داروی سالبوتامول (Salbutamol) که با نام آلبوترول نیز شناخته می‌شود یک داروی سریع الاثر از دسته‌ای از داروها به عنوان نایژه گشا تعلق دارد که برای پیشگیری و درمان خس‌خس سینه و تنگی نفس ناشی از بیماری‌های تنفسی (مانند آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه-COPD) و همچنین برای پیشگیری از آسم ورزشی نیز استفاده می‌شود. این دارو به شکل اسپری استنشاقی 100 و 200 میلی‌گرمی سالبوتامول، قرص 2 میلی‌گرمی سالبوتامول، آمپول 0.5 و 2.5 میلی‌گرمی سالبوتامول، نبولایز 2.5 و 5 میلی‌گرمی سالبوتامول، و شربت 120 میلی‌لیتری سالبوتامول تولید می‌شود. در افراد مبتلا به مشکلات قلبی، تشنج یا فشار خون بالا، باید موارد احتیاطی لازم برای مصرف این دارو رعایت شود. حین مصرف این دارو، علاوه بر عوارض جانبی متداول این دارو که شامل عصبانیت، سرگیجه، لرزش، سردرد، تهوع، خشکی یا تحریک دهان یا گلو و مزه نامطبوع در دهان می‌باشد، احتمال افزایش فشار خون یا احتمال بروز یا تشدید برخی مشکلات شدید تنفسی نیز وجود دارد.
موارد و نحوه مصرف داروی سالبوتامول
سالبوتامول (Salbutamol) یک داروی گشاد کننده برونش و ضد آسم از دسته‌ی آگونیست های انتخابی بتا۲ آدرنرژیک و زیرمجموعه‌ی داروهای اتونومیک است که برای پیشگیری و درمان خس‌خس سینه و تنگی نفس ناشی از بیماری‌های تنفسی (مانند آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه-COPD) و همچنین برای پیشگیری از آسم ورزشی نیز استفاده می‌شود، این دارو عضلات مجاری تنفسی را آرام کرده و در نتیجه باعث تنفس راحت‌تر می‌شود، همچنین کنترل علائم بیماری‌های تنفسی باعث صرفه‌جویی وقت در محل کار و تحصیل می‌شود.
قبل از مصرف این دارو و هربار خرید مجدد آن، راهنمای دارویی داخل بسته‌ی دارو را مطالعه کنید و در صورت داشتن هرگونه سوال یا نیاز به راهنمایی، از پزشک یا مسئول داروخانه سوال کنید.
اسپری استنشاقی 100 و 200 میلی‌گرمی سالبوتامول را به صورت دهانی، بر اساس تجویز پزشک و معمولا هر ۴ تا ۶ ساعت یکبار اسپری کنید. پیش از مصرف، اسپری را در حالت قائم و عمود نگه دارید و درب را بردارید و سپس بعد از برداشتن درب صدایی تیک مانند خواهید شنید که به معنی آماده بودن دارو برای مصرف است. سپس اسپری را نزدیک دهان بگیرید و تا جایی که راحت هستید بازدم کنید، توجه کنید که به سمت دستگاه بازدم نکنید. سپس سری اسپری را وارد دهان کنید. دهان‌تان را ببندید و عمیق و محکم نفس بکشید، برای ۱۰ ثانیه و یا تا هر مدتی که راحت هستید نفستان را نگه دارید. در پایان، پس از مصرف درب اسپری را ببندید. سری اسپری را با یک دستمال یا لباس تمیز پاک کنید، و برای تمیز کردن اسپری استنشاقی سالبوتامول از آب یا مایعات دیگر استفاده نکنید و در صورت تماس اسپری با آب، آن را استفاده نکنید زیرا تماس اسپری با آب مانع از عملکرد صحیح آن می‌شود. ممکن است کودکان برای استفاده صحیح از دستگاه به کمک بزرگسالان نیاز داشته باشند. اگر همزمان از اسپری دیگری هم استفاده می‌کنید، میان مصرف هر کدام حداقل یک دقیقه فاصله دهید. اسپری سریع‌الاثر سالبوتامول را همواره همراه خود داشته باشید و تعداد دفعات مصرف دارو را یادداشت کنید و پس از مصرف مجاز تعداد مشخص شده بر روی بسته‌بندی دارو، آن را دور بیاندازید
بخاطر داشته باشید که کدام اسپری را روزانه (داروی نگهدارنده) و کدام اسپری (داروی سریع‌الاثر) را در مواقع اضطراری باید استفاده کنید.
برخی از انواع اسپری استنشاقی سالبوتامول دارای سنسور داخلی هستند که مقدار مصرف دارو را ثبت می‌کند. اطلاعات این سنسور توسط اپلیکیشن مخصوصی در تلفن‌های هوشمند قابل استفاده است، در مورد روش نصب و استفاده از این اپلیکیشن، دستورالعمل دارو را مطالعه کنید، البته استفاده از این اپلیکسشن ضرورت ندارد اما در صورت تمایل می‌توانید از طریق اپلیکیشن، اطلاعات را مشاهده کرده و نیز در اختیار پزشکتان قرار بدهید.
در صورت بروز علائم زیر با پزشک مشورت کنید و در خصوص اینکه چه مواقعی که خودتان می‌توانید مشکلات تنفسی حاد خودتان را درمان کنید و چه مواقعی نیاز به مراجعه به پزشک دارید، اطلاعات کافی کسب کنید:
-
سرفه یا تنگی نفس جدید
-
سرفه یا تنگی نفس قبلی تشدید شده
-
خس‌خس سینه
-
افزایش خلط
-
تشدید نتایج دستگاه پیک فلومتر
-
تنگی نفس در نیمه شب
-
افزایش نیاز به مصرف داروی سریع‌الاثر (بیشتر از ۲ روز در هفته)
-
عدم عملکرد درست داروی سریع‌الاثر
دوز مصرفی داروی سالبوتامول به وضعیت بیماری و واکنش به درمان بستگی دارد، بنابرین سرخود میزان مصرف دارو را افزایش ندهید زیرا این کار احتمال بروز عوارض جانبی حاد (بعضا کشنده) را افزایش می‌دهد.
اگر از این دارو برای پیشگیری از آسم ورزشی استفاده می‌کنید، توصیه می‌شود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از ورزش آن را استفاده کنید. همراه با اسپری سالبوتامول از دمیار استفاده نکنید و نیز تنها هنگام مصرف دارو درب آن را بردارید.
در صورتی که علائم بیماری تشدید شدند و یا بهبود نیافتند، پزشک را مطلع کنید.
موارد احتیاطی و هشدار هنگام مصرف داروی سالبوتامول
پیش از آنکه مصرف این دارو را شروع کنید، در صورت داشتن سابقه‌ی حساسیت به سالبوتامول (Salbutamol) یا داروهای مشابه (مانند لوالبوترول، متاپروترنول، سالمترول) و یا هرگونه حساسیت دارویی یا خوراکی دیگر، پزشک را در جریان قرار دهید زیرا ممکن است برخی از مواد سازنده‌ی این دارو (مانند لاکتوز یا پروتئین شیر)باعث واکنش آلرژیک یا برخی مشکلات دیگر شود، همچنین پزشک خود را در جریان سابقه‌ی درمانی و پزشکی خود، به ویژه در خصوص موارد زیر قرار دهید:
-
مشکلات قلبی (مانند ضربان قلب نامنظم، آنژین، سابقه حمله قلبی)
-
فشار خون بالا
-
تشنج
این دارو باعث سرگیجه یا خواب‌آلودگی می‌شود، و مصرف همزمان این دارو با الکل یا ماری‌جوانا(حشیش) این مشکل را تشدید می‌کند، لذا مصرف مشروبات الکلی را محدود کنید و در صورت سابقه‌ی مصرف ماری جوانا، به پزشک اطلاع دهید. ضمنا تا زمانی که هوشیاری کامل‌تان را به دست نیاورده‌اید، از رانندگی و کار با دستگاه‌هایی که نیاز به هوشیاری کامل دارند، خودداری کنید.
قبل از هرگونه عمل جراحی، پزشک یا دندانپزشک را در جریان مصرف یا سابقه‌ی مصرف داروی سالبوتامول و همچنین تمام داروهای مصرفی‌تان (داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه ومحصولات گیاهی) قرار دهید.
عوارض جانبی داروی سالبوتامول (Salbutamol)
در صورت صلاحدید پزشک و تجویز این دارو برای شما، پزشک از مزایا و عوارض احتمالی این دارو برای شما مطلع است، البته اکثر افرادی که از این دارو استفاده میکنند عوارض جانبی بخصوصی تجربه نمی‌کنند، با این حال توصیه می‌شود در صورت مشاهده‌ی هرکدام از علائم درج شده در این قسمت، حتما پزشک را مطلع سازید.
عوارض جانبی متداول و شایع سالبوتامول (در صورت تشدید یا ادامه داشتن، به پزشک مراجعه کنید):
-
عصبانیت
-
سرگیجه
-
لرزش
-
سردرد
-
تهوع
-
خشکی یا تحریک دهان یا گلو
-
مزه نامطبوع
عوارض جانبی بعید ولی جدی سالبوتامول (در صورت مشاهده، فورا به پزشک اطلاع دهید):
عوارض جانبی بسیار بعید ولی بسیار جدی سالبوتامول (در صورت مشاهده، فورا به پزشک اطلاع دهید):
-
درد سینه
-
ضربان قلب نامنظم
-
تنفس سریع
-
گیجی
به ندرت ممکن است این دارو باعث واکنش آلرژیک بسیار جدی شود، ولی توصیه می‌شود در صورت مشاهده‌ی هرکدام از علائم واکنش آلرژیک، فورا به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه کنید:
-
بثورات پوستی
-
خارش یا تورم (بخصوص در صورت، زبان یا گلو)
-
سرگیجه‌ی شدید
-
تنگی نفس
احتمال دارد مصرف این دارو باعث افزایش فشار خون شما شود، بنابرین فشار خونتان را منظم اندازه بگیرید و اگر بالا بود، به پزشک اطلاع دهید.
به ندرت این دارو باعث تشدید ناگهانی و خطرناک (به ندرت کشنده) مشکلات تنفسی یا آسم و بروز برونکواسپاسم متناقض می‌شود، لذا در صورت بروز خس‌خس سینه‌ی ناگهانی فورا به پزشک مراجعه کنید.
ممکن است این لیست، دربرگیرنده‌ی تمام عوارض جانبی احتمالی این دارو نباشد، پس توصیه می‌شود در صورت بروز هرگونه علائم یا عارضه‌ی جانبی دیگر نیز، به پزشک اطلاع دهید.
فراموشی و مصرف بیش از حد داروی سالبوتامول
اگر مصرف یک دوز دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید ولی اگر نزدیک به زمان دوز بعدی بودید، از مصرف دو دوز نزدیک به هم خودداری کنید و دوز فراموش شده را مصرف نکنید.
در صورتی که فردی دچار اوردوز با این دارو شده است و عوارض حادی مانند بی‌هوشی یا تنگی نفس دارد با ۱۱۵ تماس بگیرید یا بیمار را سریعا به مراکز درمانی برسانید.
اوردوز با این دارو ممکن است با علائم زیر هم همراه باشد:
-
درد سینه
-
ضربان قلب نامنظم، شدید یا تند
-
تشنج
نکات مهم هنگام استفاده از داروی سالبوتامول (Salbutamol)
در صورت استفاده از داروی سالبوتامول نکات زیر را رعایت کنید:
-
این دارو را دقیقا طبق برنامه‌ی مصرفی که پزشک برایتان تجویز می‌کند مصرف کنید.
-
این دارو برای بیماری فعلی شما تجویز شده‌است، لذا از مصرف آن برای سایر موارد یا توصیه به افرادیا اشتراک گذاری آن خودداری کنید.
-
در صورت نیاز به انجام برخی آزمایش‌ها (مانند فشار خون، ضربان قلب و نوار قلب) جهت بررسی روند درمان، تمام اقدامات مربوطه را منظم و سروقت انجام دهید و در مورد نحوه‌ی دقیق انجام آنها از پزشک مشورت بگیرید.
-
از موادی که مشکلات تنفسی را تشدید میکنند و نیز موجب تحریک یا حساسیت میشوند دوری کنید مانند دود، دانه گرده، موی حیوانات، گرد و غبار و کپک‌ها.
-
روش استفاده از پیک فلومتر را بیاموزید، روزانه از آن استفاده کنید و تشدید مشکلات تنفسی (مانند نتایج در محدوده زرد یا قرمز یا نیاز به افزایش استفاده از اسپری سریع‌الاثر سالبوتامول) را فورا به پزشک اطلاع بدهید.
-
از آنجایی که ویروس آنفولانزا باعث تشدید مشکلات تنفسی می‌شود، در مورد نیاز به واکسیناسیون سالانه آنفولانزا از پزشک سوال کنید.
نگهداری از داروی سالبوتامول (Salbutamol)
این دارو را در دمای اتاق و بدور از نور و رطوبت و خارج از محیط حمام نگهداری کنید. تمامی داروها باید از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگهداری شوند. تا قبل از مصرف، اسپری سالبوتامول را در فویل بسته‌بندی نگه دارید و ۱۳ ماه بعد از خارج کردن دارو از فویل، باقی‌مانده آن را دور بریزید.
در صورت عدم نیاز به این دارو یا در صورت رد شدن تاریخ مصرف دارو (۱۳ ماه بعد از شروع مصرف)، آن را دور بیندازید و هرگز این دارو را در توالت یا فاضلاب نریزید.
تایید شده توسط داروبین
