موارد و نحوه مصرف کپسول ترتینوئین
از داروی ترتینوئین (Tretinoin) برای درمان نوعی سرطان گلبولهای سفید (لوسمی پرومیلوسیتیک حاد-APL) استفاده می‌شود. در این نوع سرطان تعداد گلبولهای سفیدِ ناکارآمد بیش از حد طبیعی است و داروی ترتینوئین علائم و شدت بیماری را کاهش می‌دهد. پس از کاهش شدت بیماری، پزشک درمان‌های تکمیلی را تجویز خواهد کرد. ترتینوئین (Tretinoin) تولید گلبولهای سفید نرمال را در مغز استخوان و خون افزایش می‌دهد و علائمی نظیر عفونت، خستگی و خونریزی را کاهش می‌دهد. ترتینوئین متعلق به خانواده داروهای رتینوئیدها است که از مشتقات ویتامین آ هستند.
کپسول ترتینوئین به صورت خوراکی و بدون توجه به وعده های غذایی معمولا دو بار در روز و یا بر اساس تجویز پزشک مصرف می شود. به منظور دریافت بیشترین اثرگذاری دارو را به صورت منظم مصرف کنید، می توانید برای کمک به یادآوری هر روز آن را در زمان مشخصی استفاده کنید. میزان مصرف دارو به وضعیت بیماری، سایز بدن و واکنش به درمان بستگی دارد، لذا در مورد مقدار و مدت زمان مصرف دارو از دستورات پزشک پیروی کنید. دوز مصرفی خود را به صورت خودسرانه افزایش ندهید، این کار نه تنها باعث تسریع بهبود بیماری نمی‌شود، بلکه احتمال بروز عوارض جانبی را هم افزایش می‌دهد.
از آنجاییکه ترتینوئین توسط پوست و ریه جذب می‌شود و می‌تواند برای جنین خطرناک باشد، زنان باردار و نیز زنانی که ممکن است باردار باشند نباید به این دارو دست بزنند و یا غبار ناشی از کپسول را استنشاق کنند.
موارد احتیاطی در مصرف ترتینوئین (Tretinoin)
اگر به ترتینوئین یا مشتقات ویتامین آ (سایر رتینوئیدها مانند ایزوترتینوئین) یا هر ماده دیگری حساسیت دارید قبل از مصرف دارو به پزشک اطلاع دهید. ممکن است فرمولاسیون ترتینوئین حاوی مواد غیر فعالی (مانند سویا، نگهدارنده‌های پارابن) باشد که می توانند باعث بروز حساسیت و یا سایر مشکلات شوند. برخی از افرادی که به بادام زمینی حساسیت دارند ممکن است به سویا نیز حساس باشند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه با داروساز صحبت کنید.
پیش از مصرف کپسول ترتینوئین سابقه پزشکی خود را بخصوص در موارد زیر به اطلاع پزشک برسانید:
-
بیماری کبدی
-
کلسترول یا تری‌گلیسرید بالا
-
تغییرات خلقی یا روانی (مانند افسردگی)
ترتینوئین باعث بروز احساس گیجی یا سردرد و تغییرات بینایی می‌شود، الکل و ماریجوانا نیز این وضعیت را تشدید میکنند. لذا در حین درمان با ترتینوئین (Tretinoin) در انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری و دید کامل دارند مانند رانندگی و کار با ماشین آلات احتیاط کنید و از مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر بپرهیزید.
ممکن است، عوارض جانبی این دارو بخصوص در صورت مصرف همزمان با تتراسایکلین، در کودکان نمود بیشتری داشته باشد، از این رو در صورت مشاهده سردرد شدید، استفراغ ، تهوع یا مشکلات بینایی در کودک فورا به پزشک اطلاع دهید. در زمان مصرف این دارو و تا 1 ماه بعد از پایان مصرف خون اهدا نکنید، چون ممکن است خون اهدا شده توسط زنان باردار دریافت شود.
ترتینوئین می تواند عوارض جانبی حاد و خطر آفرین برای جان انسان داشته باشد. از این رو، مصرف آن باید فقط تحت نظر مستقیم پزشک باشد. معمولا برخی افراد طی 1 ماه اول مصرف دارو با سندروم بسیار خطرناکی روبرو میشوند که دارای علائم زیر است:
تب
-
تنگی نفس
-
خستگی غیر عادی
-
افزایش وزن
-
تورم دست، پا، قوزک پا
-
سرگیجه
-
غش
پزشک برای درمان این عوارض داروهایی نظیر کورتیکوسیتروئیدها (مانند دگزامتازون) تجویز می کند و همچنین میزان گلبولهای سفید خون را تحت نظر خواهد داشت.
هشدار: مصرف این دارو در طول بارداری می‌تواند باعث مشکلات مادرزادی حاد شود. از این رو، مصرف آن در این دوران توصیه نمی‌شود. همچنین لازم است که در طول مصرف دارو از بارداری جلوگیری شود. زنان در سنین باروری می بایست یک هفته قبل از مصرف ترتینوئین تست بارداری انجام دهند و پیش از مشاهده نتیجه منفی تست بارداری، شروع به مصرف دارو نکنند. همچنین توصیه می شود که در طول مصرف ترتینوئین همزمان از دو شیوه موثر کنترل بارداری استفاده کنند (یا اصلا ارتباط جنسی نداشته باشند). استفاده از قرص‌های مینی‌پیل (قرص‌های پروژسترونی کنترل باردای که فاقد استروژن هستند)، توصیه نمی شود چون ممکن است در زمان مصرف ترتینوئین به درستی عمل نکنند. همچنین لازم است که به صورت ماهانه تست بارداری و مشاوره پیشگیری از بارداری انجام شود و تا یک ماه بعد از مصرف دارو بر اساس روش‌های توصیه شده از بارداری پیشگیری گردد.
عوارض جانبی ترتینوئین (Tretinoin)
با مصرف این دارو ممکن است عوارض متداولی بروز کند که درصورت ادامه یا تشدید آنها باید فورا به پزشک اطلاع داد. این عوارض عبارتند از:
-
سردرد
-
سرگیجه
-
تب
-
ضعف
-
خستگی
-
خشکی پوست
-
خشکی دهان
-
سایر تغییرات پوستی
-
نازک شدن مو
-
تهوع
-
استفراغ
-
خارش
-
درد استخوان
-
زخم دهانی
-
افزایش تعریق
-
درد گوش
احتمال ابتلا به سردرد چند ساعت بعد از مصرف ترتینوئین وجود دارد، این سردرد معمولا چند روز بعد از شروع مصرف دارو از بین می‌رود. با این حال، مسکن‌های ضعیف (مانند استامینوفن) معمولا به تسکین درد کمک میکنند.
توصیه می شود برای کاهش خشکی دهان ناشی از مصرف ترتینوئین آبنبات (بدون قند) یا قطعات یخ بمکید، آدامس (بدون قند) بجوید، آب بنوشید یا از جایگزین های بزاق استفاده کنید و به خاطر داشته باشید که از نظر پزشک، فواید این دارو برای شما، بیش از عوارض آن است و اغلب افرادی که از این دارو استفاده میکنند با عوارض جانبی حادی روبرو نمی‌شوند.
در صورت بروز عوارض جانبی حاد فورا پزشک را مطلع کنید:
-
درد شکم یا معده
-
زردی پوست یا چشم
-
ادرار تیره
-
مشکلات شنوایی (مانند ناشنوایی)
-
علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار)
-
تغییرات خلقی یا روانی (مانند افسردگی، اضطراب، افکار خودکشی)
-
ضربان قلب نامنظم، تند، کند
در صورت بروز عوارض جانبی بسیار حاد فورا به پزشک مراجعه کنید:
-
استفراغ یا تهوع مزمن
-
سردرد شدید
-
تغییرات بینایی
-
درد سینه
-
درد فک، دست چپ
-
تنگی نفس
-
ضعف در یک طرف بدن
-
اختلال تکلم
-
گیجی
-
درد، قرمزی، تورم دست یا پا
به ندرت ممکن است که مصرف ترتینوئین موجب بروز حساسیت بسیار شدید شود، لذا در صورت بروز علائم حساسیت شدید فورا به پزشک مراجعه کنید:
-
راش پوستی
-
خارش یا تورم (بخصوص در صورت، زبان، گلو)
-
سرگیجه شدید
-
تنگی نفس
این مطلب تمامی عوارض محتمل ترتینوئین را پوشش نمی دهد، لذا در صورت مشاهده سایر عوارض جانبی با پزشک تماس بگیرید
فراموشی و مصرف بیش از حد ترتینوئین
اگر مصرف یک نوبت از کپسول های ترتینوئین را فراموش کردید به محض یادآوری آن را مصرف کنید، مگر اینکه نزدیک نوبت بعدی باشد. نوبت بعدی را سر وقت مصرف کنید و میزان آن را دو برابر نکنید.
اگر فردی دچار اوردوز با ترتینوئین (Tretinoin) شده است و عوارض حادی مانند بی‌هوشی یا تنگی نفس دارد با اورژانس تماس بگیرید یا فورا او را به نزدیکترین مرکز درمانی انتقال دهید.
نکات مهم در مصرف ترتینوئین
کپسول ترتینوئین فقط برای بیماری فعلی شما تجویز شده است، لذا از مصرف آن در موارد مشابه یا توصیه به دیگران اکیدا خودداری کنید.
لازم است که برای بررسی فرآیند درمان و عوارض جانبی، در طول مصرف این دارو برخی تست‌های آزمایشگاهی (مانند تست خون کامل، عملکرد کبد، سطح کلسترول و تری‌گلیسرید خون، تست بارداری) انجام شود. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه با پزشک مشورت کنید.
نحوه نگهداری از کپسول ترتینوئین
این دارو را در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری کنید. همه داروها را دور از دسترس اطفال و حیوانات خانگی نگه دارید.
اگر دوره درمان با ترتینوئین تمام شده یا تاریخ مصرف داروی شما رو به اتمام است، باقیمانده دارو را به درستی دور بریزید.
تایید شده توسط داروبین
