شربت اکسپکتورانت کدئین چیست و عوارض مصرف زیاد آن چیست؟

شربت اکسپکتورانت کدئین چیست؟

اکسپکتورانت کدئین (Expectorant Codeine) از جمله داروهای تنفسی و متعلق به خانواده داروهای مهار کننده سرفه، خلط آورها، نرم کننده های مخاط و ضد احتقان بینی است که از طریق كاهش چسبندگي خلط و تسهيل خروج آن و همچنین با اثر مستقیم بر مرکز سرفه در بصل‌النخاع موجب کاهش سرفه و بهبود علائم بیماری می شود.

شربت اکسپکتورانت کدئین برای چیه؟

این دارو حاوی دو ماده موثره کدئین و اکسپکتورانت است. کدئین یک داروی مخدر است که با تاثیر بر بخش خاصی از مغز، باعث کاهش تعداد سرفه ها می شود. اکسپکتورانت نیز یک خلط آور است. این داروی ترکیبی برای درمان موقت موارد زیر استفاده می شود:

• سرفه
• علائم احتقان سینه ناشی از سرماخوردگی، آنفولانزا یا سایر بیماری‌های تنفسی (مانند سینوزیت، برونشیت)

طریقه مصرف شربت اکسپکتورانت کدئین

شربت اکسپکتورانت کدئین را می توان بدون تجویز پزشک از داروخانه ها تهیه کرد اما، توصیه می شود که برای جلوگیری از بروز عوارض ناخواسته، حتما قبل از مصزف با پزشک صحبت کنید، احتمال دارد که ترکیبات این دارو برای شرایط شما مناسب نباشد و نیاز به مصرف داروی دیگری داشته باشید.

معمولا شربت اکسپکتورانت کدئین را با یا بدون غذا، هر 4 تا 8 ساعت یکبار مصرف می کنند. توجه داشته باشید که برای تاثیر بیشتر این دارو را همراه با آب فراوان مصرف کنید.

شربت اکسپکتورانت کدئین هر چند ساعت مصرف می شود؟

زمان مصرف این دارو توسط پزشک تعیین می شود. اما، درحالت معمول، این دارو را هر 4 تا 8 ساعت یکبار بدون درنظر گرفتن وعدع غذایی مصرف می شود. این دارو را باید زمانی که سرفه های همراه با خلط دارید مصرف کنید تا باعث رقیق شدن ترشحات شده و به باز شدن راه هوایی کمک کند.

شربت اکسپکتورانت کدئین برای کودک

شربت اکسپکتورانت برای عفونت ریه کودکان نیز قابل استفاده است. این دارو می تواند با افزایش ترشحات دستگاه تنفسی باعث شل شدن خلط و در نتیجه خروج و پاک سازی ترشحات از راه هوایی شود. از این دارو همچنین می توان برای درمان سرفه های شبانه و عفونت گلو در کودکان استفاده کرد.

توجه داشته باشید که هیچ نوع دارویی را نمی توان بدون نسخه و تایید پزشک برای درمان سرفه و سرماخوردگی کودکان زیر 4 سال استفاده کرد. این موضوع درمورد شربت اکسپکتورانت کدئین نیز صادق است.

شربت اکسپکتورانت برای گلو درد

شربت اکسپکتورانت از دسته داروهای خلط آور است که با مرطوب کردن راه هوایی دستگاه تنفسی، باعث خروج میکروب از گلو شده و گلودرد را بهبود می بخشد. این دارو می تواند خلط اضافی گلو را خارج کرده و راه هوایی و گلو را صاف کند.

اکسپکتورانت کدئین اعتیاد است؟

بله. این دارو می تواند باعث اعتیاد در فرد شود. زیرا، کدئین یک ماده مخدر است که درصورت استفاده بیش از حد از آن می تواند باعث وابستگی و اعتیاد شود. لذا، توصیه می شود که این دارو را با تجویز پزشک مصرف کنید و از افزایش مقدار و زمان مصرف ان خودداری کنید.

عوارض مصرف زیاد شربت اکسپکتورانت کدئین

مصرف بیش از حد شربت اکسپکتورانت می تواند باعث عوارض جدی زیر شود:

• آتاکسی
• هیجان و لرزش
• روان‌پریشی
• توهم و تشنج
• هیپرپیرکسی
• خواب‌آلودگی
• نارسایی تنفسی
• کلاپس قلبی عروقی

موارد هشدار دهنده در مصرف شربت اکسپکتورانت کدئین

اکسپکتورانت کدئین می‌تواند به سو‌ء‌مصرف و نهایتا اوردوز منتهی شود. همچنین ممکن است که باعث مشکلات تنفسی حاد تهدیدآمیز برای جان نیز گردد. برای پیشگیری از این مشکلات لازم است که پزشک کمترین دوز ممکن را برای کوتاهترین زمان ممکن تجویز کند و به بیمار نیز توصیه می شود که برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد سوء‌مصرف، بخش نحوه مصرف را هم مطالعه نماید.

احتمال بروز مشکلات تنفسی در ابتدای مصرف دارو یا در صورت مصرف دوز اشتباه یا مصرف بیشتر از میزان تجویز شده افزایش می‌یابد. همچنین مصرف این دارو همراه با الکل یا سایر داروهایی که موجب خواب‌آلودگی یا مشکلات تنفسی می‌شوند، می تواند عوارض جانبی بسیار شدیدی داشته باشد و حتی جان بیمار را به خطر بیاندازد.

برخی داروها بر دفع اکسپکتورانت کدئین (Expectorant Codeine) از بدن تاثیر گذاشته و موجب تغییر کارایی آن می‌شوند. از این رو، توصیه می شود که روش صحیح استفاده از دارو و همچنین تداخلات دارویی آن را بیاموزید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه بخش تداخلات دارویی را مطالعه کنید و در صورت بروز عوارض جانبی بسیار حاد زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:

• تنفس کند یا سطحی
• سبک شدن غیر عادی سر
• خواب‌آلودگی یا سرگیجه شدید
• دشواری در بیدار شدن از خواب

این دارو را در مکانی امن نگهدارید تا از دستبرد و سوء‌مصرف آن پیشگیری شود و اگر فردی به اشتباه دارو را مصرف کرده است فورا به پزشک مراجعه کنید.

زنان در سنین باروری می بایست پیش از مصرف شربت اکسپکتورانت کدئین، در مورد مزایا و مضرات مصرف آن با پزشک مشورت کنند. اگر باردار هستید یا فکر می‌کنید که ممکن است باردار باشید به پزشک اطلاع دهید، چون مصرف این دارو در طول بارداری توصیه نمی‌شود.

مصرف این دارو در طول دو ماه اول بارداری خطر سقط جنین را به مقدار کمی افزایش می‌دهد. همچنین مصرف طولانی مدت یا دوزهای بالای آن در نزدیکی وقت زایمان برای جنین خطرناک است. برای کاهش این خطرات کمترین میزان ممکن دارو را در کمترین زمان ممکن مصرف کنید. نوزادانی که در دوران جنینی برای مدت طولانی در معرض این دارو قرار داشته‌اند، می توانند علائم ترک مصرف شدید داشته باشند که گاهی این علائم می توانند جان انسان را به خطر بیاندازند. در صورت بروز علائم زیر در نوزاد فورا به پزشک اطلاع دهید:

• گریه مداوم
• تنفس کند یا سطحی
• تحریک‌پذیری
• لرزش
• استفراغ
• اسهال
• عدم تغذیه مناسب
• مشکل در افزایش وزن

موارد و نحوه مصرف شربت اکسپکتورانت کدئین

این دارو ترکیبی از کدئین و گایافنزین Guaifenesin AC است که برای درمان موقت سرفه و گرفتگی سینه ناشی از سرماخوردگی، آنفولانزا یا سایر بیماری‌های تنفسی (مانند سینوزیت، برونشیت) استفاده می‌شود. گایافنزین یک اکسپکتورانت است که با کاهش غلظت مخاط ریه، باعث دفع سریع تر آنها از طریق سرفه می شود. کدئین یک داروی ضد سرفه اپیوئیدی است که با اثر بر نقاط خاصی از مغز، شدت سرفه‌ها را کاهش می‌دهد.

توجه داشته باشید که از این دارو برای درمان سرفه مداوم ناشی از سیگار، آسم یا سایر مشکلات تنفسی طولانی مدت (مانند آمفیزمی) یا برای سرفه خلط‌دار استفاده نمی‌شود.

داروهای ضدسرفه اپیوئیدی در افراد زیر ۱۸ ممنوعیت مصرف دارد و احتمال بروز عوارض جانبی حاد خطرآفرین برای جان مانند مشکلات تنفسی در کودکان را بیشتر می کند، توصیه می شود در مورد مزایا و مضرات مصرف این دارو در این رده سنی با پزشک مشورت کنید.

داروهای ضد سرفه و سرماخوردگی، عامل عفونت را درمان نمی‌کنند. اگرچه معمولا سرفه ناشی از سرماخوردگی نیاز به درمان ندارد، اما بهتر است در مورد سایر راه‌های کاهش سرفه و علائم سرماخوردگی نظیر مصرف مایعات کافی، استفاده از رطوبت‌ساز یا اسپری یا قطره نمکی بینی از پزشک سوال کنید.

این شربت را به صورت خوراکی و بدون توجه به وعده های غذایی، معمولا هر ۴ تا ۶ ساعت، همراه با یک لیوان پر آب یا بر اساس توصیه پزشک مصرف کنید. در صورت بروز دلپیچه می‌توانید دارو را همراه با غذا مصرف کنید. در طول مصرف این دارو آب فراوان بنوشید، چون مایعات به کاهش مخاط ریه کمک می‌کنند.

میزان مصرف شربت را با استفاده از پیمانه ویژه این کار اندازه بگیرید، استفاده از قاشق آشپزخانه می تواند باعث خطا در اندازگیری شود. لازم است که برخی انواع مایع را پیش از هر بار مصرف به خوبی تکان دهید، برای بررسی این موضوع به برچسب دارو مراجعه کنید. میزان مصرف دارو را خودسرانه افزایش ندهید، این کار نه تنها باعث تسریع بهبود بیماری نمی‌شود، بلکه بر احتمال بروز عوارض جانبی هم می افزاید.

عوارض قطع مصرف شربت اکسپکتورانت کدئین

قطع مصرف ناگهانی شربت اکسپکتورانت کدئین می تواند باعث بروز علائم ترک مصرف، مانند موارد زیر شود:

• بی‌قراری
• اشک‌ریزی از چشم
• آبریزش بینی
• تهوع
• تعریق
• تیرکشیدن عضلات

برای پیشگیری از بروز این مشکلات معمولا، میزان مصرف دارو به تدریج کاهش می یابد. احتمال بروز علائم ترک در مصرف طولانی مدت (بیش از چند هفته) یا دوزهای بالای دارو بیشتر است. در صورت مشاهده علائم ترک فورا به پزشک اطلاع دهید.

علی‌رغم فواید درمانی این دارو، مصرف طولانی مدت آن خطر سوء‌مصرف و اعتیاد را به همراه دارد و این خطر در صورت اعتیاد به مواد دیگر (مانند الکل یا مواد مخدر) افزایش می‌یابد. به منظور کاهش احتمال اعتیاد، این دارو را دقیقا بر اساس میزان تجویز شده مصرف کنید و برای کسب اطلاعات بیشتر از پزشک سوال کنید.

این احتمال وجود دارد که کارایی این شربت پس از مصرف طولانی مدت کاهش یافته و نیاز به افزایش دوز وجود داشته باشد. بنابراین اگر متوجه افت عملکرد دارو شده‌اید با پزشک صحبت کنید و اگر طی ۵ روز بهبودی در علائم خود مشاهده نکردید، یا اگر بیماری‌تان تشدید ‌شد و دچار سردرد مزمن، تب یا راش پوستی شدید پزشک را مطلع کنید. این موارد می توانند نشانه یک بیماری حاد بوده و نیاز به بررسی پزشکی داشته باشند.

 موارد احتیاطی در مصرف شربت اکسپکتورانت کدئین

پیش از مصرف شربت اکسپکتورانت کدئین و در صورت حساسیت به این دارو یا مسکن‌های اپیوئیدی (مانند مورفین) یا هر ماده غذایی یا دارویی دیگری، به پزشک اطلاع دهید. ممکن است که برخی از مواد سازنده این دارو باعث بروز حساسیت و یا سایر مشکلات شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک صحبت کنید.

پیش از مصرف این دارو سابقه پزشکی خود را به ویژه در موارد زیر به اطلاع پزشک برسانید:

• مشکلات گوارشی (یبوست مزمن، قولنج، بیماری کیسه صفرا، پانکراتیت)
• مشکلات غده آدرنال (مانند بیماری ادیسون)
• اختلالات مغزی (مانند تشنج، ضربه به سر، تومور، افزایش فشار درون جمجمه)
• مشکلات تنفسی (مانند آسم، آمفیزمی، آپنه خواب)
• مشکلات قلبی (مانند ضربان قلب نامنظم)
• بیماری کلیوی
• بیماری کبدی
• اختلالات خلقی-روانی (مانند افسردگی، سایکوز)
• چاقی مفرط
• نوعی بیماری ستون فقرات (کیفواسکولیوز)
• کم‌کاری تیروئید
• مشکل در دفع ادرار (مانند موارد ناشی از بزرگی پروستات یا تنگی مجاری ادرار)
• سابقه شخصی یا خانوادگی سوء‌مصرف مواد مخدر-الکل

این دارو می تواند باعث بروز احساس گیجی یا خواب‌آلودگی ‌شود. الکل و ماریجوانا نیز این وضعیت را تشدید می‌کنند. بنابراین توصیه می شود در انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری کامل دارند مانند رانندگی و کار با ماشین آلات احتیاط کرده و از مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر خودداری کنید و به منظور کاهش سرگیجه و سبکی سر با احتیاط از جای خود بلند شوید.

ممکن است انواع مایع این دارو حاوی شکر، الکل یا آسپارتام باشد؛ لذا، در صورت ابتلا به دیابت، سوء‌مصرف الکل، بیماری کبدی، فنیل‌کتونوریا یا هر بیماری دیگری که مستلزم محدودیت در مصرف این مواد است، جانب احتیاط را رعایت کرده و در مورد مصرف ایمن این شربت با پزشک مشورت کنید.

ممکن است برخی عوارض جانبی این دارو بخصوص گیجی، سرگیجه، خواب‌آلودگی و تنفس کند یا سطحی در سالمندان نمود بیشتری داشته باشد، از این رو، توصیه می شود مصرف آن در این رده سنی با احتیاط بیشتری همراه شود.

این دارو فقط برای شما تجویز شده است و دادن آن به دیگران خلاف قانون است. این دارو فقط برای بیماری فعلی شما تجویز شده است و فقط با تجویز پزشک می توانید از آن در آینده برای درمان بیماری‌های دیگر استفاده کنید. در این موارد ممکن است نیاز به مصرف داروهای دیگری هم داشته باشید.

عوارض جانبی اکسپکتورانت کدئین (Expectorant Codeine)

برخی عوارض متداول این دارو عبارت‌اند از:

• خواب‌آلودگی
• سرگیجه
• سبک شدن سر
• گرگرفتگی صورت
• تهوع
• استفراغ
• یبوست

اگر هر کدام از این عوارض بعد از مدتی تشدید شد یا بهبود نیافت فورا به پزشک اطلاع دهید و به خاطر داشته باشید که پزشکتان پس از بررسی تمامی مزایا و معایب این دارو، اقدام به تجویز آن برای شما کرده است و همه مصرف کنندگان این دارو با عوارض جانبی حاد روبرو نمی‌شوند.

در صورت بروز عوارض جانبی حاد زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:

• مشکل تنفسی در طول خواب (آپنه خواب)
• تغییرات خلقی-روانی (مانند توهم)
• ضربان قلب نامنظم یا تند
• مشکل در دفع ادرار
• تشنج

کدئین در داخل بدن به یک ماده اپیوئیدی قوی (مورفین) تبدیل می‌شود. این تغییر در برخی افراد سریع‌تر و کامل‌تر از معمول رخ‌ داده و باعث افزایش خطر بروز عوارض بسیار حاد می‌گردد. لذا در صورت مشاهده عوارض زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:

• تنفس کند یا سطحی
• خواب‌آلودگی حاد یا مشکل در بیدار شدن
• گیجی

واکنش آلرژیک بسیار شدید به این دارو نادر است، با این حال در صورت بروز علائم حساسیت شدید فورا به پزشک مراجعه کنید:

• راش پوستی
• خارش یا تورم (بخصوص در صورت، زبان یا گلو)
• سرگیجه شدید
• تنگی نفس

این مطلب تمامی عوارض جانبی احتمالی این دارو را پوشش نمی دهد، لذا اگر متوجه عوارض جانبی دیگری شدید که در بالا ذکر نشده است، با پزشک خود تماس بگیرید.

فراموشی و مصرف بیش از حد اکسپکتورانت کدئین

اگر این دارو را به صورت منظم مصرف می‌کنید و مصرف یک نوبت از آن را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید، مگر اینکه نزدیک نوبت بعدی باشد. نوبت بعدی را سر وقت مصرف کنید و میزان آن را دو برابر نکنید.

در صورتی که فردی دچار مسمومیت با این دارو شده است و عوارض حادی مانند بی‌هوشی یا تنگی نفس دارد با ۱۱۵ تماس بگیرید. در سایر موارد فورا به پزشک مراجعه کنید. سایر علائم اوردوز این دارو عبارت‌اند از:

• ضربان قلب نامظنم، تند، کند
•  تنفس کند یا سطحی
• پوست سرد یا مرطوب
• کما

شرایط نگهداری از داروی اکسپکتورانت کدئین

این دارو را در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری کرده و انواع مایع دارو را منجمد نکنید. همه داروها را دور از دسترس اطفال و حیوانات خانگی نگه دارید.

هیچ دارویی را در فاضلاب تخلیه نکنید، اگر دوره مصرف داروی شما تمام شده و یا تاریخ مصرف آن به پایان رسید، باقیمانده دارو را به درستی دور بریزید.