سیاه دانه چیست؟
سیاه دانه به انگلیسی Black Seed با نام علمی Nigella sativa که با نام شونیز هم شناخته می شود، گیاهی گلدار بومی آسیا و مدیترانه است که درکنار طعم خوبی که دارد، دارای خواص دارویی است و ممکن است تاثیرات خوبی مانند تقویت سیستم ایمنی، مبارزه با سرطان، جلوگیری از بارداری، کاهش تورم و کاهش واکنش های آلرژیک با عمل به عنوان یک آنتی هیستامین نیز داشته باشد.
درواقع می توان گفت که استفاده از سیاه دانه به عنوان یک درمان طبیعی برای موارد مختلف، به چندین قرن قبل باز می گردد. حتی در کلام حضرت محمد (ص) نیز آمده است که "سیاه دانه درمان هر بیماری جز مرگ است" و اولین متخصصان، گیاه دارویی سیاه دانه را به عنوان "گیاهی از بهشت" توصیف کردند. حتی فواید این دانه ها در کتاب مقدس و طب یونان باستان نیز ذکر شده است.
سیاه دانه در طب سنتی
خواص سیاه دانه درحدی است که حتی برخی از گیاه شناسان آن را به عنوان گیاهی از بهشت می شناسند. این گیاه دارویی سابقه ای درخشان در طب سنتی سرزمین های گذشته مانند آیورودا، یونانی، سیدا و تیب دارد. به طوریکه در مقبره های فراعین مصر یافت شده است که نشان می دهد در مصر باشتان نیز از این گیاه استفاده می شده است. محققان معتقدند که در آن زمان، به دلیل خاصیت ضدباکتریایی سیاهدانه، از آن به عنوان یک ماده نگهدارنده در فرآیند مومیایی استفاده می شده است.
اشکال سیاه دانه
سیاه دانه اصل به صورت دانه های سیاه رنگ است که می توان از آن به صورت خوراکی، به عنوان ادویه و طعم دهنده غذا استفاده کرد. شما همچنین، می توانید این گیاه را به صورت عصاره یا روغن سیاهدانه از عطاری ها تهیه کنید. این شکل از سیاهدانه بیشتر برای کسانی که مایل به استفاده از آن برای خواص دارویی هستند، کاربرد دارد.
برخی از افراد دانه های سیاهدانه را پودر کرده و از آن استفاده می کنند. حتی ممکن است این دارو را به صورت ترکیبی با سایر مواد مانند عسل نیز استفاده کرد. به طورکلی، بهترین نحوه استفاده از سیاه دانه بستگی به دلیل مصرف شما دارد. به عنوان مثال، خمیر یا روغن سیاه دانه را می توان به صورت موضعی برای درمان بیماری های پوست و مو یا تسکین التهاب و درد استفاده کرد. اما، آیا می دانید که سیاه دانه را چگونه مصرف کنیم؟
سیاه دانه را چگونه بخوریم؟
نحوه مصرف سیاه دانه براساس کاربرد آن متنوع است. برخی از اشکال استفاده از سیاه دانه به صورت ادویه یا چاشنی، دم کرده سیاه دانه یا به صورت روزانه بعد از یک وعده غذایی است. سایر اشکال مصرف سیاهدانه عبارت است از:
1.جویدن سیاه دانه صبح ناشتا
جویدن سیاهدانه صبح ناشتا می تواند عملکرد کبد را تنظیم کرده و باعث خروج مواد شیمیایی و سمی از کبد شود. همچنین، جویدن سیاه دانه صبح ناشتا برای لاغری و فشار خون نیز تاثیر دارد.
2.استفاده از سیاه دانه در صبحانه
برای اینکه از خواص سیاه دانه در صبحانه نهایت استفاده را داشته باشید، می توانید آن را همراه با پنیر استفاده کنید. طریقه مصرف سیاه دانه با پنیر به این صورت است که دانه خام این گیاه را روی پنیر بپاشید و با نان میل کنید. توجه داشته باشید که از سیاهدانه بوداده یا پودر شده با پنیر به هیچ عنوان استفاده نکنید.
3.استفاده موضعی از سیاه دانه
تحقیقات نشان داده است که استفاده از روغن سیاه دانه روی بدن، ممکن است که به بهبود اگزما، پسوریازیس و آکنه در مقیاس کوچک کمک کند. صحت این موضوع را می توان از محصولات بهداشتی که حاوی سیاه دانه هستند، متوجه شد. به عنوان مثال، صابون سیاه دانه که به عنوان یک صابون پاک کننده و مرطوب کننده برای شستشوی بدن است و می تواند به کنترل لکه های پوستی و تحریک آنها کمک کند. همچنین، از این گیاه دارویی در شامپوها و ماسک های مو برای تقویت و درخشندگی مو نیز استفاده شده است. از دیگر کاربردهای استفاده موضعی روغن سیاه دانه، التیام زخم ها است که می تواند به خاصیت ضدعفونی کنندگی و جلوگیری از ایجاد اسکار در محل زخم کمک کند.
4.دمنوش سیاه دانه
برخی از خواص دمنوش سیاه دانه برای رفع سرماخوردگی، تقویت سیستم گوارشی و کاهش وزن می باشد. روش مصرف دمنوش سیاه دانه به این صورت است که ابتدا یک لیوان آب را بجوشانید و سپس یک قاشق غذاخوری از سیاهدانه را به آن اضافه کنید و اجازه دهید که 20 دقیقه دم بکشد. می توانید برای بهتر شدن طعم آن از عسل استفاده کنید.
5.ترکیب سیاه دانه با عسل
خوردن سیاه دانه و عسل صبح ناشتا برای لاغری مناسب است. برای بهره منده از خواص عسل و سیاه دانه ناشتا، مقداری دانه سیاه دانه را پودر کنید و با عسل مخلوط کنید و روزی یک بار قبل از صبحانه یا چند ساعت قبل از خواب مصرف کنید. یکی از سوالاتی که بسیار پرسیده می شود این است که سیاه دانه آسیاب شده چه مدت می ماند؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که دانه های آسیاب شده سیاه دانه را باید فورا بعد از آسیاب استفاده کرد و برای مصارف بعدی نگه نداشت. زیرا، سیاه دانه سریعا دربرابر اکسیژن هوا اکسید شده و خواص خود را از دست می دهد. به همین دلیل، توصیه می شود که این گیاه را فورا پس از پودر کردن مصرف کنید یا با عسل ترکیب کنید تا خواص آن حفظ شود.
سیاه دانه آسیاب شده در عسل سمی است؟
خیر. ترکیب پودر سیاهدانه و عسل (دوسین) سمی نسیت. اما، بهتر است که این ترکیب را به صورت تازه مصرف کنید تا خواص آن بیشتر باشد. اگرچه پودر سیاه دانه یا سیاه دانه آسیاب شده در عسل سمی نیست، اما برخی از افراد باید در مصرف آن احتیاط کنند زیرا ممکن است که باعث مسمومیت شود. به عنوان مثال، مصرف این دارو در خانم های باردار باعث از بین رفتن انقباض ماهیچه های رحم شده و درنهایت می تواند منجر به سقط جنین شود.
چه کسانی نباید سیاه دانه بخورند؟
اگرچه سیاه دانه اثرات مثبتی دارد، اما برخی از افراد نباید از آن استفاده کنند زیرا ممکن است که باعث بروز عوارض جانبی جدی شود. ازجمله افرادی که نباید سیاه دانه مصرف کنند:
-
مصرف بیش از حد کودکان
-
زنان باردار یا شیرده
-
افراد میتلا به قند خون
-
افراد مبتلا به مشکلات انعقاد خون
-
بیماران تحت عمل جراحی
-
افراد مبتلا به بیماری های خاص
همچنین، افرادی که از داروها، گیاهان دارویی و مکمل هایی برای فشار خون، قند خون، لخته شدن خون، خواب، کمبود آهن، اضطراب و افسردگی استفاده می کنند، باید از سیاه دانه پرهیز کنند.
فواید سیاه دانه چیست؟
خاصیت سیاه دانه چیست؟ خواص سیاه دانه برای سلامتی به قدری زیاد است که از آن به عنوان نوشدارو یا ماده شفابخش جهانی نیز یاد می شود. با این حال، ازآنجاییکه تمامی این خواص از نظر علمی ثابت نشده اند نباید آن را بیش از حد مصرف کرد. کاهش وزن، فشارخون، بهبود سلامت قلب، بهبود دردهای مفصلی و سردردهای عصبی و تقویت حافظه از جمله فواید سیاه دانه است. برای اطلاع از این که سیاه دانه برای چی خوبه یا زنان و مردان از سیاه دانه چی فایده ای می برند، به ادامه مطلب دقت نمایید.
خواص سیاه دانه برای مردان
آیا سیاه دانه برای مردان ضرر دارد؟ برخی از خواص سیاه دانه برای مردان شامل تقویت اسپرم، افزایش تستوسترون و قوای جنسی می شود. یکی از طریقه مصرف سیاهدانه برای مردان، ترکیب آن با عسل است که باعث افزایش تعداد اسپرم ها و تحرک آنها می شود. همچنین، از خواص عسل و سیاه دانه برای مردان در طب سنتی، افزایش میل جنسی در زنان و مردان است. از دیگر خواص سیاه دانه برای بیضه مردان است که می تواند باعث افزایش اندازه آلت تناسلی مردان شود. برای این منظور آقایان می توانند از روغن سیاهدانه به صورت موضعی استفاده کنند. البته توصیه می شود که قبل از مصرف این روغن با پزشک مشورت کنید تا از حساسیت نداشتن پوست خود به سیاهدانه مطمئن شوید.
یکی دیگر از کاربردهایی که این گیاه دارد، درمان زود انزالی با عسل و سیاه دانه است. برای این منظور می توانید این دو ماده را به مقدار مساوی باهم ترکیب کنید و هر روز صبح ناشتا از آن میل کنید. در این ترکیب می توانید از دانه یا روغن سیاه دانه استفاده کنید.
خواص سیاه دانه برای زنان
نکته جالب در خواص سیاه دانه برای زنان این است که این گیاه را می توان هم برای جلوگیری از بارداری استفاده کرد و هم به عنوان روشی برای درمان ناباروری. تاثیر این دارو بسته به زمان مصرف آن متفاوت می باشد. همچنین، سیاه دانه برای افزایش شیر در دوران شیردهی نیز مفید می باشد. اما آیا سیاه دانه قاعده آور است؟ بله. برای قاعدگی می توان کپسول سیاهدانه را یک هفته قبل از شروع پریودی مصرف کرد.
همچنین می توان این دانه را با عسل ترکیب کرد و از خواص سیاه دانه و عسل برای زنان، جهت حل مشکل تنبلی تخمدان، جوش و آکنه و عفونت های زنانه استفاده کرد. علاوه براین، این دارو بسته به شرایطی که خانم در آن قرار دارد، می تواند هم اثرات انقباضی و هم اثرات آرامش دهنده روی رحم داشته باشد. زمانیکه سیاهدانه در ماه های نزدیک به زایمان مصرف شود، می تواند به زایمان و انقباضات منظم کمک کند. درحالیکه اگر درطول دوره قاعدگی مصرف شود، می تواند درد و انقباض را کاهش داده و از انباشت و افزایش استروژن جلوگیری کند.
آیا سیاه دانه استروژن دارد؟ بله.. سیاه دانه دارای اسید لینولئیک است و می تواند طح استروژن خون را افزایش دهد.
سیاه دانه و یائسگی زودرس
سیاه دانه با دارا بودن ترکیباتی نظیر فسفر، پتاسیم و ویتامین های B3, B2, B1, B خاصیت ایجاد قاعدگی را دارد. از اینرو، این داروی گیاهی برای زنانی که چرخه قاعدگی نامنظمی دارند یا نزدیک به یائسگی زودرس هستند، مناسب خواهد بود. البته توجه داشته باشید زنانی که در دوران قاعدگی خونریزی زیادی دارند، بهتر است که از سیاهدانه استفاده نکنند زیرا، باعث افزایش خونریزی آنها می شود.
سیاه دانه در بارداری
همانطورکه گفته شد، مصرف سیاه دانه در بارداری توصیه نمی شود. زیرا، این گیاه می تواند انقباضات رحمی را کاهش داده یا متوقف کند. البته شاید بتوانید که از غذاهای حاوی سیاه دانه در بارداری با مشورت پزشک استفاده کنید اما مصرف پودر یا روغن آن توصیه نمی شود.
سیاه دانه برای کراتین بالا
سطح بالای کراتین در بدن نشان دهنده عملکرد نامناسب کلیه است که عوامل متعددی می تواند منجربه آن شود. ازجمله:
-
مصرف بیش از حد پروتئین
-
مکمل های حاوی کراتینین
-
داروهای شیمی درمانی، قلبی عروقی و دیابت
-
عفونت های کلیوی
-
فشارخون بالا
مصرف سیاه دانه برای کراتین بالا ممکن است که بتواند سطح کراتین بدن را کنترل کند. توصیه می شود که در این مورد با پزشک خود صحبت کنید.
سیاه دانه برای لاغری
مطالعات نشان می دهد که مصرف سیاه دانه برای لاغری مفید است. این دانه به دلیل داشتن مقدار زیادی مواد معدنی ازجمله روی، کلسیم، فسفر، سلنیوم، پتاسیوم، انواع ویتامین‌ها و فیبر فراوان، می تواند باعث ایجاد احساس سیری در فرد شده و منجربه کاهش اشتها، شاخص توده بدن، وزن، دور کمر و چربی شکم شود. البته مصرف مقدار زیاد و طولانی مدت از این گیاه باید با احتیاط انجام شود. سیاه دانه برای لاغری چه موقع بخوریم؟ برای کاهش وزن با سیاه دانه، می توانید مقدار کمی از این گیاه را به صورت دمنوش، صبح ناشتا بخورید.
یک طریقه مصرف سیاه دانه برای لاغری شکم و پهلو این است که 2000 میلی گرم از روغن سیاه دانه را به صورت روزانه به مدت 8 هفته مصرف کنید. همچنین، می توانید این گیاه را همراه با مواد خوراکی یا سایر گیاهان دارویی پودر و مخلوط کرده و درصورت نیاز روزانه با مقداری عسل میل کنید. این معجون سیاه دانه برای لاغری مناسب است. البته توجه داشته باشید که استفاده صرف از سیاه دانه برای لاغری نمی تواند نتیجه کامل و رضایت بخشی را برای شما داشته باشد. این گیاه زمانی اثر واقعی خود را می گذارد که همراه با رژیم غذایی و ورزش باشد.
سیاه دانه برای مو
استفاده از روغن سیاه دانه می تواند برای سلامت مو مفید باشد. امروزه حتی از این گیاه در تولید لوازم بهداشتی ازجمله ماسک مو، صابون و شامپو نیز استفاده می شود تحقیقات نشان می دهد که استفاده از لوسیون حاوی سیاه دانه به مدت 3 ماه می تواند حجم و ضخامت موها را افزایش داده و از ریزش مو جلوگیری کند. ممکن است که جوشانده سیاه دانه برای مو نیز مفید باشد. این گیاه ازطریق بهبود گردش خون در پوست سر، باعث تنظیم چربی و بیماری های مربوط به پوست سر می شود.
سیاه دانه برای فشار خون و کلسترول
ممکن است که سیاه دانه برای کاهش فشارخون بالا و کلسترول مناسب باشد. برخی مطالعات نشان می دهد که جویدن سیاه دانه صبح ناشتا برای فشار خون و کلسترول به خصوص در زنان چاق و بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 مفید است. البته برخی دیگر از مطالعات هیچ تاثیری از سیاه دانه بر فشارخون و کلسترول گزارش نکرده اند. به همین دلیل، توصیه می شود که قبل از مصرف این دارو حتما بیشتر تحقیق کنید و به پزشک خود اطلاع دهید.
سیاه دانه برای کبد چرب
همانطور که قبلا اشاره شد، سیاه دانه می تواند عملکرد کبد را تنظیم کرده و سموم را از آن دفع کند. این عمل برای افرادی که به بیماری کبد چرب مبتلا هستند نیز مناسب است. طریقه مصرف سیاه دانه برای کبد چرب به صورت ترکیب آن با مقداری عسل و مصرف آن هر روز صبح ناشتا به مدت یک هفته است.
خواص سیاه دانه برای معده
سیاه دانه به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی که دارد، می تواند برای درمان زخم های معده و محافظت از بافت های معده استفاده شود. این گیاه همچنین می تواند علائم اولیه زخم معده را کاهش داده و از بافت های معده محافظت کند. احتمالا، نحوه مصرف سیاه دانه برای معده به صورت جویدن آن به صورت ناشتا باشد.
باتوجه به اینکه عامل اصلی زخم معده هلیکو باکتر پیلوری است، عسل می تواند این باکتری را به تنهایی مهار کند و از طرف دیگر، سیاه دانه برای کنترل زخم معده موثر است. لذا، در طب سنتی توصیه شده است که سیاه دانه و عسل برای معده مفید است و برای درمان زخم معده با عسل و سیاه دانه می توان سه قاشق عسل را با یک قاشق سیاه دانه نیم کوب شده ترکیب کرد و هر روز صبح ناشتا، یک قاشق مرباخوری از آن را خورد.
سیاه دانه و پوکی استخوان
این گیاه به دلیل داشتن ماده تیموکینون دارای خاصیت ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی است و می تواند از پوکی استخوان جلوگیری کند. حتی، برخی آزمایشات حیوانی نشان داده است که به اندازه کلیسیم روی پوکی استخوان تاثیر می گذارد. برخی ادعا دارند که معجون سیاه دانه و عسل برای کمر درد موثر است، درحالیکه تاکنون هیچ شواهدی مبنی بر تاثیر این ترکیب بر کمر درد یافت نشده است.
سیاه دانه برای یبوست
سیاه دانه به دلیل فیبر بالایی که دارد باعث هضم راحت غذا و تقویت حرکات روده شده و درنهایت از یبوست جلوگیری می کند. گاهی ممکن است که مالیدن ناف با روغن سیاه دانه برای یبوست تاثیر مثبت داشته باشد.
سیاه دانه برای التهاب
به طورکلی، التهاب پاسخ طبیعی بدن به آسیب و عفونی است که معمولا کوتاه مدت بوده و باعث حفاظت از بدن در برابر آسیب و بیماری می شود. درصورتیکه التهاب طولانی مدت شود، می تواند عاملی برای ابتلا به بیماری های مختلف از جمله دیابت نوع 2، سرطان و بیماری قلبی شود. برخی تحقیقات نشان می دهد که ممکن است سیاهدانه برای التهاب بدن مفید باشد و باعث کاهش آن شود. البته این تحقیقات محدود هستند و برای نتیجه گیری دقیق تر باید تحقیقات بیشتری انجام داد.
سیاه دانه برای قند خون
افراد مبتلا به دیابت نوع 2 که سیاه دانه مصرف می کنند، سطح قند خون پایین تری را نشان داده اند و خطر عوارض مرتبط با دیابت در آینده را کاهش می دهند.
خواص روغن سیاه دانه
تقریبا فوايد روغن سياه دانه با دانه آن مشابه است. با این حال، خواص روغن سیاه دانه مالشی عبارتند از:
-
روغن سیاه دانه برای صورت: رفع لکه صورت، جای زخم، جای جوش و کمک به یکنواختی و یکدستی پوست
-
روغن سیاه دانه برای مو: ازجمله خاصیت روغن سیاه دانه کمک به ریزش مو، رفع شوره سر، رفع سفیدی مو، تقویت موها و رویش موهای تازه، استحکام و ایجاد درخشندگی موها
-
خواص مالیدن روغن سیاه دانه به شکم: کاهش اشتها، لاغری شکم و کاهش غده چربی شکم
-
خواص روغن سیاه دانه برای درد مفاصل: روغن سیاه دانه برای چه دردهایی خوب است؟ روغن سیاه دانه برای درد لگن، درمان روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید)، روماتیسم مفصلی زانو موثر است.
-
خواص روغن سیاه دانه برای رحم: روغن سیاهدانه می تواند برای خشکی و عفونت واژن، عفونت رحم، تنبلی تخمدان و فیبروم رحم موثر باشد.
-
خواص روغن سیاه دانه برای مردان: تقویت عملکرد پروستات، سفنی کمر و تقویت قوای جنسی
-
چکاندن روغن سیاه دانه در بینی: کمک به رفع عفونت های سینوسی، مجاری تنفسی، عفونت های میکروبی، گرفتگی بینی و علائم سرماخوردگی
-
خواص مالیدن روغن سیاه دانه به کف پا: کمک به تسکین درد پا، سردرد و دردهای قاعدگی
عوارض سیاه دانه
معمولا سیاه دانه و روغن سیاه دانه تازمانی که به مقدار کم و مدت کوتاه مصرف شود، بی خطر است. به عنوان مثال، اگر فردی از روغن سیاه دانه برای مو بیش از حد استفاده کند، ممکن است که با عوارض روغن سیاه دانه برای مو ازجمله افزایش چربی پوست سر و خارش و تحریک آن درصورت حساسیت مواجه شوند.
همچنین، ازآنجاییکه سیاه دانه سطح سروتونین را بالا می برد، اگر همراه با داروهای افزایش دهنده سطح سروتونین در مغز مصرف شود، می تواند باعث بروز عوارض سیاه دانه برای قلب، تشنج و استفراغ شود.
به طورکلی، برخی از عوارض سیاه دانه درصورت مصرف بیش از حد عبارتند از:
-
مشکلات گوارشی مانند نفخ و تهوع
-
تداخل دارویی
-
سقط جنین یا زایمان زودرس ناشی از کاهش یا ازبین رفتن انقباضات رحم
-
تشدید اختلال خونریزی
-
کندی لخته شدن خون
-
واکنش آلرژیک
-
درماتیت تماسی حاد شدید (بثورات خارش دار شدید)
-
مشکلات کلیوی درصورت مصرف بیش از حد
-
مشکل تنفسی
-
نارسایی چند اندام
توصیه می شود که این گیاه دارویی را بیش از حد مصرف نکنید و قبل از مصرف، با پزشک خود مشورت کنید.
تایید شده توسط داروبین
