آمپول اپی‌نفرین

اپی‌نفرین (Epinephrine) از جمله داروهای قلبی-عروقی و متعلق به خانواده داروهای مقلد سمپاتیک (آدرنرژیک ها) و آگونیست های آلفا و بتا آدرنرژیک است که با شل کردن عضلات صاف نایژه اثرات درمانی خود را اعمال می کند. این دارو به صورت آمپول 0.01%، 0.3،  0.15 و 1 میلی گرم و قطره چشمی 1%  تولید شده که آمپول آن برای درمان واکنش‌های حاد آلرژیک، آنافیلاکسی، آنژیوادم، درمان با بی حس کننده ‌های موضعی، پیریاپیسم، خونریزی لثه و احیای قلبی- عروقی مورد استفاده قرار می گیرد. ضربان قلب شدید یا تند، عصبانیت، تعریق، تهوع، استفراغ، تنگی نفس، سردرد، سرگیجه، اضطراب، لرزش و رنگ‌پریدگی از عوارض شایع این دارو به شمار می روند. تجویز این دارو در افراد دارای حساسیت های غذایی و دارویی و همچنین بیمارانی با سابقه بیماری قلبی (مانند آنژین، ضربان قلب نامنظم)، فشار خون بالا، بیماری تیروئید و دیابت با احتیاط انجام می گیرد. از مهمترین تداخلات دارویی اپی‌نفرین می توان به با بلونانسرین، برومپریدول، مشتقات ارگوت، لورازیدون اشاره کرد.

موارد و نحوه مصرف آمپول اپی‌نفرین

از آمپول اپی‌نفرین (Epinephrine) برای درمان اورژانسی واکنش حساسیتی بسیار حاد ناشی از غذا، دارو، نیش یا گزش حشرات و مواد دیگر استفاده می‌شود. این دارو به سرعت تنفس را بهبود می‌بخشد، قلب را احیا می‌کند، کاهش فشار خون را جبران می‌کند، کهیر را کاهش می‌دهد و موجب تسکین تورم صورت، لبها و گلو می شود.

پیش از مصرف دارو و در هر بار خرید مجدد آن بروشور اطلاعات دارویی ارائه شده توسط شرکت سازنده را مطالعه کنید و اگر هر سوالی دارید از پزشک یا داروساز بپرسید. این دارو را همیشه همراه خود داشته باشید و در زمان دریافت دارو و همچنین پیش از اینکه به دارو نیاز پیدا کنید از سلامتی آن اطینمان حاصل کنید و اگر مشکلی وجود داشت با داروساز مشورت کنید.

این آمپول باید شفاف باشد، بنابراین هر از چند گاهی آن را از لحاظ وجود ذرات اضافی و تغییر رنگ بررسی کنید و اگر دارو به حالت فوم مانند و یا رنگ صورتی یا قهوه‌ای در آمد، از مصرف آن خودداری کنید.

برندهای مختلف این دارو، روش آماده‌سازی و مصرف متفاوتی دارند. توصیه می شود پیش از نزدیک شدن به زمان مصرف دارو دستورالعمل آن را به دقت مطالعه کنید. محل نگهداری دارو و همچنین نحوه تزریق آن در مواقع اضطراری را به یکی از اعضای خانواده‌تان اطلاع دهید. میزان مصرف این دارو به وضعیت بیماری، وزن و واکنش به درمان بستگی دارد و معمولا بر اساس توصیه پزشک و سازنده دارو به ران پا تزریق می شود. در صورت ضرورت می‌توان این دارو را از روی لباس نیز تزریق کرد. این دارو سریع عمل می‌کند اما ماندگاری طولانی ندارد، بنابراین پس از تزریق آن فورا به پزشک مراجعه کرده و پزشک را در جریان مصرف دارو قرار دهید. اگر بعد از یکبار تزریق علائم بهبود نیافت یا مجددا بروز کرد، نیاز به تزریق دوباره دارو وجود خواهد داشت. از تزریق  این دارو به دست، پا، باسن یا هر ناحیه‌ای غیر از ران پا خودداری کرده و در صورت تزریق اشتباه فورا به پزشک مراجعه کنید. به منظور جلوگیری از بروز آسیب‌دیدگی در کودکان و نوجوانان در هنگام تزریق، پای آنها را محکم نگهدارید و پس از تزریق آم‍پول را دور بیاندازید.

موارد احتیاطی در مصرف آمپول اپی‌نفرین

قبل از مصرف این دارو و در صورت ابتلا به هرگونه حساسیت غذایی یا دارویی پزشک را در جریان قرار دهید. ممکن است که برخی از مواد سازنده این دارو باعث بروز حساسیت یا سایر مشکلات شوند، برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه با داروساز صحبت کنید.

ممکن است ویال های این دارو حاوی سولفیت باشند. با این حال، در مواقع اضطراری و حتی با وجود حساسیت به سولفیت نیز، درصورت تایید پزشک، از این دارو استفاده کنید. از آنجاییکه عدم مصرف این دارو خطرات جانی به دنبال دارد، استفاده از آن از سودمندتر خواهد بود.

پیش از مصرف این دارو  سابقه پزشکی خود را به ویژه در موارد زیر به اطلاع پزشک برسانید:

• بیماری قلبی (مانند آنژین، ضربان قلب نامنظم)
• فشار خون بالا
• بیماری تیروئید
• دیابت

این دارو می تواند باعث بروز احساس گیجی ‌شود. الکل و ماریجوانا نیز این وضعیت را تشدید می‌کنند. بنابراین توصیه می شود در انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری کامل دارند مانند رانندگی و کار با ماشین آلات احتیاط کرده و از مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر خودداری کنید.

ممکن است  سالمندان نسبت به عوارض جانبی این دارو بخصوص افزایش سریع فشار خون حساس‌تر باشند، از این رو توصیه می شود که تجویز آن در این رده سنی با احتیاط بیشتری همراه باشد.

عوارض جانبی اپی‌نفرین (Epinephrine)

برخی عوارض متداول مصرف این دارو عبارت‌اند از:

• ضربان قلب شدید یا تند
• عصبانیت
• تعریق
• تهوع
• استفراغ
• تنگی نفس
• سردرد
• سرگیجه
• اضطراب
• لرزش
• رنگ‌پریدگی

اگر هر کدام از این عوارض بعد از مدتی تشدید شد و یا بهبود نیافت فورا به پزشک اطلاع دهید و به خاطر داشته باشید که پزشکتان پس از بررسی تمامی مزایا و معایب این دارو، اقدام به تجویز آن برای شما کرده است و همه مصرف کنندگان اپی‌نفرین با عوارض جانبی حاد روبرو نمی‌شوند.

در صورت بروز عوارض جانبی حاد زیر فورا پزشک را مطلع کنید:

• ضربان قلب نامنظم
• علایم عفونت در محل تزریق (مانند قرمزی ادامه‌دار، گرما، تعریق، درد)

در صورت بروز عوارض جانبی بسیار حاد زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:

• درد سینه
• غش
• تغییرات بینایی
• تشنج
• گیجی

واکنش آلرژیک بسیار شدید به این دارو نادر است، با این حال در صورت بروز علائم حساسیت شدید فورا به پزشک مراجعه کنید:

• راش پوستی
• خارش یا تورم (بخصوص در صورت ، زبان، گلو)
• سرگیجه شدید
• تنگی نفس

این مقاله تمامی عوارض جانبی احتمالی این دارو را پوشش نمی دهد، لذا اگر متوجه عوارض جانبی دیگری شدید که در بالا ذکر نشده است، با پزشک خود تماس بگیرید.

فراموشی و مصرف بیش از حد اپی‌نفرین

ازآنجایی که این دارو در اکثر مواقع، در یک نوبت تزریق می شود، احتمال فراموشی دوزهای بعدی کم است.

در صورتی که فردی دچار مسمومیت با این دارو شده است و عوارض حادی مانند بی‌هوشی یا تنگی نفس دارد با ۱۱۵ تماس بگیرید. در سایر موارد فورا به پزشک مراجعه کنید. سایر علائم اوردوز این دارو عبارت‌اند از:

• ضربان قلب نامنظم
• غش
• تغییرات بینایی
• گیجی
• تشنج

نکات مهم در مصرف اپی‌نفرین

این دارو فقط برای بیماری فعلی شما تجویز شده است، لذا از مصرف آن در موارد مشابه یا توصیه به دیگران اکیدا خودداری نمائید.

شرایط نگهداری از ویال اپی‌نفرین (Epinephrine)

این آمپول را در دمای اتاق، به دور از نور و رطوبت و در بسته‌بندی اصلی نگهدارید. دارو را از گرما و سرمای شدید محافظت کنید. این دارو را در حمام و یا اتومبیل نگه ندارید و مانع از یخ‌زدن آن شوید.

به تاریخ انقضای دارو دقت کنید، همچنین دارو را از لحاظ وجود ذرات اضافی و تغییر رنگ بررسی کنید. دارو را پیش از منقضی شدن تعویض کنید و در صورت وجود ذرات اضافی و تغییر رنگ آن را مصرف نکنید. همه داروها را دور از دسترس اطفال و حیوانات خانگی نگه دارید.

هیچ دارویی را در فاضلاب تخلیه نکنید، اگر دوره مصرف داروی شما تمام شده یا تاریخ مصرف آن به پایان رسید، باقیمانده دارو را به درستی دور بریزید.