرز استفاده دقیق از فولینیک اسید یا لوکوورین باید توسط پزشک متخصص مشخص شود. اما، درحالت کلی، براساس آنچه در برگه راهنمای دارو عنوان شده است، معمولا این دارو را هر 6 ساعت یا یکبار در روز، به صورت تزریق وریدی یا ماهیچه ای استفاده می کنند. توصیه شده است که این دارو را به ستون فقرات تزریق نکنید.

اگر قصد تزریق این دارو در خانه را دارید، حتما از قبل آموزش های لازم درمورد آن را ببینید. با اینحال پیشنهاد می شود که این دارو را توسط متخصص دریافت کنید تا از بروز هرگونه عارضه در امان باشید. قبل از مصرف ویال و آمپول لوکوورین، آن را از نظر وجود ذرات یا تغییر رنگ بررسی کنید و درصورت وجود یکی از آنها، دارو را استفاده نکنید.

مقدار مصرف فولینیک اسید یا کلسیم فولینات

میزان دوز دارو بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ به درمان تعیین می شود. برای اثربخشی بیشتر دارو، آن را به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. مقدار مصرف این دارو در شرایط و سنین مختلف متفاوت است. در زیر دوز معمول داروی لوکوورین یا فولینیک اسید برای کودکان و بزرگسالان در شرایط مختلف آمده است:

• مصرف برای سرطان کولورکتال در کودکان و بزرگسالان: تزریق داخل وریدی 200 میلی گرم بر مترمربع، به صورت آهسته، طی حداقل 3 دقیقه. همچنین، مصرف یک عدد ۵-فلوئورواوراسیل در روز، به مدت 5 روز
• پیشگیری از مسمومیت با متوترکسات در بزرگسالان و خردسالان: مصرف 15 میلی گرم دارو به صورت خوراکی، تزریق داخل وریدی یا عضلانی، پس از گذشت 24 ساعت از شروع تزریق متوترکسات
• مصرف برای آنمی مگالوبلاستیک در بزرگسالان و خردسالان: تزریق داخل وریدی یا عضلانی 1 میلی گرم، به صورت یکبار در روز
• مصرف برای مسمومیت با آنتاگونیست فولیک اسید در بزرگسالان و خردسالان: مصرف 5 تا 15 میلی گرم لوکوورین یا اسید فولیک خوراکی، روزانه یکبار

موارد احتیاطی در مصرف فولینیک اسید

قبل از استفاده از لوکوورین، اگر به آن یا اسید فولیک یا اسید فولینیک حساسیت دارید، یا اگر دارای آلرژی خاصی هستید، به پزشک خود اطلاع دهید. این دارو ممکن است دارای موادغیرفعالی باشد که درصورت حساسیت به آنها آزاد شده و باعث بروز واکنش های آلرژیک یا مشکلات دیگر می شود.

همچنین، قبل از انجام هرگونه عمل جراحی یا مراجعه به دندان پزشکی، درمورد تمام محصولات و داروهای مصرفی خود به ویژه فولینیک اسید به پزشک خود اطلاع دهید.

توجه داشته باشید که ممکن است برای بررسی میزان پیشرفت درمان یا اطلاع از عوارض جانبی، نیاز به انجام تست های ازمایشگاهی مانند تست عملکرد کلیه، شمارش گلبول های خونی و سطح خونی آنتاگونیست های فولیک اسید در یک دوره منظم باشد.

موارد زیر جزو هشدارهای قابل توجه در مصرف داروی فولینیک اسید است:

• مصرف این دارو در افرادی که آنمی آنها تشخیص داده نشده، احتمالا باعث عوارض عصبی می شود.
• ویال یا آمپول فولینیک اسید حاوی بنزیل الکل است و مصرف آن برای نوزادان خطرناک است.
• برای درمان مسمومیت ناشی از آنتاگونیست های فولیک اسید، باید حداکثر طی 4 ساعت پس از مسمومست از فولینیک اسید استفاده شود. درغیر این صورت، دارو اثر نخواهد کرد.
• بیماران مبتلا به  عدم تحمل به گالاکتوز مادرزادی نباید از فولینیک اسید استفاده کنند.
•  این دارو ممکن است تعداد دفعات بروز حملات صرع را در کودکان افزایش دهد.

موارد منع مصرف فولینیک اسید یا کلسیم فولینات

قبل از استفاده از این دارو، تاریخچه پزشکی خود را به پزشک خود اطلاع دهید. برخی بیماری ها با این دارو تداخل داشته و نباید در آن شرایط مصرف شود. ازجمله این شرایط:

• حساسیت به فولینیک اسید و ترکیبات آن
• آنمی مگالوبلاستیک
• آنمی پرنسیوز
• آنمی مگالوبلاستیک ناشی از کمبود ویتامین B12
• آنمی پرنسیوز ناشی از کمبود ویتامین B12

تفاوت اسید فولیک با فولینیک اسید

هر دو داروی اسید فولیک و اسید فولینیک شکلی از ویتامین B9 هستند. اگرچه این داروها از نظر شیمیایی یا هم تفاوت دارند، اما عملکرد هر دو دارو مشابه هم است و همین باعث شده که اغلب آنها را به جای هم استفاده کنند. کمبود اسید فولیک یا فولینیک اسید در افراد باعث کمبود فولات می شود. کمبود فولات ممکن است مشکلاتی را در بیماری ایجاد کند که برخی از آنها عبارتند از:

•  زخم‌های دهانی
• مشکلات معده مانند تهوع یا درد شکم
• مشکلات کبدی
• مشکلات تولید سلول‌های خونی

MTX ازجمله داروهایی است که برای درمان آرتریت روماتوئید تجویز شده و ازطریق انسداد تاثیزات اسید فولیک عمل می کند. گاهی مشکلات ناشی از کمبود فورلات به قدری زیاد می شود که فرد از مصرف داروی MTX منصرف می شود و آن را به طور ناگهانی قطع می کند.

عوارض  فولینیک اسید یا اسید فولینیک

هردارویی درکنار فواید و مزایایی که برای انسان دارد، می تواند عوارضی را ایجاد کند که این عوارض از خفیف تا شدید متغیر هستند. برخی از عوارض متداول این دارو که در صورت ادامه یا تشدید آنها باید به پزشک مراجعه کرد عبارت است از:

• بثورات پوستی
• کهیر و خارش
• خس خس سینه

همچنین، توجه داشته باشید که پزشک این دارو را به دلیل اینکه فواید آن نسبت به عوارض جانبی آن بیشتر بوده و فقط برخی افراد ممکن است که با عوارض آن مواجه شوند.

احتمال بروز واکنش آلرژیک بسیار جدی به این دارو نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، مانند موارد زیر، فورا به پزشک مراجعه کنید.:

• بثورات پوستی
• خارش یا تورم (به ویژه در صورت، زبان، گلو)
• سرگیجه شدید
• مشکل تنفسی

موارد ذکر شده تمامی عوارض فولینیک اسید نیست و ممکن است که با مصرف این دارو عوارض دیگری ایجاد شود که در اینجا نیامده. لذا، درصورتیکه با مصرف این دارو دچار عوارضی غیر از موارد فوق شدید، فورا به پزشک مراجعه کنید.

تداخلات فولینیک اسید یا کلسیم فولینات

تداخلات داروها می تواند نحوه عملکرد آنها را تغییر داده و خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. در این مطلب سعی شده است که به تمامی تداخلات لوکوورین یا کلسیم فولینات اشاره شود اما ممکن است که بازهم کامل نباشد. ازاینرو، توصیه می شود که درهنگام مراجعه به پزشک، لیست تمام محصولات و داروهای نسخه ای، غیرنسخه ای و گیاهی را با خود داشته باشید و به پزشک نشان دهید تا نسخه ای متناسب با آن تجویز کند. همچنین، بعد از دریافت نسخه، مصرف هیچ داروی را بدون مشورت پزشک شروع یا متوقف نکنید و دوز آن را تغییر ندهید.

فراموشی و مصرف بیش از حد فولینیک اسید

اگر یک نوبت مصرف دارو را فراموش کردید، به پزشک مراجعه کنید تا نحوه مصرف صحیح و جبران دوز فراموش شده را به شما بگوید. همچنین، اگر داروی لوکوورین را بیش از حد تجویز شده مصرف کردید و دچار غش یا تنگی نفس شدید، فورا به اورژانس مراجعه کنید. درصورتیکه این علائم را نداشتید، به پزشک مراجعه کرده و وضعیت خود را بررسی کنید.

نحوه نگهداری از فولینیک اسید

برندهای مختلف لوکوورین نیاز به نگهداری متفاوتی دارند. بهتر است که برای اطلاع از نحوه نگهداری برند مورد نظر، راهنمای موجود در آن را بخوانید یا از پزک خود بپرسید.

توجه نمایید که تمامی داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.