داروی ترک اعتیاد بوپرنورفین

داروی بوپرنورفین (Buprenorphine) در دسته داروهای موثر بر اعصاب مرکزی قرار داشته و می ‌تواند روند موثر بر ادراک درد و پاسخ به درد را تغییر دهد. از این دارو به عنوان ضد درد در تسکین دردهای متوسط تا شدید و در درمان وابستگی و اعتیاد به مواد افیونی استفاده می شود. داروی بوپرنورفین، متعلق به داروهای آگونیست-آنتاگونیست مواد افیونی مخلوط است و به صورت قرص بوپرنورفین 15، قرص زیر زبانی بوپرنورفین0.4، 2، 8 میلی گرم و آمپول 0.3 میلی گرم تولید می شود و معمولاً یک بار در روز مصرف می شود. مصرف بوپرنورفین می ‌تواند باعث تاثیراتی بر ریتم قلب شود؛ همچنین احتمال بروز عوارضی از قبیل خواب آلودگی، سرگیجه، یبوست و سردرد با مصرف داروی بوپرنورفین وجود دارد.

موارد و نحوه مصرف داروی بوپرنورفین (Buprenorphine)

داروی بوپرنورفین به جلوگیری از علائم ترک ناشی از قطع مواد افیونی کمک می کند و می تواند بخشی از یک برنامه کامل (از قبیل نظارت بر انطباق، مشاوره، قرارداد رفتاری و تغییر سبک زندگی) برای سوء مصرف مواد مخدر باشد. می‌توانید از پزشک خود در مورد وجود نالوکسان برای درمان مصرف بیش از حد مواد افیونی مشورت بگیرید. همچنین توجه داشته باشید که اعضای خانواده  باید در مورد عوارض مصرف بیش از حد مواد افیونی و روش های  درمانی مرتبط با آنها، آموزش های لازم را فرا بگیرند.

پیش از شروع مصرف داروی بوپرنورفین(Buprenorphine) یا در زمان خرید دوباره دارو، باید اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی آن را با دقت مطالعه کنید و در صورت وجود هر گونه سوال، از پزشک یا تولیدکننده مشورت بگیرید.

 مصرف داروی بوپرنورفین معمولا مطابق با تجویز پزشک، روزانه یکبار می باشد. قرص زیر زبانی بوپرنورفین را باید به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه زیر زبان نگه داشت تا کاملا حل شود. در صورتی که بیش از یک قرص در روز برای شما تجویز شده است، می‌توانید تمامی قرص ها را با هم یا در هر بار دو قرص را زیر زبان خود قرار دهید. توجه داشته باشید  که از بلعیدن یا جویدن قرصهای زیر زبانی خودداری شود.

 پس از این که قرص کاملاً حل شد یک جرعه آب بنوشید و به آرامی در دهان خود بچرخانید و سپس آب را قورت دهید. چرخاندن آب اطراف دندانها و لثه ها باعث جلوگیری از مشکلات دندان خواهد شد. تا یک ساعت پس از مصرف داروی بوپرنورفین نیز از مسواک زدن دندان ها خودداری نمایید.

داروی بوپرنورفین معمولا تا ۲ روز پس از قطع مواد افیونی به تنهایی استفاده می شود و در مطب پزشک به بیمار داده خواهد شد. پس از این زمان، پزشک برای بیمار داروهای ترکیبی بوپرنورفین یا نالوکسان را توصیه خواهد کرد. ترکیب بوپرنورفین با نالوکسان مانند بوپرنورفین به تنهایی برای جلوگیری از علائم ترک مواد افیونی عمل می کند و برای پیشگیری از استفاده نادرست (تزریق) دارو با نالوکسان ترکیب می شود.

بهترین اثر بخشی داروی بوپرنورفین زمانی است که اولین دوز آن بعد از شروع علائم ترک مواد افیونی باشد. در صورتی که  بوپرنورفین(Buprenorphine) خیلی زود و پس از آخرین مصرف مواد افیونی استفاده شود، موجب بروز علائم ترک در شخص خواهد شد. می توانید برای زمانبندی صحیح استفاده از این دارو از دستورالعمل های پزشک خود پیروی نمایید.

میزان دوز تجویزی داروی بوپرنورفین بر اساس وضعیت پزشکی و نوع پاسخ به درمان مشخص خواهد شد. بدون مشورت با پزشک دوز خود را افزایش نداده یا دفعات مصرف را بیشتر نکنید. همچنین بیشتر از زمان تجویز شده توسط پزشک نباید از این دارو استفاده شود و قطع دارو نیز باید مطابق با برنامه زمانبندی تجویزی باشد.

 استفاده منظم از داروی بوپرنورفین موجب بیشترین سود دهی آن در درمان مشکل بیمار خواهد شد. به همین منظور، می‌توان برای یادآوری، ساعات مشخصی از روز را برای مصرف آن تعیین نمود.

در صورتی که مصرف داروی بوپرنورفین به صورت ناگهانی قطع شود، علائم ترک در شخص بروز پیدا می کند. بخصوص اگر به مدت طولانی یا در دوزهای بالا از آن استفاده شده باشد. برای جلوگیری از این علائم ممکن است پزشک دوز مصرفی شما را به آرامی کاهش دهد. در صورتیکه دچار یکی از  نشانه های زیر که جز علائم ترک هستند، شدید باید بلافاصله به پزشک اطلاع دهید:

• بیقراری
• تغییرات روحی یا روانی (از جمله اضطراب، مشکل خواب، افکار خودکشی)
•  آبریزش از چشم، آبریزش بینی
•  حالت تهوع
•  اسهال
•  تعریق
•  دردهای عضلانی
•  تغییرات ناگهانی در رفتار

توصیه می شود که داروی بوپرنورفین را تزریق نکنید. چرا که تزریق آن خطرناک بوده و ممکن است باعث بروز علائم شدید ترک شود. در مورد جزئیات  و اطلاعات بیشتر در این مورد می توانید با پزشک خود مشورت نمایید.

در صورت عدم بهبودی وضعیت شما با مصرف این دارو یا وخیم تر شدن اوضاع، بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید .

 موارد احتیاطی در مصرف بوپرنورفین

در صورت حساسیت به داروی بوپرنورفین یا وجود سایر آلرژی ها، باید به پزشک خود اطلاع دهید. چرا که برخی مواد غیر فعال موجود در این دارو ممکن است موجب بروز واکنش های آلرژیک یا عوارض دیگر گردد. می توانید برای جزئیات بیشتر در مورد بروز این واکنش ها با پزشک خود مشورت نمایید.

همچنین پیش از مصرف این دارو سابقه پزشکی خود را به خصوص در موارد زیر به پزشک ارائه دهید:

• اختلالات مغزی (مانند آسیب سر، تومور، تشنج)
•  مشکلات تنفسی (مانند آسم، آپنه خواب، بیماری مزمن انسدادی ریه-COPD)
• بیماری کبدی
• اختلالات روانی یا خلقی (مانند گیجی، افسردگی)
• مشکلات معده یا روده (مانند انسداد، یبوست، اسهال ناشی از عفونت، ایلئوس فلجی)
• مشکل در ادرار کردن (مانند بزرگ شدن پروستات)

به ندرت مصرف داروی بوپرنورفین ممکن است باعث سرگیجه و خواب آلودگی شود و مصرف الکل یا ماری جوانا نیز می تواند موجب تشدید این وضعیت گردد. به همین دلیل باید از کارهایی که نیاز به هوشیاری بالا دارند، از قبیل رانندگی پرهیز نمایید و از نوشیدن مشروبات الکلی و مصرف مواد مخدر خودداری کنید.

مصرف داروی بوپرنورفین(Buprenorphine) می‌تواند باعث ایجاد شرایطی مانند (طولانی شدن QT) شود که بر ریتم قلب تاثیر گذار است. طولانی شدن QT به ندرت باعث ضربان قلب سریع یا نامنظم جدی خطر آفرین برای جان انسان می شود و می تواند سایر علائم (مانند سرگیجه شدید، غش) را به وجود بیاورد. در چنین شرایطی فرد بیمار باید تحت مراقبتهای فوری پزشکی قرار گیرد.

خطر طولانی شدن QT ممکن است در اثر برخی شرایط خاص پزشکی یا مصرف  بعضی داروها افزایش پیدا کند که برای جلوگیری از این وضعیت باید درمورد داروهای مصرفی خود به پزشک اطلاع داده و در صورتی که یکی از شرایط زیر را دارید حتماً پزشک را در جریان قرار دهید:

• مشکلات قلبی خاص (نارسایی قلبی، کندی ضربان قلب، طولانی شدن QT در EKG)
• سابقه خانوادگی مشکلات قلبی خاص (طولانی شدن (QT) در نوار قلب، مرگ ناگهانی قلبی)

پایین بودن سطح پتاسیم و منیزیم در خون نیز می‌تواند باعث بروز خطر طولانی شدن QT گردد. همچنین در صورت استفاده از داروهای خاصی  مانند دیورتیک ها یا قرص های آب یا شرایطی مانند تعریق شدید، اسهال یا استفراغ  نیز این خطر ممکن است افزایش پیدا کند. می توانید در مورد روش های ایمن استفاده از داروی بوپرنورفین با پزشک خود مشورت نمایید.

استفاده از این دارو در برخی افراد ممکن است باعث مشکلات دندانی از قبیل پوسیدگی یا از دست دادن دندان، ایجاد حفره و عفونت شود. به همین دلیل، پس از شروع مصرف بوپرنورفین (Buprenorphine) می توانید به دندانپزشک مراجعه کرده و او را در جریان مصرف این دارو قرار دهید. همچنین برای جلوگیری از مشکلات دندانی، سعی کنید معاینات منظمی داشته باشید و مراقبتهای لازم را از دندان و لثه های خود انجام دهید و در صورت وجود درد در دندان و لثه، به دندان پزشک خود اطلاع دهید.

به یاد داشته باشید که پیش از انجام هر عمل جراحی یا دندانپزشکی، فهرست کلی داروهای مصرفی خود شامل با نسخه، بدون نسخه و محصولات گیاهی را به اطلاع پزشک یا دندانپزشک برسانید.

در افراد مسن ممکن است حساسیت نسبت به عوارض جانبی داروی بوپرنورفین از قبیل گیجی، سرگیجه، خواب‌آلودگی، تنفس آهسته یا کم عمق و طولانی شدن QT  بیشتر باشد.

عوارض جانبی داروی بوپرنورفین(Buprenorphine)

با مصرف داروی بوپرنورفین ممکن است عوارض جانبی از قبیل موارد زیر در فرد رخ دهد:

• خواب آلودگی
•  سرگیجه
•  یبوست
•  سردرد

در صورت تداوم یا بدتر شدن هر کدام از این علائم باید به پزشک خود اطلاع دهید.

می‌توانید برای جلوگیری از یبوست، مواد غذایی با فیبر بالا بخورید و آب بیشتری بنوشید. همچنین ورزش کردن یا استفاده از ملین در صورت نیاز، می تواند به شما کمک کند. در مورد انتخاب نوع ملین می‌توانید از پزشک خود کمک بگیرید.

برای کاهش خطر سرگیجه و سبکی سر نیز در هنگام برخاستن از حالت نشسته و خوابیده به آرامی این کار را انجام دهید.

توجه داشته باشید که داروی بوپرنورفین(Buprenorphine) در شرایطی برای  بیمار تجویز می شود که فواید آن به نسبت عوارض احتمالی بسیار بیشتر است و در بسیاری موارد نیز ممکن است هیچگونه عارضه جانبی جدی برای شخص بیمار نداشته باشد.

در صورت سوء مصرف تزریقی یا مخلوط کردن داروی بوپرنورفین با سایر داروهای افسردگی (مانند الکل، بنزودیازپین ها از جمله دیازپام، سایر مواد افیونی) ممکن است مشکلات تنفسی شدید و گاهی کشنده در فرد رخ دهد.

 بروز عوارض جانبی جدی زیر را باید بلافاصله به پزشک اطلاع داد:

• قطع شدن تنفس در هنگام خواب (آپنه خواب)
•  تغییرات ذهنی یا خلقی (مانند بی قراری، گیجی، توهم)
•  درد معده یا شکم
• درد دندان یا لثه
•  علائم خوب کار نکردن غدد فوق کلیوی (مانند خستگی غیرعادی، کاهش وزن)

همچنین در صورت بروز عوارض جانبی بسیار جدی زیر، سریعاً باید به پزشک مراجعه نمود:

• غش
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
•  سرگیجه شدید
•  تنفس آهسته یا کم عمق
•  خواب آلودگی غیر معمول
• مشکل در بیدار شدن

هرچند داروی بوپرنورفین(Buprenorphine) برای جلوگیری از بروز واکنش های ترک به کار می رود، اما در موارد نادری ممکن است موجب بروز علائم ترک مواد افیونی شود، علائم این مشکل عبارتند از:

• اسهال
•  تغییرات شدید ذهنی یا خلقی (مانند اضطراب، تحریک‌پذیری، مشکل خواب)
•  سفتی عضلات
• لرزش

اگر برای اولین بار درمان با این دارو را شروع کرده اید یا از مواد افیونی طولانی اثری مثل متادون استفاده می کنید، احتمال بروز این عوارض بیشتر می باشد. در صورت بروز چنین علائمی باید سریعاً به پزشک خود اطلاع دهید.

مصرف داروی بوپرنورفین (Buprenorphine) ممکن است موجب بیماری جدی کبدی گردد. در صورت داشتن هر کدام از نشانه های آسیب کبدی زیر بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید:

• تهوع یا استفراغی که متوقف نمی شود
•  ادرار تیره
•  از دست دادن اشتها
•  زردی چشم یا پوست
•  درد شدید معده یا شکم

بروز واکنش های آلرژیک بسیار جدی به داروی بوپرنورفین بسیار اندک است. با این وجود اگر هر کدام از علائم زیر را مشاهده کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه نمایید:

• بثورات پوستی
•  خارش یا تورم (به ویژه در صورت، زبان، گلو)
•  سرگیجه شدید
•  مشکل تنفسی

موارد ذکر شده، فهرست کاملی از عوارض جانبی داروی بوپرنورفین نمی باشد و در صورتی که هرگونه علامت غیر عادی را پس از مصرف این دارو مشاهده نمودید، با پزشک خود در این باره صحبت نمایید.

فراموشی و مصرف بیش از حد داروی بوپرنورفین(Buprenorphine)

در صورت فراموش کردن دوز مصرفی دارو به محض یادآوری آن را استفاده نمایید. اما اگر به زمان دوز بعد نزدیک شده‌اید، می‌توانید از آن صرف نظر کرده و مطابق با برنامه زمان بندی خود دوز های بعدی را استفاده نمایید. توجه داشته باشید که به منظور جبران دوز فراموش شده میزان مصرف بوپرنورفین در یک نوبت را دو برابر ننمایید.

چنانچه در اثر مصرف بیش از حد این دارو، علائم جدی غش یا مشکل تنفسی در شخص ایجاد شد، باید با اورژانس تماس گرفته شود یا اینکه بیمار به نزدیکترین مرکز درمانی منتقل شود.

 نکات نگهداری از داروی بوپرنورفین(Buprenorphine)

روش نگهداری داروی بوپرنورفین با توجه به برند های مختلف سازنده آن متفاوت می باشد و به همین منظور باید راهنمای نحوه نگهداری را که در بسته بندی یا بروشور همراه دارو موجود می باشد، با دقت مطالعه نمود یا مطابق با توصیه داروساز عمل کرد.

 همچنین به مانند دیگر داروها، بوپرنورفین (Buprenorphine) را باید از دسترس اطفال و حیوانات خانگی دور نگه داشت.

 از ریختن این دارو در فاضلاب خودداری نمایید؛ مگر در مواردی که دستورالعملی برای ممنوعیت این کار وجود نداشته باشد. همچنین، در مورد دفع صحیح داروهایی که به آنها نیاز ندارید یا تاریخ انقضا آنها گذشته است، با داروساز مشورت نمایید.