الانزاپین

الانزاپین (Olanzapine) یک داروی خواب آور و آرام بخش است که با کمک به بازگرداندن تعادل برخی مواد طبیعی در مغز برای درمان برخی از شرایط روحی یا خلقی (مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی) استفاده می‌شود و همچنین ممکن است در ترکیب با سایر داروها برای درمان افسردگی استفاده شود. این دارو به شکل قرص الانزاپین 2.5، 5، 10 و 15 میلی‌گرمی و آمپول الانزاپین 10 میلی‌گرمی قابل تهیه و استفاده است. رعایت موارد احتیاطی هنگام مصرف این دارو برای مبتلایان به دیابت یا قند خون بالا، افراد دارای سابقه‌ی مصرف یا سوء مصرف مواد یا الکل، افراد مسن و مخصوصا نوجوانان الزامی است. عمدتا عوارض جانبی این دارو شامل سرگیجه و خواب آلودگی می‌باشد، لذا الانزاپین نباید همراه با نوشیدنی‌های الکلی یا سایر داروهایی که می‌توانند منجر به خواب آلودگی شوند مصرف شود. علاوه بر موارد یاد شده، احتمال بروز افزایش قند خون، افزایش سطح کلسترول و افزایش وزن، حساسیت به گرما، سندروم دیسکینزی دیررس، افزایش پرولاکتین و سندرم بدخیم نورولپتیک نیز با مصرف این دارو وجود دارد.

موارد و نحوه مصرف داروی الانزاپین

داروی الانزاپین (Olanzapine) یک داروی خواب آور و آرام بخش از دسته‌ی‌ داروهای ضدجنون آتیپیک (یا آنتی سایکوتیک‌های آتیپیک) و زیرمجموعه‌ی داروهای موثر بر سیستم اعصاب مرکزی می‌باشد که با کمک به بازگرداندن تعادل برخی مواد طبیعی در مغز، به کاهش توهمات کمک می‌کند و باعث می‌شود شفاف‌تر و مثبت‌تر در مورد خود فکر کنید، کمتر احساس آشفتگی کنید و در زندگی روزمره مشارکت بهتر و فعال‌تری داشته باشید.

قبل از شروع مصرف الانزاپین و هربار که آن را مجددا خرید می‌کنید، بروشور راهنمای داخل بسته بندی دارو را مطالعه کنید و اگر سوال یا نیاز به راهنمایی بیشتری داشتید، از پزشک یا مسئول داروخانه راهنمایی بگیرید.

قرص الانزاپین 2.5، 5، 10 و 15 میلی‌گرمی طبق تجویز پزشک، معمولا یک بار در روز و به صورت خوراکی، با یا بدون غذا مصرف می‌شود. دوز مصرفی شما بر اساس وضعیت پزشکی، نتایج آزمایشات و پاسخ بدون به درمان تشخیص داده می‌شود و ممکن است پزشک ابتدا دستور دهد که از دوز کم شروع کنید و به تدریج آن را افزایش دهید، بنابرین بدون مشورت با پزشک دوز مصرفی را کم یا زیاد نکنید و مصرف دارو را قطع نکنید، زیرا نه تنها علائم بهبود نمی‌یابند، بلکه احتمال بروز عوارض جانبی بیشتر خواهدشد. برای دریافت بهترین نتیجه از داروی الانزاپین، آن را منظم و طبق برنامه‌ی تجویز شده توسط پزشک مصرف کنید و برای جلوگیری از فراموشی مصرف، آن را در نوبت‌های زمانی یکسان و زمان‌های معین مصرف کنید. همچنین حتی در صورت بهبود علائم و در صورتی که حالتان بهتر شده بود، مصرف دارو را قطع نکنید و اگر علائم بیماری بدتر شدند یا با مصرف این دارو برطرف نشدند، به پزشک اطلاع دهید.

موارد احتیاطی و هشدار هنگام مصرف داروی الانزاپین

پیش از تجویز پزشک و شروع مصرف داروی الانزاپین، اگر به این دارو یا هر دارو یا خوراکی دیگری حساسیت دارید، پزشک را در جریان قرار دهید چون این دارو ممکن است حاوی مواد غیر فعالی باشد که باعث واکنش‌‎های آلرژیک یا مشکلات دیگر می‌شود. در مورد تداخل این دارو با سایر داروها نیز از پزشک مشورت بگیرید (همچنین قسمت تداخلات دارویی مطالعه شود).

همچنین نیاز است پیش از شروع مصرف الانزاپین، پزشک را در جریان سابقه‌ی پزشکی خود قرار دهید به ویژه در خصوص موارد زیر:

• مشکلات کبدی
• تشنج
• مشکل در بلع
• کمبود گلبول‌های سفید خون
• زوال عقل
• مشکل در ادرار کردن (به عنوان مثال، به دلیل بزرگ شدن پروستات)
• گلوکوم (زاویه باریک)
• مشکلات معده یا روده (مانند انسداد، یبوست مزمن یا فلج ایلئوس)
• سابقه مصرف سیگار
• سابقه شخصی یا خانوادگی دیابت
• بیماری قلبی
• سطح بالای کلسترول یا تری گلیسیرید
• مشکلات تنفسی در هنگام خواب (آپنه خواب)

داروی الانزاپین ممکن است به ندرت باعث افزایش سطح قند خون شود که می‌تواند منجر به دیابت شود، بنابرین اگر قند خون بالایی دارید یا مبتلا به دیابت هستید، حین مصرف این دارو به صورت مرتب قند خونتان را چک کنید و پزشک را در جریان قرار دهید تا در صورت نیاز، داروهای دیابت، برنامه ورزشی یا برنامه غذایی برایتان تنظیم کند، در صورت مشاهده‌ی علائم قند خون بالا مانند افزایش تشنگی یا ادرار، به پزشک اطلاع دهید.

همچنین احتمال افزایش قابل توجه وزن و افزایش سطح کلسترول (یا تری گلیسیرید) خون شما حین مصرف الانزاپین وجود دارد که این اثرات، همراه با دیابت، ممکن است خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد، بنابرین توصیه می‌شود  درباره‌ی خطرات و مزایای درمان با الانزاپین با پزشک خود مشورت کنید.

قبل از انجام هرگونه عمل جراحی درباره‌ی مصرف یا سابقه‌ی مصرف این دارو و همچنین سایر داروهای مصرفی‌تان (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) به پزشک یا دندانپزشک خود اطلاع دهید.

این دارو همچنین ممکن باعث کاهش تعریق و افزایش احتمال ابتلا به گرمازندگی شود، لذا از انجام کارهایی مثل کار سخت یا ورزش در هوای گرم یا استفاده از جکوزی که ممکن است باعث گرمازدگی شما شود، خودداری کنید. وقتی هوا گرم است مایعات زیادی بنوشید و لباس سبک بپوشید. اگر احساس گرمای بیش از اندازه داشتید، سریعا به دنبال مکانی برای خنک شدن و استراحت باشید و اگر دچار تب ادامه دار یا تغییرات روحی یا خلقی، سردرد یا سرگیجه شدید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

نوجوانان ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو به ویژه افزایش وزن و همچنین افزایش کلسترول، تری گلیسیرید و پرولاکتین حساسیت بیشتری نشان دهند، همچنین قسمت عوارض جانبی را مطالعه کنید.

افراد مسن ممکن است نسبت به عوارض جانبی داروی الانزاپین، به ویژه خواب آلودگی، یبوست، مشکل در ادرار کردن، گیجی، سرگیجه و سبکی سر حساسیت بیشتری داشته باشند، همچنین سرگیجه، سبکی سر یا خواب آلودگی ممکن است خطر آسیب دیدگی فیزیکی یا سقوط از ارتفاع بلند را به همراه داشته باشد.

عوارض جانبی داروی الانزاپین (Olanzapine)

الانزاپین به این دلیل برای شما تجویز شده است که از نظر پزشک، مزایای آن از عوارض احتمالی آن برای شما بیشتر است، البته اکثر افرادی که از الانزاپین استفاده می‌کنند، دچار عوارض جانبی بخصوصی نمی‌شوند ولی در صورت مشاهده‌ی هرکدام از علائم ذکر شده در زیر، نیاز است که به پزشک مراجعه کنید یا وی را در جریان بروز این علائم قرار دهید.

عوارض جانبی شایع و احتمالی الانزاپین (در صورت تشدید یا ادامه داشتن، به پزشک مراجعه کنید):

• خواب آلودگی
• سرگیجه
• سبکی سر
• ناراحتی معده
• خشکی دهان
• یبوست
• افزایش اشتها یا افزایش وزن

عوارض جانبی بعید ولی جدی الانزاپین (در صورت مشاهده، فورا به پزشک اطلاع دهید):

• اشکال در بلع
• لرزش
• ضربان قلب آهسته
• غش
• تغییرات روانی یا خلقی (مانند گیجی، بی قراری)
• بی‌حسی یا گزگز بازوها و پاها
• زردی چشم یا پوست
• درد شدید معده یا شکم
• مشکل در ادرار کردن
• قطع شدن تنفس در هنگام خواب

عوارض جانبی بسیار بعید ولی بسیار جدی الانزاپین (در صورت مشاهده، فورا به پزشک اطلاع دهید):

• تشنج

واکنش آلرژیک بسیار جدی به الانزاپین بسیار نادر است ولی در صورت مشاهده‌ی هرکدام از علائم احتمالی زیر، باید فورا به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه کنید:

• بثورات پوستی
• خارش یا تورم (به ویژه در صورت، زبان یا گلو)
• سرگیجه‌ی شدید
• مشکل تنفسی

یکی از عوارض شایع این دارو سرگیجه و سبکی سر می‌باشد که ممکن است خطر سقوط از ارتفاع و آسیب‌دیدگی فیزیکی را افزایش ‌دهد، بنابرین هنگام بلند شدن از حالت نشسته یا خوابیده به آرامی بلند شوید.

داروی الانزاپین ممکن است باعث ایجاد وضعیتی به نام دیسکینزی دیررس (یا نشانگان حرکت‌پریشی دیررس) شود که در برخی موارد، این مشکل ممکن است دائمی باشد، بنابرین در صورت مشاهده‌ی هرگونه علائم مانند موارد زیر، به پزشک اطلاع دهید:

• حرکات غیر ارادی یا تکراری عضلانی مانند مکیدن یا چروک کردن لب
• فشار دادن زبان
• جویدن
• حرکات انگشت یا پا

الانزاپین به ندرت ممکن است سطح یک ماده شیمیایی خاص ساخته شده توسط بدن به نام پرولاکتین را افزایش دهد که ممکن است علائم ذکر شده در زیر را به همراه داشته باشد، در صورت مشاهده‌ی هرکدام از علائم، حتما له پزشک اطلاع دهید:

• در زنان: ترشح شیر ناخواسته در زنان شیرده، از دست رفتن یا قطع قاعدگی یا مشکل در بارداری
• در مردان: کاهش توانایی جنسی، ناتوانی در تولید اسپرم یا بزرگ شدن سینه‌ها

به ندرت ممکن است الانزاپین باعث یک بیماری بسیار جدی به نام سندرم بدخیم نورولپتیک (NMS) شود که ممکن است علائم زیر را داشته باشد، در صورت مشاهده، فورا به پزشک مراجعه کنید:

• تب
• سفتی عضلات
• درد
• حساسیت یا ضعف
• خستگی شدید
• گیجی شدید
• تعریق
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• ادرار تیره
• علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار)

این لیست ممکن است شامل تمامی عوارض جانبی احتمالی داروی الانزاپین نباشد، توصیه می‌شود در صورت بروز هرگونه علائم یا عوارض جانبی که ممکن است در این لیست نباشند، پزشک را در جریان قرار دهید.

فراموشی و مصرف بیش از حد داروی الانزاپین

اگر مصرف الانزاپین را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید ولی اگر به زمان نوبت بعدی نزدیک بودید، از نوبت فراموش شده صرف‌نظر کنید و هرگز برای جبران دوز فراموش شده، دوز مصرفی را دوبرابر نکنید.

در صورتی که بیمار دچار اوردوز با الانزاپین شده است، فورا با 115 تماس بگیرید یا مریض را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی برسانید. اوردوز با این دارو ممکن است با بروز علائمی مثل غش کردن یا مشکلات تنفسی همراه باشد.

نکات مهم هنگام استفاده از داروی الانزاپین (Olanzapine)

در صورت استفاده از داروی الانزاپین نکات زیر را رعایت کنید:

·        این دارو برای بیماری فعلی شما تجویز شده‌است، لذا از مصرف آن برای سایر موارد یا توصیه به افراد یا اشتراک گذاری آن خودداری کنید.

·        در صورت نیاز به انجام برخی آزمایش‌ها جهت بررسی روند درمان، تمام اقدامات مربوطه را منظم و سروقت انجام دهید و در مورد نحوه دقیق انجام آنها از پزشک مشورت بگیرید.

نگهداری از داروی الانزاپین (Olanzapine)

دارو را در دمای اتاق به دور از گرما و رطوبت، دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری کنید. البته برندهای مختلف این دارو، نیاز به شرایط نگهداری متفاوتی دارند، در این خصوص، راهنمای ارائه شده در بسته بندی دارو را مطالعه کنید و از پزشک یا داروساز درباره‌ی نگهداری آن مشورت بگیرید.

اگر به دارو نیاز نداشتید یا تاریخ انقضاء آن رد شده بود، دارو را دور بریزید و آن را در توالت یا فاضلاب نریزید.