اسپری استنشاقی بکلومتازون

بکلومتازون (Beclomethasone) از جمله هورمون ها و جایگزین های سنتزی  متعلق به خانواده کورتیکواستروئیدها است که با اثرات ضد التهابی و کاهش موکوس، نقش درمانی خود را ایفا می کند. این دارو در اشکال اسپری استنشاقی 50، 100 و 250میکروگرم، اسپری بینی 10 و 50میلی گرم و کپسول استنشاقی 200میکروگرم تولید و عرضه شده و برای درمان آسم نايژه اي مزمن مورد استفاده قرار می گیرد. خشکی یا تحریک گلو،گرفتگی صدا، سرفه، طعم ناخوشایند در دهان و تغییرات در صدا از شایع ترین عوارض بکلومتازون می باشند. تجویز این دارو در افراد دارای حساسیت به بکلومتازون و بیمارانی با سابقه مشکلات بینایی، پوکی استخوان و عفونت فعلی یا گذشته، نیازمند احتیاط بیشتری است. از مهمترین تداخلات دارویی بکلومتازون می توان به آلدسلوکین، میفپریستون و دسموپرسین اشاره کرد.

موارد و نحوه مصرف بکلومتازون استنشاقی

بکلومتازون استنشاقی (Beclomethasone) برای پیشگیری و کنترل علائم بیماری آسم (خس‌خس سینه و تنگی نفس) به کار می رود. این دارو به دسته دارویی کورتیکوستروئیدها تعلق دارد و با کاهش تورم مجاری تنفسی و باعث راحت‌تر شدن تنفس می‌شود. به منظور پیشگیری از مشکلات تنفسی (حمله خس‌خس سینه یا تنگی نفس) لازم است که از این دارو به صورت منظم استفاده شود. این دارو یک داروی سریع الاثر نیست و نباید برای بهبود حملات آسم استفاده شود، در حملات آسمی از اسپری های سریع الاثر تجویز شده استفاده می شود.

پیش از مصرف دارو و در هر بار خرید مجدد آن بروشور دارو را مطالعه کنید و اگر هر سوالی دارید از پزشک یا داروساز بپرسید. این دارو را به صورت دهانی، بر اساس تجویز پزشک و معمولا ۲ بار در روز مصرف کنید. میزان مصرف دارو به وضعیت بیماری و واکنش بدن به درمان بستگی دارد.

همراه با این دارو از دمیار استفاده نکنید، همچنین نیازی به آماده سازی یا تکان دادن دارو وجود ندارد. اگر در هر نوبت دو پاف از دارو استفاده می‌کنید بین هر پاف حداقل ۱ دقیقه صبر کنید. همچنین اگر هم زمان از اسپری‌های دیگر هم استفاده می‌کنید بین مصرف هر دارو حداقل ۱ دقیقه صبر کرده و این دارو (کورتیکوستروئید) را پس از بقیه داروهایتان استفاده نمائید.

برای پیشگیری از خشکی دهان، گرفتگی صدا و عفونت قارچی دهانی غرغره کنید، دهانتان را با آب بشویید و آب مصرف شده را بیرون ریخته و از بلعیدن آن خودداری کنید. تعداد دفعات مصرف دارو را یادداشت کنید و پس از مصرف تعداد دفعات مشخص شده بر روی بسته‌بندی، باقی‌مانده آن را دور بریزید. برای تمیز کردن دستگاه از دستورالعمل دارو پیروی کنید، دستگاه را نشویید و هیچ قسمتی از آن را در آب قرار ندهید.

مصرف این دارو در فواصل زمانی منظم موجب بهبود عملکرد آن می شود، می توانید برای کمک به یادآوری هر روز آن را در زمان های مشخصی استفاده کنید. مصرف دارو را خودسرانه افزایش ندهید، نه تنها این کار باعث تسریع بهبود بیماری نمی‌شود، بلکه احتمال بروز عوارض جانبی را هم افزایش می‌دهد.  بدون هماهنگی با پزشک مصرف این دارو را متوقف نکنید، قطع ناگهانی مصرف می‌تواند باعث تشدید برخی از شرایط شود و نیاز به کاهش تدریجی دوز وجود دارد.

بین اسپری های مصرف روزانه (داروی نگهدارنده) و اسپری های موارد اورژانسی(داروی سریع‌الاثر) تمایز قائل شوید و تحت شرایط زیر، در اسرع وقت با پزشک مشورت کنید:

• سرفه یا تنگی نفس جدید یا تشدید شونده
•  خس‌خس سینه
•  افزایش خلط
•  تشدید نتایج دستگاه پیک فلومتر
•  تنگی نفس در نیمه شب
•  افزایش مصرف اسپری سریع‌الاثر (بیشتر از ۲ روز در هفته)
•  عدم عملکرد صحیح اسپری سریع‌الاثر

همچنین توصیه می شود که تشخیص مشکلات حاد قابل درمان در منزل و موارد نیازمند مداخلات پزشکی را بیاموزید.

اگر به صورت منظم از یک کورتیکوستروئید دیگر (مانند پردنیزون) به صورت خوراکی استفاده می‌کنید، بدون هماهنگی با پزشک مصرف آن را متوقف نکیند. توقف ناگهانی مصرف این دارو می‌تواند باعث تشدید برخی از بیماری‌ها (مانند آسم، آلرژی) شود. همچنین در صورت قطع مصرف ناگهانی ممکن است با علائم ترک مصرف (مانند ضعف، کاهش وزن، تهوع، درد ماهیچه، سردرد، خستگی، سرگیجه) روبرو شوید. برای کمک به پیشگیری از بروز علائم ترک، دوز مصرفی این دارو به صورت تدریجی کاهش می یابد. در صورت بروز علائم ترک فورا پزشک را مطلع کنید و همچنین بخش موارد احتیاطی را هم مطالعه نمائید.

ممکن است طی ۲۴ ساعت پس از مصرف این دارو، متوجه بهبود علائم خود شوید، اما به منظور بروز تاثیرات کامل دارو به چندین هفته و یا بیشتر زمان نیاز خواهید داشت. اگر به رغم مصرف بکلومتازون بیماری بهتر نمی‌شود و یا تشدید می‌شود پزشک را مطلع کنید.

 موارد احتیاطی در مصرف بکلومتازون (Beclomethasone)

قبل از مصرف این دارو پزشک را در جریان هر نوع حساسیتی که دارید، قرار دهید. ممکن است که برخی از مواد سازنده این دارو باعث بروز حساسیت و یا سایر مشکلات شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر با داروساز صحبت کنید و پیش از مصرف دارو سابقه پزشکی خود را بخصوص در موارد زیر به اطلاع پزشک برسانید:

• مشکلات بینایی (مانند آب مروارید، گلوکوم)
• پوکی استخوان
• عفونت فعلی یا گذشته (مانند سل، هرپس)

اگر طی ۱۲ ماه گذشته مصرف کورتیکوستروئید خوراکی (مانند قرص پردنیزون) را متوقف کرده و در عوض از این اسپری استفاده می‌کنید و یا برای مدت طولانی از دوزهای زیاد این دارو استفاده کرده‌اید؛ احتمال افزایش حساسیت به استرس فیزیکی وجود دارد. لذا پیش از انجام عمل جراحی و یا درمان اورژانسی و یا در صورت ابتلا به بیماری یا آسیب حاد، پزشک یا دندانپزشک را در جریان مصرف این دارو در حال حاضر و یا مصرف کورتیکوستروئید خوراکی طی ۱۲ ماه گذشته قرار دهید و اگر دچار خستگی غیرعادی یا شدید و کاهش وزن هستید، پزشک را مطلع کنید. به منظور آگاه کردن اطرافیان از مصرف کورتیکوستروید در حال حاضر یا در ۱۲ ماه گذشته، از کارت هشدار و یا گردنبند شناسه پزشکی استفاده کنید.

این احتمال وجود دارد که بدن شما در اثر مصرف طولانی مدت این دارو، دچار ضعف عملکرد در مقابل عوامل عفونی شود. لذا از تماس با افراد مبتلا به بیماری‌های عفونی واگیردار (مانند آبله مرغان، سرخک، آنفولانزا) خودداری کرده و به منظور دریافت اطلاعات بیشتر و یا در صورتی که در معرض عوامل عفونی بوده‌اید با پزشک مشورت کنید.

پیش از انجام عمل جراحی پزشک یا دندانپزشک را در جریان تمامی داروهای مصرفی خود (شامل داروهای نسخه‌ای، ‌بدون نسخه و محصولات گیاهی)‌ قرار دهید.

مصرف طولانی مدت این دارو می‌تواند رشد کودک را موقتا مختل کند، کنترل نامناسب آسم نیز می‌تواند موجب کاهش نرخ رشد شود. از این رو توصیه می شود به منظور اندازگیری قد کودک به صورت منظم به پزشک مراجعه کنید.

 عوارض جانبی داروی بکلومتازون (Beclomethasone)

برخی عوارض متداول مصرف این دارو عبارت‌اند از:

• خشکی یا تحریک گلو
• گرفتگی صدا
• سرفه
• طعم نامطبوع در دهان
• تغییر صدا

 اگر هر کدام از این عوارض بعد از مدتی تشدید شد و یا بهبود نیافت فورا به پزشک اطلاع دهید و به خاطر داشته باشید که از نظر پزشک فواید این دارو برای شما بیشتر از عوارض آن است و اغلب افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند با عوارض جانبی حادی روبرو نمی‌شوند.

در صورت بروز عوارض جانبی حاد زیر، فورا پزشک را مطلع کنید:

• نقاط سفید در دهان یا زبان
• پف کردن صورت
• رشد غیر عادی مو
• تضعیف بهبود زخم
• درد استخوان
• تغییرات خلقی-روانی (مانند افسردگی، نوسانات خلقی، آشفتگی)
• افزایش خونریزی یا کبودی
• افزایش تشنگی یا ادرار
• مشکلات بینایی
• علائم عفونت (مانند گلو درد ممتد، تب، لرز)

در موارد نادر افراد بعد از مصرف این دارو دچار خس‌خس سینه و مشکلات تنفسی ناگهانی می‌شوند. در صورت بروز این مشکل از اسپری سریع‌الاثر استفاده کرده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

به ندرت ممکن است که مصرف این دارو باعث بروز حساسیت بسیار شدید شود. از این رو در صورت بروز علائم حساسیت شدید فورا به پزشک مراجعه کنید:

• راش پوستی
• خارش یا تورم (بخصوص در صورت، زبان، گلو)
• سرگیجه شدید
• تنگی نفس

این مقاله تمام عوارض جانبی احتمالی را پوشش نمی دهد، لذا در صورت مشاهده سایر عوارض جانبی با پزشک تماس بگیرید.

 فراموشی و مصرف بیش از حد بکلومتازون

اگر مصرف یک نوبت از این دارو را فراموش کردید به محض یادآوری آن را مصرف کنید، مگر اینکه نزدیک نوبت بعدی باشد. نوبت بعدی را سر وقت مصرف کنید و میزان آن را دو برابر نکنید.

در صورتی که فردی دچار اوردوز با این دارو شده است و عوارض حادی مانند بی‌هوشی یا تنگی نفس دارد با ۱۱۵ تماس بگیرید. در سایر موارد فورا به پزشک مراجعه کنید.

 نکات مهم در مصرف بکلومتازون

این دارو برای بیماری فعلی شما تجویز شده است، لذا از مصرف آن در موارد مشابه یا توصیه به دیگران اکیدا خودداری کنید.

لازم است که در طول مصرف این دارو برخی از تست‌ها (مانند مانند سطح کورتیزول، عملکرد ریه، تست چشم، تراکم استخوان) انجام شود. در تمامی ملاقات های پزشکی و آزمایشگاهی‌، به طور منظم حضور داشته باشید.

از تماس با مواد حساسیت‌زا یا محرک مانند دود، دانه گرده، موی حیوانات، گرد و غبار یا کپک خودداری کنید. این مواد می توانند موجب تشدید مشکلات تنفسی شوند.

مصرف طولانی مدت این دارو خطر بروز پوکی استخوان را در بزرگسالان افزایش می دهد. در مورد خطرات و درمان‌های پوکی استخوان با پزشک صحبت کنید. تغییرات سبک زندگی موثر در کاهش خطر پوکی استخوان عبارت‌اند از:

• ورزش‌های مقاومتی
• مصرف کلسیم و ویتامین دی کافی
• عدم استعمال دخانیات و مصرف الکل

به منظوردریافت توصیه‌های بیشتر با پزشک مشورت کنید و جهت پیشگیری از بروز پوکی استخوان در بزرگسالی، کودکان را تشویق کنید که ورزش کنند و رژیم غذایی  سالم (حاوی کلسیم) داشته باشند.

روش استفاده از پیک فلومتر را بیاموزید، روزانه از آن استفاده کنید و تشدید مشکلات تنفسی (مانند نتایج در محدوده زرد یا قرمز، افزایش استفاده از اسپری سریع‌الاثر) را فورا به پزشک اطلاع دهید.

از آنجاکه ویروس آنفولانزا مشکلات تنفسی را تشدید می‌کند در مورد لزوم انجام واکسیناسیون سالانه آنفولانزا از پزشک سوال کنید.

شرایط نگهداری از بکلومتازون (Beclomethasone)

این دارو را در دمای اتاق و به دور از حرارت و رطوبت نگهداری کرده و دارو را در نزدیکی شعله و یا در معرض حرارت بالا (بیشتر از ۴۹ درجه سانتی‌گراد) قرار ندهید.

از آنجاکه این قوطی تحت فشار است به آن ضربه نزنید و آن را در مجاورت آتش یا مواد آتش زا قرار ندهید. تمامی داروها را دور از دسترس اطفال و حیوانات خانگی نگه دارید.

هیچ دارویی را در فاضلاب تخلیه نکنید، اگر دوره مصرف بکلومتازون (Beclomethasone) شما تمام شده و یا تاریخ مصرف آن به پایان رسید، باقیمانده دارو را به درستی دور بریزید.