داروی ضد تشنج فنوباربیتال

فنوباربیتال متعلق به داروهای ضد تشنج باربیتوریک است و به شکل قرص، آمپول، الگزیر و شربت برای درمان یا کنترل تشنج یا صرع تجویز می‌شود. قرص فنوباربیتال برای درمان صرع کوچک و جزئی، شربت فنوباربیتال برای درمان حملات همراه با اكلامپسی، الگزیر فنوباربیتال برای درمان مننژيت و آمپول فنوباربیتال برای واكنشهاي سمی به استريكنین استفاده می‌شود. عمده‌ترین عوارض جانبی فنوباربیتال مربوط به سرگیجه یا خواب آلودگی است و اصلی‌‎ترین موارد احتیاطی هنگام مصرف فنوباربیتال شامل کنترل سطح اسید فولیک و ویتامین K می‌باشد.

موارد و نحوه مصرف داروی ضد تشنج فنوباربیتال (Phenobarbital)

داروی ضد تشنج فنوباربیتال (Phenobarbital) از دسته داروهای ضد تشنج باربیروتیک می‌باشد که به تنهایی با همراه با داروهای دیگر برای درمان و کنترل تشنج و صرع تجویز می‌شود. فنوباربیتال با کنترل فعالیت الکتریکی غیر طبیعی در مغز که در طول تشنج رخ می‌دهند کمک می‌کنند تا فعالیت‌های عادی روزمره را بهتر انجام دهید و از خطرات احتمالی ناشی از از دست دادن هوشیاری در امان باشید.

• درمان تشنج با داروی فنوباربیتال همچنین با تاثیر بر بخش‌های مختلفی از مغز برای مدت کوتاهی (معمولاً بیش از 2 هفته) برای کمک به آرامش یا راحت خوابیدن در دوره‌های پراضطراب استفاده می‌شود
• شکل مصرف: قرص ضد تشنج فنوباربیتال (Phenobarbital) را به صورت خوراکی همراه با غذا یا بدون آن، معمولاً یک بار در روز قبل از خواب برای کنترل تشنج (طبق دستور دقیق پزشک) مصرف کنید. در صورت بروز ناراحتی معده می‌توانید آن را با غذا یا شیر مصرف نمائید. اگر از شربت ضد تشنج فنوباربیتال استفاده می‌کنید، دوز را با دقت با استفاده از دستگاه اندازه گیری یا فنجان مخصوص اندازه گیری کنید. از قاشق خانگی برای اندازه‌گیری استفاده نکنید، چون ممکن است دوز مناسب را دریافت نکنید.
• استفاده از داروی ضد تشنج فنوباربیتال برای بزرگسالان به تشخیص پزشک بر اساس وضعیت پزشکی، سطح فنوباربیتال خون و پاسخ به درمان و مصرف فتوباربیتال برای کودکان بر اساس وزن صورت می‌گیرد.
• دستورالعمل پزشک را به طور دقیق اجرا کنید، ممکن است او به شما دستور دهد که داروی ضد تشنج فنوباربیتال را با دوز کم شروع و به تدریج دوز مصرفی را افزایش دهید تا از عوارض جانبی مانند خواب آلودگی و سرگیجه جلوگیری کنید.
• نحوه مصرف فنوباربیتال: داروی ضد تشنج فنوباربیتال زمانی بهترین اثر را خواهد داشت که مقدار آن در بدن در یک سطح ثابت نگه داشته‌شود، بنابراین آن را هر روز در زمان(های) ثابتی مصرف کنید. ممکن است برای رسیدن به این مقدار ثابت، چندین هفته مصرف امتحانی برای رسیدن به بهترین دوز و کنترل کامل تشنج برای شما توسط پزشک تجویز شود.
• مصرف طولانی مدت فنوباربیتال: همچنین اگر مصرف داروی ضد تشنج فنوباربیتال را ناگهان متوقف کنید یا از فنوباربیتال برای درمان تشنج به مدت طولانی یا در دوزهای بالا استفاده کرده باشید، ممکن است دچار علائم ترک (مانند اضطراب، توهم، تیک عصبی، مشکل خواب) یا سندروم ترک شوید. سندروم ترک فنوباربیتال می تواند شدید باشد و موجب تشنج و (به ندرت) مرگ شود. برای جلوگیری از این علائم، پزشک دوز دارو را به آرامی کاهش می‌دهد.
• اعتیاد به فنوباربیتال: باوجود مفید بود، احتمال اعتیاد به داروی ضد تشنج فنوباربیتال وجود دارد. این احتمال در صورت داشتن اختلال مصرف مواد (مانند مواد مخدر یا الکل) افزایش می‌یابد. برای جلوگیری از وقوع این اتفاق فنوباربیتال را دقیقاً همانطور که تجویز شده‌است مصرف کنید.
• افت یا عدم عملکرد فنوباربیتال: استفاده از داروی ضد تشنج فنوباربیتال برای درمان اضطراب یا کمک به خواب به مدت طولانی، ممکن است باعث کاهش عملکرد آن بشود، به همین دلیل فنوباربیتال فقط باید برای مدت کوتاهی برای اضطراب یا خواب استفاده شود. اگر با افت یا عدم عملکرد فنوباربیتال مواجه شدید، با پزشک خود صحبت کنید. همچنین اگر اضطراب یا کنترل تشنج شما بدتر شد (مانند افزایش تعداد تشنج ها) به پزشک خود اطلاع دهید.

• افراد مسن ممکن است نسبت به عوارض جانبی داروی ضد تشنج فنوباربیتال به ویژه خواب آلودگی و سرگیجه حساسیت بیشتری داشته‌باشند، با این حال این دارو اغلب می تواند به جای خواب آلودگی در افراد مسن باعث هیجان یا سردرگمی شود. همچنین خواب آلودگی، گیجی و سرگیجه می‌توانند خطر آسیب دیدن از سقوط را افزایش دهند.
• قبل از شروع مصرف داروی ضد تشنج فنوباربیتال، راهنمای داروئی ارائه شده توسط داروساز را مطالعه کنید و در صورت نیاز به راهنمایی بیشتر، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

موارد احتیاطی و هشدار داروی ضد تشنج فنوباربیتال

قبل و در حین مصرف داروی ضد تشنج فنوباربیتال حتما موارد ذکر شده را مدنظر قراردهید:

• قطع مصرف فنوباربیتال: مصرف داروی ضد تشنج فنوباربیتال (و سایر داروهای ضد تشنج) را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید. در صورت قطع ناگهانی مصرف فنوباربیتال ، ممکن است دچار تشنج شدیدتری شوید که درمان آن دشوار است (استاتوس صرع).
• حساسیت دارویی به فنوباربیتال: قبل از شروع درمان، اگر به داروی ضد تشنج فنوباربیتال یا سایر باربیتورات ها (مانند پریمیدون، سکوباربیتال)، یا سایر داروهای ضد تشنج (مانند کاربامازپین، فسفنی توئین، اکسکاربازپین، فنی توئین) یا هر داروی دیگری حساسیت دارید به پزشک یا داروساز اطلاع دهید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیر فعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود.
• سابقه پزشکی: قبل از استفاده از فنوباربیتال برای درمان تشنج ، تاریخچه پزشکی خود را به ویژه در مورد بیماری‌های مشکلات هورمونی خاص (بیماری غدد فوق کلیوی مانند بیماری آدیسون)، مشکلات کبدی یا کلیوی، بیماری ریوی (مانند آپنه خواب، بیماری انسدادی مزمن ریه COPD)، اختلالات روانی‌خلقی (مانند افسردگی، افکار خودکشی)، سابقه شخصی یا خانوادگی اختلال مصرف مواد (مانند مصرف بیش از حد یا اعتیاد به مواد مخدر الکل)، سابقه شخصی یا خانوادگی یک اختلال خونی خاص (پورفیری) یا کمبود ویتامین خاص (اسید فولیک، ویتامین K) با پزشک یا داروساز در میان بگذارید.
• هوشیاری: در صورت استفاده از داروی ضد تشنج فنوباربیتال احتمال سرگیجه وجود دارد، پس از رانندگی و کار با ماشین آلاتی که نیاز به هوشیاری کامل دارند خودداری کنید همچنین از مصرف الکل یا ماری جوانا که باعث سرگیجه یا خواب آلودگی می‌شوند خودداری کنید و در صورت استفاده‌ی قبلی، پزشک خود را در جریان بگذارید. ممکن است الکل عامل اصلی سردرد شما بوده باشد.
• شربت ضد تشنج فنوباربیتال ممکن است حاوی الکل یا شکر باشد. لذا در صورت ابتلا به دیابت، وابستگی به الکل، بیماری کبدی یا هر بیماری دیگری که نیازمند محدود کردن یا اجتناب از مصرف این مواد در رژیم غذایی است، احتیاط کنید و درباره استفاده ایمن از شربت ضد تشنج فنوباربیتال از پزشک یا داروساز سوال کنید.
• خطرات احتمالی داروی ضد تشنج فنوباربیتال: مصرف فنوباربیتال ممکن است سطح اسید فولیک و ویتامین K را کاهش داده و خطر نقص نخاع را افزایش‌دهد لذا قبل از مصرف از کافی بودن میزان اسید فولیک و ویتامین K خود اطمینان حاصل کنید. مصرف داروی ضد تشنج فنوباربیتال در دوران جنینی ممکن است علائمی مانند گیجی، لرزش یا خونریزی در پی داشته باشد، در صورت مشاهده هر یک از این علائم در نوزاد خود فوراً به پزشک اطلاع دهید.
• سوابق دارویی: قبل از تجویز داروی ضد تشنج فنوباربیتال توسط پزشک، او را در جریان تمام داروهایی که مصرف می‌کنید (تجویزی، بدون نسخه و محصولات گیاهی)  قرار دهید.

عوارض جانبی داروی ضد تشنج فنوباربیتال (Phenobarbital)

درمان تشنج با فنوباربیتال به این علت تجویز می‌شود که پزشک از مزایای آن که بیشتر از عوارض جانبی احتمالی آن می‌‌باشد مطلع است. اکثر افرادی که از داروی ضد تشنج فنوباربیتال استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند و فقط ممکن است عوارضی از قبیل سرگیجه، خواب‌آلودگی، تحریک، سردرد، خستگی، از‌دست‌دادن اشتها، حالت تهوع یا استفراغ رخ دهد. در صورت ماندگار یا تشدید شدن این اثرات فوراً به پزشک یا داروساز  اطلاع دهید.

• تعداد کمی از افرادی که برای بیماری‌هایی نظیر تشنج، اختلال دوقطبی و درد داروهای ضد تشنج مصرف می‌کنند ممکن بعضی مشکلات روحی‌روانی را تجربه کنند. اگر شما، خانواده یا مراقبتان متوجه تغییرات غیرعادی یا ناگهانی در خلق‌و‌خو، افکار یا رفتار خود از جمله علائم افسردگی، تفکر به خودکشی یا آسیب رساندن به خودتان شدید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
• عوارض جدی: در صورت بروز هر گونه عارضه جانبی جدی از جمله تلو تلو خوردن یا گیجی، دوبینی، اختلال تنفس، غش، ضربان قلب آهسته، خستگی یا ضعف شدید و یا رنگ پریدگی پوست، فوراً به پزشک اطلاع دهید.
• عوارض بسیار جدی: واکنش آلرژیک بسیار جدی به داروی ضد تشنج فنوباربیتال نادر است. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی از جمله بثورات پوستی، خارش یا تورم (مخصوصاً در صورت،زبان یا گلو)، سرگیجه شدید یا مشکلات تنفسی، سریعا به پزشک اطلاع دهید.
• سایر عوارض: اگر متوجه اثرات دیگری شدید که در بالا ذکر نشده است، با پزشک یا داروساز تماس بگیرید.
• عوارض داروی ضد تشنج فنوباربیتال برای بزرگسالان و کودکان: افراد مسن ممکن است نسبت به عوارض جانبی فنوباربیتال به ویژه خواب آلودگی و سرگیجه حساسیت بیشتری داشته باشند، با این حال فنوباربیتال اغلب می‌تواند به جای خواب آلودگی در افراد مسن باعث هیجان یا سردرگمی شود یا خطر احتمال سقوط را افزایش دهد. کودکان هم نسبت به عوارض جانبی فنوباربیتال حساست بیشتری دارند. فنوباربیتال اغلب می تواند به جای خواب آلودگی در کودکان خردسال باعث ایجاد هیجان شود.

فراموشی و مصرف بیش از حد داروی ضد تشنج فنوباربیتال

در صورت فراموشی یا اوردوز با فنوباربیتال موارد زیر را رعایت کنید:

• فراموشی مصرف فنوباربیتال: اگر فنوباربیتال را برای جلوگیری از تشنج مصرف می‌کنید و یک نوبت از مصرف آن را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اما اگر زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده است، نوبت فراموش شده را نادیده بگیرید، دوز بعدی را در زمان منظم مصرف کنید و از دوبرابر کردن آن برای جبران دوز از دست رفته بپرهیزید.
• اوردوز فنوباربیتال: اگر فردی دچار اوردوز با فنوباربیتال شده و علائم جدی مانند غش کردن یا مشکل تنفسی دارد، با 115 تماس بگیرید، در غیر این صورت او را به نزدیکترین مرکز درمانی برسانید. علائم مصرف بیش از حد ممکن است شامل خستگی یا سرگیجه شدید، ناتوانی در بیدار شدن و سرعت تنفس بسیار آهسته باشد.

نکات درمان تشنج با داروی فنوباربیتال

در حین استفاده از داروی فنوباربیتال برای درمان تشنج به موارد زیر توجه کنید:

• فنوباربیتال برای درمان تشنج تجویز شده است، لذا از مصرف آن در موارد مشابه یا توصیه به دیگران اکیدا خودداری نمائید.  به اشتراک گذاشتن داروی ضد تشنج فنوباربیتال خلاف قانون است.
• ممکن است قبل از شروع درمان تشنج با فنوباربیتال (Phenobarbital) و در حین مصرف آن برای نظارت بر پیشرفت درمان یا بررسی عوارض جانبی نیاز به انجام برخی تست های آزمایشگاهی یا پزشکی (مانند سطح فنوباربیتال، شمارش خون، آزمایش‌های کبد یا کلیه) بصورت دوره‌ای وجود داشته باشد. لذا در تمام قرارهای پزشکی و آزمایشگاهی خود بطور منظم حضور پیدا کنید و برای اطلاع از جزئیات بیشتر با پزشکتان مشورت کنید.

نگهداری از داروی ضد تشنج فنوباربیتال (Phenobarbital)

برای نگهداری داروی ضد تشنج فنوباربیتال موارد زیر را رعایت کنید:

• نگهداری از فنوباربیتال: فنوباربیتال را در دمای اتاق به دور از نور و رطوبت و دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری کنید.
• برون ریزی فنوباربیتال: هرگز فنوباربیتال را داخل توالت یا فاضلاب نریزید مگر اینکه چنین دستوری از پزشک دریافت کرده باشید. در صورت نیاز به برون ریزی فنوباربیتال در حالتی که تاریخ مصرف آن گذشته یا نیازی به آن ندارید با داروساز یا  شرکت دفع زباله محلی خود در این خصوص مشورت کنید.