اسید نیکوتینیک

 داروی نیکوتینیک اسید که با نام های نیاسین و ویتامین B3 نیز شناخته می شود، در دسته داروهای قلبی عروقی قرار دارد و برای پیشگیری و درمان کمبود نیاسین در بدن و بهبود بیماری های قلبی، مورد استفاده قرار می گیرد.  مصرف نیکوتینیک اسید به صورت قرص های خوراکی می باشد که با مصرف آن می توان کمبود نیاسین در بدن را که باعث علائمی از قبیل اسهال ، گیجی یا زوال عقل،  قرمزی و تورم زبان ، پوسته پوسته شدن و قرمزی پوست می گردد را برطرف نمود.  ازجمله عوارضی که ممکن است در اثر مصرف نیاسین یا ویتامین B3 در انسان رخ دهد می توان به مواردی مانند: گر گرفتن و احساس گرما در سر و گردن، سردرد، خارش، سوزش و تورم اشاره نمود.

موارد و نحوه مصرف داروی نیکوتینیک اسید(Nicotinic Acid)

به منظور پیشگیری و درمان کمبود نیاسین یا پلاگر از داروی نیکوتینیک اسید استفاده می شود. کمبود نیاسین در بدن می تواند در اثر بیماری های متعددی از جمله مصرف بیش از حد الکل، سندروم بد جذبی، بیماری هارتناپ، سوء تغذیه و همچنین استفاده طولانی مدت داروهایی مثل ایزونیازید باشد.

در صورت کمبود ویتامین ب ۳ یا نیاسین در بدن، عوارضی از قبیل اسهال، گیجی یا زوال عقل، قرمزی و تورم زبان، پوسته پوسته شدن و قرمزی پوست ممکن است بروز پیدا کنند. ویتامین ب ۳ که از ویتامینهای گروه ب کمپلکس می باشد، موجب کمک به بدن انسان برای ساخت ترکیبات مورد نیاز خود می باشد و همچنین برای تجزیه برخی از ترکیبات نیز به کار می رود. نیاسین آمید یا نیکوتین آمید یکی دیگر از انواع ویتامین ب ۳ می باشد و کاربرد آن با نیاسین تفاوت دارد و نباید بدون مشورت با پزشک این دو دارو باهم جایگزین نمود.

در زمان خرید مجدد دارو، این احتمال وجود دارد که ترکیبات تشکیل دهنده آن متفاوت باشد یا اینکه شرکت ‌های داروسازی مشابه با تغییراتی محصولات خود را تولید کرده باشند. توجه داشته باشید که کاربرد داروها به صورت اشتباه می ‌تواند برای شما خطرناک باشد. برای اطلاعات بیشتر می توانید راهنمای همراه دارو را مطالعه کرده و با پزشک یا داروساز مشورت نمایید.

روش مصرف دارویی نیکوتینیک اسید(Nicotinic Acid) به صورت خوراکی و همراه با شیر کم چرب یا میان وعده و معمولاً بین ۱ تا ۳ بار در روز با توجه به تجویز پزشک انجام می شود.

در صورتی که داروی نیکوتینیک اسید با شکم خالی مصرف شود، عوارض جانبی آن مثل گر گرفتن و دل پیچه افزایش پیدا می کند؛ در مصرف داروی نیاسین یا نیکوتینیک اسید، مطابق با دستورالعمل ها رفتار کرده و در صورتی که اطلاعات بیشتر نیاز داشتید با پزشک خود یا داروساز مشورت نمایید.

 داروی نیاسین دارای انواع مختلفی مثل سریع اثر یا طولانی اثر می باشد؛ به همین جهت نباید دوز ها و برندهای مختلف و انواع دارو را جایگزین همدیگر کرد، چرا که باعث ایجاد مشکلات کبدی حاد برای فرد خواهد شد.

برای مصرف کپسول گسترده رهش داروی نیکوتینیک اسید(Nicotinic Acid)،  باید آن را به صورت کامل بلعید و از خرد کردن یا جویدن قرص آن باید پرهیز کرد. همچنین قرص های گسترده رهش  را نباید نصف کرد، مگر در مواردی که خط وسط داشته باشند و مطابق با تجویز پزشک باشد.

برای کاهش علائمی مثل گر گرفتگی در زمان مصرف دارو، از نوشیدن الکل یا غذاهایی گرم و پر ادویه خودداری نمایید. به همین منظور می توانید با مصرف میزان کمی آسپرین (بدون پوشش ۳۲۵ میلی گرم ) یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی( مثل ایبوپروفن ۲۰۰ میلی گرم )، نیم ساعت قبل از مصرف داروی نیاسین، گر گرفتگی ناشی از مصرف آن را کاهش دهید. البته برای مناسب بودن این درمان برای خود می‌توانید با پزشک خود مشورت نمایید.

در صورتی که برای کاهش کلسترول خود داروهایی مانند (رسین‌های متصل به اسید صفرا مانند کلستیرامین یا کلستیپول)مصرف می‌کنید،  باید نیاسین را در حدود ۴ تا ۶ ساعت قبل و بعد از مصرف این داروها استفاده نمایید؛  چرا که این داروها با نیاسین تداخل داشته و از جذب کامل آن در بدن جلوگیری می کنند. می توانید بر اساس تجویز پزشک خود همچنان به مصرف داروهای کلسترول خود نیز ادامه دهید.

دوز مصرفی دارو وابسته به وضعیت بیماری و واکنش بیمار به درمان می باشد. در صورتی که از داروی نیکوتینیک اسید برای درمان مشکلات لیپیدی استفاده می نمایید، ممکن است طبق نظر پزشک برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی، دوز مصرفی شما با میزان کم شروع شده و به تدریج افزایش پیدا کند. این افزایش تدریجی دوز دارو در صورتی که قبلاً نیز از آن استفاده کرده اید و حالا نوع مصرفی را تغییر داده اید نیز باید مطابق با دستورات پزشک اعمال شود.

بدون مشورت با پزشک مصرف دارو را متوقف نکنید چرا که در این صورت مجدداً باید از مصرف دوز پایین دارو شروع کرده و به صورت تدریجی افزایش دهید. اگر چندین روز است که از داروی نیکوتینیک اسید استفاده نمی کنید، برای شروع دوباره آن حتما باید با پزشک خود مشورت نمایید.

همچنین برای تاثیر بهتر داروی نیاسین باید آن را به صورت منظم و در فواصل زمانی مشخص در طول روز استفاده نمایید. همچنین در مورد رژیم غذایی و ورزش در زمان مصرف دارو بر طبق نظر پزشک رفتار نمایید و در صورتی که علیرغم مصرف داروی نیکوتینیک اسید(Nicotinic Acid)، بیماری شما بهبود پیدا نکرد و یا اینکه شرایط شما وخیم ‌تر شد، باید بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید.

موارد احتیاطی در مصرف داروی  نیکوتینیک اسید(Nicotinic Acid)

پیش از مصرف داروی نیکوتینیک اسید باید سابقه حساسیت های خود را برای جلوگیری از بروز واکنش های حساسیتی در اثر مصرف  آن به پزشک خود اطلاع دهید و با داروساز در این مورد مشورت نمایید.

 در صورتی که به هر کدام از بیماری های زیر مبتلا هستید، پیش از مصرف نیکوتینیک اسید، پزشک خود را در جریان قرار دهید:

• فشار خون بسیار کم
• مصرف الکل
• سابقه مشکلات خونریزی (مانند کمبود پلاکت)
• دیابت
• بیماری کیسه صفرا
• گلوکوم
• نقرس
• بیماری قلبی (مانند حمله قلبی اخیر، آنژین ناپایدار)
• بیماری کلیوی
• بیماری کبدی، افزایش آنزیم‌ های کبدی
• عدم تعادل مواد معدنی (کمبود فسفات)
• سابقه زخم معده، روده
• کم ‌کاری تیروئید

مصرف داروی نیاسین می تواند موجب ایجاد گیجی شود، البته الکل و ماری جوانا نیز می‌ تواند این وضعیت را شدت بخشد.  به همین منظور پس از مصرف داروی نیکوتینیک اسید، احتیاط بیشتری در انجام کارهایی که به هوشیاری بالا نیاز دارند مثل رانندگی یا کار با ماشین آلات به خرج دهید و مصرف مشروبات الکلی را محدود کرده و در صورتی که ماری جوانا مصرف می کنید، به پزشک خود این موضوع را اطلاع دهید. .همچنین پیش از هرگونه عمل جراحی یا دندانپزشکی،  لیست کاملی از تمامی داروهایی که مصرف می کنید که شامل داروهای با نسخه، بدون نسخه و محصولات گیاهی می شود را در اختیار پزشک خود قرار دهید.

مصرف داروی نیاسین در برخی مواقع ممکن است موجب افزایش قند خون شود و باعث ایجاد دیابت و یا تشدید آن گردد. در صورتی که به دیابت مبتلا هستید باید قند خون خود را به صورت مرتب بر اساس توصیه پزشک اندازه گیری کرده و نتایج را در اختیار پزشک قرار دهید. همچنین در صورت مشاهده علائم قند خون بالا مثل افزایش تشنگی یا ادرار،  بلافاصله  با پزشک خود در مورد این موضوع مشورت نمایید تا در صورت نیاز داروها، برنامه ورزشی و رژیم غذایی شما را تنظیم مجدد نماید. 

هشدار:

در صورتی که از نیکوتینیک اسید برای درمان کلسترول بالا استفاده می نمایید، باید علاوه بر رژیم غذایی مناسب مانند (رژیم های کم کلسترول و کم چربی)، در سبک زندگی  خود نیز تغییراتی برای کمک به اثر بخشی این داروی انجام دهید. از جمله مهمترین این تغییرات عبارتند از:

• ورزش کردن
• کاهش وزن (در صورت داشته اضافه وزن)
• قطع مصرف دخانیات

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این تغییرات می‌توانید از پزشک خود کمک بگیرید. فراموش نکنید تا جایی که امکان دارد، بهتر است ویتامین ها و مواد معدنی را از طریق مواد غذایی به بدن خود برسانید و از یک رژیم غذایی متعادل و مطابق دستورات پزشک استفاده نمایید.  انواع ویتامین B شامل نیاسین، در گروه مواد غذایی مثل گوشت قرمز، گوشت سفید، نان های غنی شده یا حاوی غلات کامل یافت می شود و می توانید برای رفع کمبود نیاسین از این مواد در رژیم غذایی خود استفاده نمایید.

برخی از انواع مختلف داروی نیاسین  را می توان بدون نسخه پزشک مصرف کرد؛ البته برای انتخاب بهترین محصولات از این نوع، باید با پزشک و داروساز مشورت نمایید.

در زمان مصرف داروی نیاسین ممکن است انجام برخی از تست ها مانند (مانند لیپید خون، قند خون، تست عملکرد کبد، سطح اسید اوریک) انجام شود، مخصوصاً در صورتی که از داروی نیکوتینیک اسید برای کنترل کلسترول یا  تری گلیسیرید  استفاده می شود.  برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد چگونگی انجام این تست ها می توانید با پزشک خود مشورت نمایید .  فراموش نکنید که از قرار دادن این دارو در اختیار دیگران و یا استفاده در موارد مشابه باید خودداری نمایید. 

عوارض جانبی مصرف داروی نیکوتینیک اسید(Nicotinic Acid)

با مصرف داروی نیکوتینیک اسید ممکن است در طی زمان ۲۰ دقیقه تا ۴ ساعت پس از مصرف دارو ، عوارض زیر در فرد بیمار پدیدار شوند:

• گر گرفتگی، گرما در صورت و گردن
• سردرد
• خارش
• سوزش
• تورم
• لرز
• گز گز

ممکن است که گر گرفتگی تا چندین ساعت ادامه داشته باشد. معمولا این عوارض در طی سازگار شدن بدن با دارو از بین می ‌روند. همچنین برخی از عوارض متداول مصرف این دارو عبارت ‌اند از:

• دل پیچه
• سوزش معده
• تهوع
• استفراغ
• اسهال

در صورت  عدم بهبود این عوارض و یا تشدید آن ها،  باید به پزشک خود اطلاع دهید.  پس از مصرف داروی نیکوتینیک اسید(Nicotinic Acid) به منظور کاهش خطر سرگیجه و سبکی سر، با احتیاط بیشتری از جای خود بلند شوید؛ به خصوص زمانی که از داروهای فشار خون نیز استفاده می کنید،  این موضوع اهمیت بیشتری خواهد داشت. فراموش نکنید که داروی مصرفی شما در شرایطی تجویز شده است که مزایای آن بسیار بیشتر از عوارض احتمالی دارو می باشد؛ هرچند که در بسیاری موارد ممکن است بیمارانی که از داروی نیکوتینیک اسید یا نیاسین استفاده می ‌کنند با عارضه جانبی حادی روبرو نشوند.

در مواقعی که با مصرف داروی نیاسین دچار عوارض حاد زیر شدید باید فوراً پزشک را در جریان بگذارید:

• تهوع، استفراغ ممتد
• سرگیجه، غش
• ضربان قلب نامنظم، تند
• سردرد شدید (میگرن)
• درد مفصل غیر عادی
• تورم دست، پا
• مشکلات بینایی
• درد شدید شکم، معده
• مدفوع سیاه
• افزایش کبودی، خونریزی
• درد عضلات ، حساس ‌شدگی، ضعف بدون علت
• علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در میزان ادرار)
• ادرار سیاه
• استفراغ شبیه به تفاله قهوه
• زردی چشم، پوست

ایجاد حساسیت های بسیار شدید با مصرف داروی اسید نیکوتینیک ،  بسیار اندک می باشد؛ اما در صورتی که هر کدام از علائم زیر را پس از مصرف دارو در خود مشاهده کردید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید:

• راش پوستی
• خارش، تورم (بخصوص در صورت، زبان، گلو)
• سرگیجه های شدید
• تنگی نفس

توجه داشته باشید که آنچه به عنوان عوارض جانبی داروی نیکوتینیک اسید در این مطلب بیان شده ، در برگیرنده تمامی عوارض احتمالی  این دارو نمی باشد و در صورت بروز هرگونه عارضه احتمالی پس از مصرف نیکوتینیک اسید باید به پزشک خود اطلاع دهید.

فراموشی و مصرف بیش از حد نیکوتینیک اسید(Nicotinic Acid)

اگر مصرف دارو را فراموش کردید باید بلافاصله پس از یادآوری دوز  فراموش شده را مصرف کنید و در صورت نزدیکی به  زمان دوز مصرف بعدی، از آن صرف نظر کنید و به صورت منظم در دوزهای بعدی، دارو را استفاده نمایید. توجه داشته باشید که در چنین مواقعی نباید میزان دوز مصرفی را برای جبران نوبت فراموش شده دو برابر نمود.

اگر در اثر مصرف بیش از حد داروی نیکوتینیک اسید(Nicotinic Acid) دچار مسمومیت شده و عوارضی مانند بیهوشی و تنگی نفس را مشاهده نمودید باید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید و در موارد دیگر علائم به مراکز درمانی مراجعه نمایید. 

نکات نگهداری داروی نیکوتینیک اسید (Nicotinic Acid)

 دمای اتاق و دور بودن از نور و رطوبت، شرایط مناسبی برای نگهداری داروی نیاسین می باشد. همچنین می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر برای روشهای نگهداری انواع مختلف این دارو،  راهنمای همراه بسته بندی آن را مطالعه نمایید و یا اینکه از کمک داروساز استفاده نمایید. فراموش  نکنید که دارو را باید از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه داشت و برای دفع صحیح آن از ریختن آن در فاضلاب اجتناب کرده مگر اینکه منعی برای انجام آن نباشد. در مورد روش دفع صحیح داروهای که به آنها نیاز نداریم و یا تاریخ مصرف آنها گذشته استِ، از مشاوره شرکت های بازیافت زباله و یا داروساز استفاده نمایید.