اسپری استنشاقی بودزوناید

بودزوناید (Budesonide) از جمله داروهای کورتیکواستروئید و متعلق به خانواده هورمون ها و جایگزین های سنتزی است که با مکانیسم های اختصاصی خود موجب بهبود بیماری ها می شود. این دارو به صورت نبولایز0.5، 1میلی گرم، اسپری استنشاقی100 و 200میکروگرم، انما 2میلی گرم، کپسول3میلی گرم، پودر استنشاقی 400میکروگرمو اسپری بینی 64میکروگرم تولید شده و برای درمان آسم مزمن، پروفیلاکسی ، رینیت آلرژیک و سندروم کروپ کودکان مورد استفاده قرار می گیرد. خشکی و تحریک گلو، گرفتگی صدا، تغییر صدا، مزه نامطبوع در دهان، آبریزش بینی و خونریزی بینی از شایع ترین عوارض جانبی بودزوناید به شمار می روند. تجویز این دارو در افراد دارای حساسیت به کورتیکواستروئید ها و همچنین مبتلایان به مشکلات چشمی، فشار خون بالا، بیماری کبدی، مشکلات تیروئید، دیابت، مشکلات شکم یا روده ، پوکی استخوان و ... با احتیاط فراوان انجام می گیرد. از مهمترین تداخلات دارویی بودزوناید می توان به دسموپرسین اشاره کرد.

موارد و نحوه مصرف بودزوناید استنشاقی

از داروی بودزوناید (Budesonide) برای کنترل و پیشگیری از علائم آسم (خس‌خس‌سینه و تنگی نفس) استفاده می‌شود. این دارو به دسته دارویی کورتیکوستروئید‌ها تعلق دارد و با کاهش تورم و تحریک در مجاری هوایی باعث سهولت در تنفس می‌شود. این دارو سریع اثر نیست و برای بهبود حملات ناگهانی آسم مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، از این رو توصیه می شود در صورت بروز حمله آسم از داروی سریع‌الاثر تجویزی استفاده کنید.

پیش از مصرف دارو و در هر بار خرید مجدد آن بروشور اطلاعات دارویی ارائه شده توسط شرکت سازنده را مطالعه کرده و روش صحیح استفاده از دارو (اسپری فشرده همراه با ماسک صورت یا قطعه دهانی) و روش صحیح ضد عفونی کردن آن را بیاموزید و اگر هر سوالی دارید از پزشک یا داروساز بپرسید.

توصیه می شود که این دارو را در اسپری اولتراسونیک استفاده نکنید، سوسپانسیون بودزوناید (Budesonide) را با سایر داروها در اسپری ترکیب نکنید و برای اثرگذاری بهتر، به صورت منظم مصرف نمائید. کودکان می بایست تحت نظر یک بزرگسال از اسپری دارو استفاده کنند. پیش از مصرف اسپری را به آرامی تکان دهید و اگر سوال  دیگری دارید، از پزشک یا داروساز بپرسید.

 میزان مصرف دارو به وضعیت بیماری و واکنش بدن به درمان بستگی دارد و از آنجایی که این دارو در دوزهای مختلفی تولید می شود، از مناسب بودن دوز مصرفی خود اطمینان حاصل کنید. این دارو را به صورت دهانی، معمولا ۱ یا ۲ بار در روز و یا بر اساس تجویز پزشک مصرف کنید. هنگام مصرف دارو و تا زمان پایان اسپری شدن آن، طی ۵ تا ۱۰ دقیقه آرام و عمیق نفس بکشید و از تماس آن با چشم خودداری کنید.

برای پیشگیری از خشکی دهان، گرفتگی صدا و عفونت قارچی دهانی غرغره کنید، دهانتان را با آب بشویید و آب مصرفی را بیرون ریخته و از بلعیدن آن اجتناب کنید. همچنین به منظور پیشگیری از واکنش‌ و تحریک پوستی محل تماس ماسک صورت یا قطعه دهانی را بشویید.

مصرف این داروی استنشاقی در فواصل زمانی منظم موجب بهبود عملکرد آن می شود، می توانید برای کمک به یادآوری هر روز آن را در زمان های مشخصی استفاده کنید. مصرف دارو را خودسرانه افزایش ندهید، نه تنها این کار باعث تسریع بهبود بیماری نمی‌شود، بلکه احتمال بروز عوارض جانبی را هم افزایش می‌دهد.  بدون هماهنگی با پزشک مصرف دارو را متوقف نکنید، قطع ناگهانی مصرف می‌تواند باعث تشدید برخی از شرایط شود و نیاز به کاهش تدریجی دوز وجود دارد.

بین اسپری های مصرف روزانه (داروی نگهدارنده) و اسپری های موارد اورژانسی(داروی سریع‌الاثر) تمایز قائل شوید و تحت شرایط زیر، در اسرع وقت با پزشک مشورت کنید:

• سرفه یا تنگی نفس جدید یا تشدید شونده
•  خس‌خس سینه
•  افزایش خلط
•  تشدید نتایج دستگاه پیک فلومتر
•  تنگی نفس در نیمه شب
•  افزایش مصرف اسپری سریع‌الاثر (بیشتر از ۲ روز در هفته)
•  عدم عملکرد صحیح اسپری سریع‌الاثر

همچنین توصیه می شود که تشخیص مشکلات حاد قابل درمان در منزل و موارد نیازمند مداخلات پزشکی را بیاموزید.

اگر به صورت منظم از یک کورتیکوستروئید دیگر (مانند پردنیزون) به صورت خوراکی استفاده می‌کنید، بدون هماهنگی با پزشک مصرف آن را متوقف نکیند. توقف ناگهانی مصرف این دارو می‌تواند باعث تشدید برخی از بیماری‌ها (مانند آسم، آلرژی) شود. همچنین در صورت قطع مصرف ناگهانی ممکن است با علائم ترک مصرف (مانند ضعف، کاهش وزن، تهوع، درد ماهیچه، سردرد، خستگی، سرگیجه) روبرو شوید. برای کمک به پیشگیری از بروز علائم ترک، دوز مصرفی دارو به صورت تدریجی کاهش می یابد. در صورت بروز علائم ترک فورا پزشک را مطلع کنید و همچنین بخش موارد احتیاطی را هم مطالعه نمائید.

ممکن است ۲ تا ۸ روز بعد از شروع مصرف دارو، متوجه بهبود علائم خود شوید، اما به منظور بروز تاثیرات کامل دارو به چندین هفته و یا بیشتر زمان نیاز خواهید داشت. اگر به رغم مصرف دارو بیماری بهتر نمی‌شود و یا تشدید می‌شود پزشک را مطلع کنید.

موارد احتیاطی در مصرف بودزوناید استنشاقی

قبل از مصرف این دارو پزشک را در جریان هر نوع حساسیتی که دارید، قرار دهید. ممکن است که برخی از مواد سازنده این دارو باعث بروز حساسیت و یا سایر مشکلات شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر با داروساز صحبت کنید و پیش از مصرف دارو سابقه پزشکی خود را بخصوص در موارد زیر به اطلاع پزشک برسانید:

• مشکلات چشمی (مانند آب مروارید، گلوکوم)
• فشار خون بالا
• بیماری کبدی
• مشکلات تیروئید
• دیابت
• مشکلات شکم یا روده (مانند دایورتیکولیت، زخم)
• پوکی استخوان
• عفونت فعلی یا گذشته (مانند سل، تست سل مثبت، هرپس، عفونت قارچی)
• مشکلات خونریزی
• مشکلات خلقی-روانی (مانند سایکوز، اضطراب، افسردگی)

اگر طی ۱۲ ماه گذشته مصرف کورتیکوستروئید خوراکی (مانند قرص پردنیزون) را متوقف کرده و در عوض از این اسپری استفاده می‌کنید و یا برای مدت طولانی از دوزهای زیاد این دارو استفاده کرده‌اید؛ احتمال افزایش حساسیت به استرس فیزیکی وجود دارد. لذا پیش از انجام عمل جراحی و یا درمان اورژانسی و یا در صورت ابتلا به بیماری یا آسیب حاد، پزشک یا دندانپزشک را در جریان مصرف این دارو در حال حاضر و یا مصرف کورتیکوستروئید خوراکی طی ۱۲ ماه گذشته قرار دهید و اگر دچار خستگی غیرعادی یا شدید و کاهش وزن هستید، پزشک را مطلع کنید. به منظور آگاه کردن اطرافیان از مصرف کورتیکوستروید در حال حاضر یا در ۱۲ ماه گذشته، از کارت هشدار و یا گردنبند شناسه پزشکی استفاده کنید.

این احتمال وجود دارد که بدن شما در اثر مصرف طولانی مدت این دارو، دچار ضعف عملکرد در مقابل عوامل عفونی شود. لذا از تماس با افراد مبتلا به بیماری‌های عفونی واگیردار (مانند آبله مرغان، سرخک، آنفولانزا) خودداری کرده و به منظور دریافت اطلاعات بیشتر و یا در صورتی که در معرض عوامل عفونی بوده‌اید با پزشک مشورت کنید.

پیش از انجام عمل جراحی پزشک یا دندانپزشک را در جریان تمامی داروهای مصرفی خود (شامل داروهای نسخه‌ای، ‌بدون نسخه و محصولات گیاهی)‌ قرار دهید.

پیش از انجام هرگونه ایمن‌سازی یا واکسیناسیون، متخصصان امر را در جریان مصرف این دارو قرار دهید و از تماس با افرادی که اخیرا واکسن زنده دریافت کرده‌اند (مانند واکسن استنشاقی آنفولانزا) خودداری کنید.

مصرف طولانی مدت این اسپری می‌تواند رشد کودک را موقتا مختل کند، کنترل نامناسب آسم نیز می‌تواند موجب کاهش نرخ رشد شود. از این رو توصیه می شود به منظور اندازگیری قد کودک به صورت منظم به پزشک مراجعه کنید.

عوارض جانبی بودزوناید استنشاقی (Budesonide)

برخی عوارض متداول مصرف این دارو عبارت‌اند از:

• خشکی یا تحریک گلو
• گرفتگی صدا
• تغییر صدا
• مزه نامطبوع در دهان
• آبریزش بینی
• خونریزی بینی

اگر هر کدام از این عوارض بعد از مدتی تشدید شد و یا بهبود نیافت فورا به پزشک اطلاع دهید و و به خاطر داشته باشید که از نظر پزشک فواید این دارو برای شما بیشتر از عوارض آن است و اغلب افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند با عوارض جانبی حادی روبرو نمی‌شوند.

در موارد نادر افراد بعد از مصرف این دارو دچار آسم یا مشکلات تنفسی ناگهانی می‌شوند. در صورت بروز این مشکل از اسپری سریع‌الاثر استفاده کرده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

از آنجاییکه این دارو سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند، ممکن است بدن در برابر عوامل عفونی آسیب‌پذیر شده و احتمال ابتلا به عفونت‌های حاد (خطرآفرین برای جان) افزایش یابد. لذا در صورت بروز علائم عفونت (مانند درد گوش، گلو درد، تب، لرز) فورا پزشک را مطلع کنید.

مصرف طولانی مدت و یا مقادیر بالای این دارو می‌تواند باعث برفک دهانی (عفونت قارچی)‌ شود. از این رو توصیه می شود که در صورت مشاهده نقاط سفید رنگ در گلو یا دهان با پزشک تماس بگیرید.

در صورت بروز عوارض جانبی حاد زیر فورا پزشک را مطلع کنید:

• خستگی غیر عادی
• مشکلات بینایی
• افزایش خونریزی یا کبودی
• پف کردن صورت
• رشد غیر عادی مو
• تغییرات خلقی-روانی (مانند افسردگی، تغییرات خلقی، آشفتگی)
• گرفتگی یا درد عضلات
• نازک شدن پوست
• تضعیف بهبودی زخم‌ها
• افزایش تشنگی یا ادرار

به ندرت ممکن است که مصرف این دارو باعث بروز حساسیت بسیار شدید شود. لذا در صورت بروز علائم حساسیت شدید فورا به پزشک مراجعه کنید:

• راش پوستی
• خارش یا تورم (بخصوص در صورت، زبان،گلو)
• سرگیجه شدید
• تنگی نفس

این مطلب تمام عوارض جانبی احتمالی دارو را پوشش نمی دهد، لذا در صورت مشاهده سایر عوارض جانبی با پزشک تماس بگیرید.

فراموشی و مصرف بیش از حد بودزوناید استنشاقی

اگر یک نوبت از مصرف این دارو را فراموش کردید به محض یادآوری آنرا مصرف کنید. اما اگر زمان نوبت بعدی فرا رسیده، نوبت فراموش شده را نادیده بگیرید و مقدار نوبت بعدی را دو برابر نکنید.

در صورتی که فردی دچار اوردوز با این دارو شده است و عوارض حادی مانند بی‌هوشی یا تنگی نفس دارد با ۱۱۵ تماس بگیرید. در سایر موارد فورا به پزشک مراجعه کنید.

 نکات مهم در مصرف اسپری استنشاقی بودزوناید

این دارو برای بیماری فعلی شما تجویز شده است، لذا از مصرف آن در موارد مشابه یا توصیه به دیگران اکیدا خودداری کنید.

لازم است که در طول مصرف این دارو برخی از تست‌ها (مانند سطح کورتیزول، تست چشم، تراکم استخوان، اندازگیریی قد و وزن) انجام شود. در تمامی ملاقات های پزشکی و آزمایشگاهی‌، به طور منظم حضور داشته باشید.

روش استفاده از پیک فلومتر را بیاموزید، روزانه از آن استفاده کنید و تشدید آسم (مانند نتایج در محدوده زرد یا قرمز، افزایش استفاده از اسپری سریع‌الاثر) را فورا به پزشک اطلاع دهید.

از تماس با مواد حساسیت‌زا یا محرک مانند دود، دانه گرده، موی حیوانات، گرد و غبار یا کپک خودداری کنید. این مواد می توانند موجب تشدید مشکلات تنفسی شوند. اغلب افراد مبتلا به آسم یا بیماری ریوی مزمن باید سالانه واکسن آنفولانزا دریافت کنند.

مصرف طولانی مدت این دارو خطر بروز پوکی استخوان را در بزرگسالان افزایش می دهد. در مورد خطرات و درمان‌های پوکی استخوان با پزشک صحبت کنید. تغییرات سبک زندگی موثر در کاهش خطر پوکی استخوان عبارت‌اند از:

• ورزش‌های مقاومتی
• مصرف کلسیم و ویتامین دی کافی
• عدم استعمال دخانیات
• محدود کردن مصرف الکل

به منظور پیشگیری از بروز پوکی استخوان در بزرگسالی، کودکان را تشویق کنید که ورزش کنند و رژیم غذایی  سالم (حاوی کلسیم) داشته باشند.

شرایط نگهداری از بودزوناید استنشاقی

این دارو را به صورت قائم، در فویل بسته‌بندی و به دور از نور نگهداری کنید. برندهای مختلف این دارو شرایط نگهداری متفاوتی دارندف برای اطلاعات بیشتر در این زمینه به بروشور داروی خریداری شده و یا داروساز مراجعه کنید.

این دارو را دور از رطوبت نگهداری کرده و همه داروها را دور از دسترس اطفال و حیوانات خانگی نگه دارید.

هیچ دارویی را در فاضلاب تخلیه نکنید، اگر دوره مصرف داروی شما تمام شده یا تاریخ مصرف آن به پایان رسید، باقیمانده دارو را به درستی دور بریزید.