بیماری قلبی یکی از شایع ترین عوارضی است که فرد مبتلا به دیابت آنرا تجربه میکند. بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت خطرات ناشی از بیماری های قلبی را تجربه میکنند. بنابراین بهترین راه آن است که قلب افراد دیابتی بطور منظم تحت کنترل متخصصان قرار بگیرد.
تاثیر دیابت بر قلب
بیماری قلبی در افراد مبتلا به دیابت شایع است. یکی از عوارض خطرناک برای جان افراد دیابتی سکته میباشد در واقع بیش از 60 درصد افراد دیابتی با مشکلات قلبی دست به گریبان اند و علت بسیاری از مرگ ها در افراد دیابتی همین موضوع میباشد. به طور کلی، خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی و سکتۀ مغزی در افراد دیابتی بیش از دو برابر افراد عادی است.
در بین انواع دیابت، بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 با احتمال بیشتری مشکلات قلبی را تجربه میکنند. عملا مشکلات قلبی در دیابت کودکان بسیار کمتر از مشکلات قلبی در دیابت نوع 2 میباشد.
مشکلات قلبی میتواند ناشی از بیماری های زمینه ای بسیاری باشد با این حال در تحقیقات نشان داده است که دیابت یکی از ریسک فاکتورهای مهم در بیماری ها و نارسایی قلبی است. عوامل اصلی بیماری های قلبی شامل:
- دیابت
- فشارخون بالا
- چاقی
- سیگار
- مصرف الکل
- ژنتیک
شرایط افراد دیابتی زمانی بسیار خطرناک است که فرد دیابتی یکی از ریسک فکتورهای بالا را همراه دیابت خود داشته باشد. این موضوع سبب میشود که میزان احتمال بروز مشکلات قلبی 2 برابر افزایش پیدا کند مثلا اگر یک فرد دیابتی در حالت معمول دو برابر بیش از سایرین در خطر حمله قلبی قرار دارد، فردی که هم چاق است و هم مبتلا به دیابت میباشد 4 برابر بیش از یک فرد عادی احتمال ابتلا به مشکلات قلبی را خواهد داشت.
بنابراین برای افراد دیابتی بسیار مهم است که سایر عوامل خطر آفرین را از خود دور کنند. این درست است که ژنتیک در اختیار ما نیست اما مواردی مانند چاقی، فشار خون و سیگار کشیدن براحتی با تغییر در سبک زندگی قابل تغییر و بهبود است. برای آنکه از خطر سکته قلبی جلوگیری کنید باید همان رعایت نکاتی را که فرد با سابقه بیماری قلبی دارد انجام دهیم.
مشکلات قلبی در افراد دیابتی
تصلب شرایین یا سفت شدن عروق کرونر مهمترین علت بیماری قلبی در افراد دیابتی است. اگر کلسترول در رگ های خونی فرد به حالت اشباع درآید به اصطلاح رگ های فرد بسته میشود و در این حالت مواد مغذی و اکسیژن به درستی به ماهیچه های قلبی نخواهد رسید و در نتیجه سکته قلبی روی میدهد.
دو مشکل اساسی ممکن است برای قلب افراد دیابتی پیش آید:
1 - مسدود شدن عروق
مسدود شدن عروق همان وضعیتی است که پیش تر بیان شد. در این شرایط پلاکهای کلسترول پاره میشوند و تجمع پلاکت و کلسترول سبب میشود تا عروق بیمار بسته میشود و امکان فعالیت برای اندام های حیاتی مانند قلب و سر دچار مشکل شده و در نتیجه سکته اتفاق می افتد. بیماری های مرتبط با مسدود شدن عروق شامل:
- سکته قلبی
- سکته مغزی
- نوروپاتی محیطی
2- نارسایی قلبی
اگر قلب نتواند به دستی و در ریتم مناسب و با قدرت مناسب خون را پمپاژ کند، دارای نارسایی است. نارسایی قلبی میتواند بسیار خطر ناک باشد این بیماری میتواند سبب بروز بیماری های زیر شود
- آمبولی ریه
- تورم در پاها
- مشکلات تنفسی
علائم سکته در افراد دیابتی
سکته قلبی در افراد دیابتی و غیر دیابتی علائم یکسانی دارد. علائم سکته در افراد دیابتی عبارتند از:
- مشکل در تنفس
- ضعف و بی حالی
- سرگیجه و سبکی سر
- تعریق زیاد و بدون علت
- درد در شانه، فک و بازوی چپ
- درد یا فشار در قفسه سینه (بویژه در حین فعالیت)
- حالت تهوع
دارا بودن علائم فوق میتواند نشان از وقوع حمله قلبی بدهد اما الزاما به این معنی نیست که فرد در معرض سکته قلبی قرار دارد. بویژه در خانم ها این موضوع مهم است که در نظر بگیریم که خانم ها بسیاری از این علائم را به علل مختلفی تجربه میکنند.
در صورت بروز هر کدام از این علایم شما باید با پزشک خود یا با 115 تماس بگیرید یا فوراً به نزدیکترین اورژانس مراجعه کنید.
بیماری عروق محیطی دارای علائم زیر است:
- گرفتگی در پاها هنگام راه رفتن (لنگیدن متناوب) یا درد در باسن یا لگن.
- سردی پاها.
- کاهش یا عدم وجود نبض در پا یا ساق پا.
- از بین رفتن چربی زیر پوست قسمتهای تحتانی پا.
- ریزش مو در قسمتهای تحتانی پا.
درمان بیماری قلبی در مبتلایان به دیابت
بسته به شدت بیماری گزینههای مختلفی برای درمان بیماری قلبی افراد دیابتی وجود دارد. از جمله:
- آسپرین درمانی، برای کاهش خطر لخته شدن خون که منجر به حملات قلبی و سکته میشود.
- رژیم غذایی مناسب
- فعالیت بدنی متناسب
- مصرف به موقع داروها
- عمل جراحی قلب
روشهای درمانی بیماری عروق محیطی
بیماری عروق محیطی با روشهای زیر درمان میشود:
- پیادهروی منظم (45 دقیقه در روز و سپس استراحت.)
- کفش مخصوص.
- برنامهریزی برای رساندن گلوکز خون با آزمایش A1c به زیر 7٪
- پایین آوردن فشار خون به کمتر از 80/130
- رساندن کلسترول به زیر 100
- آسپرین درمانی
- دارو
- ترک سیگار
- جراحی (در بعضی موارد)
آسپرین درمانی چیست؟
درمان با دوز پایین آسپرین برای مردان و زنان مبتلا به دیابت نوع 1 یا 2 که بالای 40 سال سن دارند و در معرض خطر بالای بیماری قلبی و بیماری عروق محیطی هستند توصیه میشود. با پزشک خود صحبت کنید که آیا آسپریندرمانی برای شما مفید است یا خیر. اگر شرایط پزشکی خاصی دارید، آسپریندرمانی ممکن است توصیه نشود.
چگونه میتوان از بروز بیماری قلبی در فرد مبتلا به دیابت پیشگیری کرد؟
بهترین راه برای پیشگیری از بیماری قلبی این است که مراقب خود و دیابتتان باشید.
- کنترل قند خون
- کنترل فشار خون محدوده مناسب زیر 80/130 است
- کنترل سطح کلسترول(در صورت لزوم با مصرف دارو).
- کنترل وزن
- مشاوره با پزشک برای مصرف روزانۀ آسپرین.
- انجام منظم تمرینات ورزشی.
- استفاده از رژیم غذایی سالم و مفید برای قلب مانند رژیم غذایی مدیترانهای یا رژیم DASH که تمرکزش بر روی مصرف میوهها، سبزیجات، غلات و گوشت بدون چربی و مصرف کم مواد قندی و نمک است.
- ترک سیگار
- کاهش استرس
دیابت دارید؟ حواستان به سلامت قلبتان باشد.
اگر مبتلا به دیابت نوع 2 هستید، وقت آن رسیده که خیلی جدی حواستان به تیک تیک قلبتان باشد. سبک زندگی سالم و در صورت لزوم مصرف دارو به کاهش احتمال ابتلا شما به بیماری قلبی کمک میکند.
استیسی روزن، پزشک متخصص قلب و عروق در مرکز سلامت نورثوِل در نیوهایدپارک نیویورک، میگوید به دو دلیل بیماری قلبی و دیابت به هم مربوطند. مسئلۀ اول قند خون بالاست که در درازمدت به رگهای خونی آسیب میرساند و با سخت و باریک شدن رگهای خونی باعث بروز تصلب شرایین میشود.
او میگوید: «آسیب رگهای خونی همان چیزی است که منجر به عوارض دیابت مانند نابینایی و نارسایی کلیوی و همچنین بیماریهای قلبی میشود.»
و مسئلۀ دوم هم مواردی است که همزمان احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 و بیماری قلبی را افزایش میدهند:
- اضافه وزن
- فشار خون بالا
- پایین بودن سطح کلسترول «خوب» HDL
- فعالیت ورزشی کم
کاهش وزن به نفع شماست
در صورت کاهش وزن و حفظ شاخص تودۀ بدنی، میتوانید از قلب خود مراقبت کنید. حتی کاهش وزن نزدیک به 5 کیلوگرم میتواند تفاوت بزرگی در سطح قند خون و کاهش احتمال ابتلا به بیماری قلبی ایجاد کند.
پیشنهاد روزن به شما، مشاوره گرفتن از یک کارشناس تغذیه یا یک متخصص دیابت است تا به برنامۀ غذایی متناسب با نیازتان دست پیدا کنید.
ورزش برای کمک به کنترل دیابت و حفظ سلامت قلب مهم است. انجمن قلب آمریکا میگوید شما باید حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت هوازی متوسط داشته باشید به طوری که ضربان قلبتان افزایش پیدا کند. همچنین باید حداقل دو بار در هفته تمرینات قدرتی انجام دهید.
روزن میگوید ممکن است فعالیت بدنی سنگینی به نظر برسد اما فراموش نکنید میتوانید به تدریج مدت زمان ورزش خود را در طول روز یا هفته افزایش دهید.
او میگوید: «لازم نیست همه چیز را در حد عالی انجام دهید. مهم این است کاری را درست و مرتب انجام دهید.» 15 دقیقه پیادهروی بعد از وعدۀ ناهار یک شروع عالی است. همینطور استفاده کردن از بطری نوشابه یا قوطی کنسرو به عنوان وزنه.
پزشک شما ممکن است استاتین، داروی کاهش کلسترول، برایتان تجویز کند. روزن میگوید این داروها برای افراد مبتلا به دیابت مفید است، حتی اگر سطح کلسترول آنها خوب به نظر برسد. دلیلش این است که ارتباط بین دیابت و بیماری قلبی به شدت قوی است و استاتینها چیزی بیش از کاهش کلسترول «بد» LDL در بدن انجام میدهند.
سطح کلسترول همچنین احتمال پارگی پلاک در رگهای خونی و احتمال حملۀ قلبی یا سکته را کاهش میدهد. پزشک میتواند به شما کمک کند تا عوارض و فواید آن را بسنجید.
از پزشک درباره قلب و دیابت چه بپرسیم
برخی از سؤالاتی که میتوانید در ویزیت بعدی خود بپرسید:
- چقدر احتمال دارد به بیماری قلبی دچار شوم؟
- به چه آزمایشهای غربالگری قلبی عروقی نیاز دارم؟
- آیا باید استاتین مصرف کنم؟
- آیا قند خون من به خوبی کنترل میشود؟
- چه نشانههایی ممکن است به این معنی باشد که دچار حمله قلبی شدهام؟