جنتامایسین (gentamicin) آنتی بیوتیکی از خانواده آمینوگلیکوزیدها است که با ممانعت از تکثیر باکتری ها به درمان عفونت می پردازد. این دارو برای درمان عفونت های جدی از قبیل سپتی سمی، سپسیس نوزادان، مننژیت وسایر عفونت های CNS، عفونت مجاری صفراوی، پیلونفریت حاد یا التهاب عفونی حاد پروستات مورد تجویز قرار می گیرد و در اشکال آمپول 20 میلی گرم بر 2 میلی لیتر جنتامایسین، آمپول جنتامایسین 40 میلی گرم بر 1 میلی لیتر، آمپول 80 میلی گرم بر 2 میلی لیتر جنتامایسین در دسترس مصرف کنندگان قرار دارد. جنتامایسین به صورت تزریق عضلانی یا وریدی، در فواصل زمانی منظم دریافت می شود. تهوع، استفراغ، دلپیچه، کاهش اشتها و واکنش های محل تزریق از عوارض متداول جنتامایسین تزریقی است. تجویز جنتامایسین در افراد مبتلا به فیبروز سیستیک، مشکلات شنوایی، مشکلات کلیوی، کمبود مواد معدنی خون، میاستنی گراویس و پارکینسون؛ و همچنین در صورت ازدیاد حساسیت به جنتامایسین یا سایر آنتیبیوتیکهای آمینوگلایکوزید با احتیاط انجام می شود. از جمله تداخلات دارویی مهم جنتامایسین می توان به آگالسیداز آلفا، آگالسیداز بتا، آتالورن، ب.ث.ژ (داخل مثانهای)، واکسن وبا، فوسکارنت، مانیتول (سیستمیک)، مکامیلامین، متوکسی فلوران اشاره کرد.
موارد و نحوه مصرف آمپول جنتامایسین
از داروی جنتامایسین (gentamicin) برای پیشگیری و یا درمان انواع مختلفی از عفونتهای باکتریایی استفاده میشود. این دارو یک آنتیبیوتیک آمینوگلایکوزید است و با توقف رشد باکتریها اثرات درمانی خود را اعمال می کند.
جنتامایسین بر اساس تجویز پزشک، معمولا هر ۸ ساعت یک بار به صورت وریدی یا عضلانی تزریق میگردد. تعیین دوز جنتامایسین به وضعیت بیماری، وزن و پاسخ به درمان بستگی دارد. پیش از تعیین دوز مناسب می بایست برخی از تستهای آزمایشگاهی (مانند عملکرد کلیه، سطح دارو در خون)برای فرد تجویز شود.
اگر جنتامایسین را خودتان در منزل تزریق می کنید، باید تمامی دستورالعملهای لازم درخصوص نحوه آمادهسازی و تزریق را از متخصصان مربوطه بیاموزید. پیش از مصرف،دارو را از لحاظ وجود ذرات اضافی و تغییر رنگ بررسی کنید و در صورت وجود هریک از این موارد از مصرف دارو اجتناب کنید. همچنین روش ایمن نگهداری و امحای مواد دارویی را بیاموزید.
جنتامایسین هم مانند هر آنتی بیوتیک دیگری، در صورت مصرف منظم کارایی بیشتری خواهد داشت، بنابراین دارو را در فواصل زمانی منظم تزریق کنید و برای کمک به یادآوری، هر روز آن را در زمان مشخص استفاده کنید.
دوره درمان با جنتامایسین (gentamicin) را حتی با وجود بهبود علائم کامل کنید. قطع مصرف زودتر از موعد موجب رشد مجدد باکتری ها و بازگشت عفونت میشود. در نهایت اگر به رغم مصرف جنتامایسین بیماریتان تشدید شد و یا بهبود نیافت به پزشک اطلاع دهید.
موارد احتیاطی در مصرف جنتامایسین
پیش از مصرف جنتامایسین اگر به آن یا سایر آنتیبیوتیکهای آمینوگلایکوزید (مانند توبرامایسین، آمیکاسین) یا هر ماده دیگری حساسیت دارید، به پزشک اطلاع دهید. ممکن است که برخی از مواد موجود در فرمولاسیون جنتامایسین (مانند سولفیتها) باعث بروز حساسیت و یا سایر مشکلات شوند. برای دریافت اطلاعات بیشتر با داروساز صحبت کنید.
همچنین، پیش از مصرف جنتامایسین سابقه پزشکی خود را بخصوص در موارد زیر با پزشک در میان بگذارید.
-
فیبروز سیستیک
-
مشکلات شنوایی (مانند ناشنوایی، کاهش شنوایی)
-
مشکلات کلیوی
-
کمبود مواد معدنی خون (مانند پتاسیم، منیزیم، کلسیم)
-
میاستنی گراویس
-
بیماری پارکینسون
جنتامایسین (gentamicin) می تواند اثر واکسنهای باکتریایی زنده (مانند واکسن تیفوئید) را کاهش دهد، بنابراین، پیش از انجام هرگونه واکسیناسیون یا ایمنسازی، کادر درمان را در جریان مصرف این دارو قرار دهید.
پیش از انجام هرگونه عمل جراحی، فهرست تمامی داروهای مصرفی خود را (شامل داروهای نسخهای، بدون نسخه و محصولات گیاهی)در اختیار پزشک یا دندانپزشک قرار دهید.
ممکن است که سالمندان نسبت به عوارض جانبی جنتامایسین، بخصوص مشکلات کلیوی حساستر باشند. توصیه می شود مصرف جنتامایسین در این رده سنی با احتیاط بیشتری صورت بگیرد.
هشدار: جنتامایسین می تواند باعث مشکلات کلیوی و آسیب عصبی شده و به مشکلات شنوایی دائمی (شامل ناشنوایی یا کاهش شنوایی) و مشکلات تعادل منتهی گردد. این خطر در افراد مسن، افراد مبتلا به بیماری کلیوی یا در صورت دهیدراته بودن شدید بدن، افزایش مییابد. همچنین اگر دوزهای بالایی از جنتامایسین را به مدت طولانی استفاده کنید، احتمال این مشکل افزایش مییابد. برای پیشگیری از این مساله از مصرف سایر داروهایی که در صورت مصرف همزمان با جنتامایسین خطر بروز این عوارض را افزایش میدهند، خودداری کنید و در صورت وجود صدای زنگ یا غرش در گوش، کاهش شنوایی،سرگیجه یا کاهش غیر عادی در مقدار ادرار فورا به پزشک اطلاع دهید. نظارت دقیق پزشک میتواند خطر این مشکلات را کاهش دهد، این نظارت شامل انجام تست های شنوایی، کلیه، ادرار و تست سطح دارو در خون می باشد.
عوارض جانبی در مصرف جنتامایسین (gentamicin)
هر دارو به موازات اثرات مطلوب درمانی دارای عوارض ناخواستهای نیز هست، برخی عوارض متداول مصرف جنتامایسین عبارتاند از: تهوع، استفراغ، دلپیچه، کاهش اشتها. همچنین ممکن است که درد، تحریک یا قرمزی در محل تزریق بروز کند. اگر هر کدام از این عوارض بعد از مدتی تشدید شد و یا بهبود نیافت فورا به پزشک اطلاع دهید و اگر به عوارض جانبی حاد نظیر گزگز یا بیحسی، پرش یا ضعف عضلات، تشنج دچار شدید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
در موارد نادر ممکن است جنتامایسین در نتیجه فعالیت باکتری C.difficile موجب بروز یک بیماری رودهای حاد شود. علائم این بیماری می تواند شامل اسهال مزمن، دردیا گرفتگی معده یا پایین شکم، وجود خون یا مخاط در مدفوع بوده و در طول مصرف دارو و یا هفتهها و ماهها بعد از مصرف دارو بروز کند. مصرف داروهای ضد اسهال و نیز داروهای اوپیوئیدی این علائم را تشدید میکند.
مصرف طولانی یا زیاد جنتامایسین می تواند موجب سفیدک دهان یا عفونت قارچی جدید شود. اگر با نقاط سفید در دهان، تغییر در ترشحات واژینال یا سایر علائم جدید روبرو هستید با پزشک تماس بگیرید.
به ندرت ممکن است که در اثر مصرف جنتامایسین (gentamicin)، حساسیت شدید بروز پیدا کند، لذا در صورت مشاهده علائم حساسیت شدید از قبیل راش پوستی، خارش یا تورم (بخصوص در صورت، زبان، گلو)، سرگیجه شدید، تنگی نفس فورا به پزشک مراجعه کنید.
این مطلب تمام عوارض جانبی احتمالی جنتامایسین را پوشش نمی دهد، از این رو در صورت مشاهده سایر عوارض جانبی با پزشک تماس بگیرید.
فراموشی و مصرف بیش از حد جنتامایسین
تزریق منظم دوزهای جنتامایسین از اهمیت بالایی برخوردار است، بنابراین در صورت فراموشی مصرف دارو فورا در مورد برنامه زمانبندی جدید با پزشک مشورت کنید و میزان دوز بعدی را خودسرانه افزایش ندهید.
در صورتی که فردی دچار مسمومیت با جنتامایسین شده است و عوارض حادی مانند بیهوشی یا تنگی نفس دارد با ۱۱۵ تماس بگیرید. در سایر موارد فورا به پزشک مراجعه کنید.
نکات مهم در مصرف جنتامایسین (gentamicin)
لازم است که در طول مصرف جنتامایسین و به منظور بررسی فرایند درمان و عوارض جانبی، برخی از تستها (مانند عملکرد کلیه، سطح دارو در خون) به صورت دورهای انجام شود. برای کسب اطلاعات بیشتر دراین زمینه با پزشک مشورت کنید.
نحوه نگهداری از جنتامایسین
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه نگهداری ویال جنتامایسین به داروساز یا بروشور دارو مراجعه کنید. همه داروها را دور از دسترس اطفال و حیوانات خانگی نگه دارید.
وقتی دوره مصرف جنتامایسین تمام شد یا تاریخ مصرف ان به اتمام رسید، باقیمانده دارو را به سطل زباله بیاندازید.